عابدین سالاری اسکر، سردبیر هفته نامه «طهران شهر»: دقیقا مشابه رفتنِ «صالحی امیری» از معاونت فرهنگی شهرداری تهران، تلاش می شود استعفای«نجفی» گران به شهر تهران فروخته شده و به جای "حساب پس دادن" و "زدن مهر پایان بر عمر مدیریتی وی" به خاطرِ ناکارآمدی و بازی با سرنوشت یک شهر، از او یک "قهرمانِ مظلوم" ساخته شود. در زیر، می کوشم دلایل و ریشه ای واقعی استعفای وی را واکاوی کنم.
اداره مالیِ شهر و شهرداری بیش از سه دهه با تکیه برفروش زمین و آسمان شهر جریان داشته است. در عین حال، شهر و شهرداری تهران بسیار گران و پر هزینه اداره شده است. روزی که «نجفی» شروع به کار کرد، وضعیت درآمدی شهرداری نامطلوب و میزان بدهی ها بالا بود(چندین برابر بودجه سالیانه شهرداری)، به نحوی که گفته می شد برای پرداختِ حقوق مرداد ماه مشکل دارند. دقیقا در چنین وضعیتِ مالی، «نجفی» به دلیل ناآشنایی با ساختار شهرداری و واقعیت های آن، اقدام به صدور دو بخش نامه در حوزه " معماری و شهرسازی" نمود. گرچه وی کوشید، این اقدام خود را به عنوان مساله "فساد ستیزی" مطرح کند، اما عملا با "قفل" کردن سیستم پول درآوردن در شهرداری، اولین ضربه را به خود(با تعطیلی شوراهای معماری مناطق) وارد ساخت. «نجفی» و تیم ش بعد از مدت کوتاهی، متوجه اثرات درآمدی تصمیم خود شدند و برای جبران، لایحه "مجوز تقسیط و تخفیف ۳۵ درصدی برای کسانی که اقدام به تثبیت ملک خود کرده بودند" را به شورا آورد، اما شورا نیز به دلیل سیر کردن در فضای فساد ستیز رسانه ای حاکم (تبلیغ فراوان شهرداری در خصوص آیین نامه های موسوم به ضد فساد) زیر بار این پیشنهاد نرفت و آنرا رد کرد. «نجفی» هر چه جلوتر آمد، بیشتر با ساختار شهرداری آشنا شد! وی بعد از مدتی ناگزیر شد، لایحه ای را به شورا بفرستد که در تاریخ بلدیه کم سابقه بود. وی، لایحه "بخشش ۳۳ درصدی بدهکاران شهرداری" را به شورا آورد و از شورا مصوبه گرفت. این در حالی بود که نرخ سود بانکی حدود ۱۷ درصد و نرخ های بخشودگی در همه ادوار قبلی شورا، حداکثر ۲۳ درصد بود، یعنی برای بدست آوردن پول ناگزیر شد، بخش عمدهِ طلب های شهرداری را عملا به طبقه سرمایه دار ببخشد! به طور همزمان، به صورت غیر رسمی و غیر رسانه ای به مرور از آیین نامه های قبلی (آیین نامه های ضد فساد) عدول کردند و کوتاه آمدند! با همه این فراز و فرود ها، «نجفی» هیچ پروژه عمرانی را نه کلنگ زد و نه به پایان رساند! هیچ کمکی هم به مترو نکرد! در واقع، شهر تهران در حوزه عمرانی عملا تعطیل بود و فقط حقوق و مزایای کارکنان شهرداری پرداخت شد! (دراین مورد هم گاها شنیده شد که از بانک شهر وام گرفته شد).
شهردار شدنِ «نجفی» از همان ابتدا، توسط بخشی از ساختار قدرت مورد پذیرش واقع نشد. وی از روز شروع به کار تا ۲۴ دیماه تمام تلاش خود را کرد که حمایت آن بخش از قدرت را به دست آورد! انتصابات وی در این دوره زمانی، ادبیات نسبتا نرم وی راجع به مدیریت گذشته شهرداری و ... همه در این جهت بود. به عنوان مثال، سمت و سوی انتصابات وی به گونه ای بود که یکی از اعضای شورا در تاریخ ۱۴ ابانماه نطقی تند و تیز در اعتراض به انتصابات وی ایراد کرد. این وضعیت انگونه ادامه یافت که در تاریخ ۲۲ آذرماه در صبحانه کاری شورا و شهردار به درگیری لفظی منتج شد. در همان ایام، یکی از اعضای شورا به من گفت:« فردی که نقش اساسی در بستن لیست انتخاباتی شورای شهر تهران داشت، از نجفی تقاضای وقت ملاقات کرده است و نجفی گفته صلاح نیست، چون منتسب به فتنه هستند! ». نجفی بعد از شکست در این پروژه، دست به اقدام انتحاری زد و در ۲۴ دیماه سند «تحویل و تحول» شهرداری تهران که دربرگیرنده ۱۲ سال مدیریت «قالیباف» بود ارائه کرد. در آن مقطع، یادداشت مفصلی در خصوص آن نوشتم. در بخشی از آن مطلب آمده است... ت. (« نجفی از یک پوستهِ «محافظه کارانه»، «دو طرفه» و «ملایم» به یک رویکرد «شفاف»، «تند» و «صریح» رسیده است. طرح موضوعاتی چون «وجود فساد سیستماتیک»، «نام بردن از شرکت کارگزاری وابسته به سپاه»، «کنایه و مزاح با لفظ مدیریت جهادی»، « اشاره به نمایندگان نهادهای انتخابی و انتصابی در هیات مدیره سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران»، «دیمی خواندن برخی از اقدامات» و ... در ادبیات متعارفِ« نجفی» چندان مرسوم نبوده است. سخنانِ جدید «نجفی» حکایت از تغییر مواضع وی می دهد. در خصوصِ دلایل این تغییرات، در حال حاضر شواهد روشنی وجود ندارد، اما پیامد ها و معانی متعددی می تواند به دنبال داشته باشد. «نجفی» با خوش بینی ناشی از حمایت مالی دولت از خود(که خیلی سریع رنگ باخت) و احتمالا عدم اطلاع از عمق و گستردگی مسائل و مشکلات شهر تهران (موضع گیری جدید، به یک معنا می تواند، نشانهِ شانه خالی کردن از ضعف عملکرد صد روزه اول و نوعی فرار به جلو در آینده باشد) به مقام شهرداری رسید. وی در این مدت، تلاش کرد پالس های متعدد و مثبتی را به بخش هایی از حاکمیت ارسال کند (به نظر می رسد در این بخش هم موفق نشده است) تا نهایتا بتواند با مجموعه این عوامل، دوره مدیریتی موفقی را در تهران پشت سر بگذارد. به نظر می رسد، تغییر مواضع و تندی در جلسه، احتمالا پایانی بر برخی از تصورات و انتظارات وی بوده است. در نتیجه، «نجفی» یک دو راهی پیش روی خود می بیند؛ یک راه اینکه، به زودی غزل خداحافظی بسراید و برود (احتما وقوع این پدیده جدی است)، یا اینکه بایستد و تغییر مسیر دهد (مسیری که شورای اصلاح طلب و جریانات حزبی پشت آنها، از وی انتظار دارند). سوابق گذشته وی نشان از این نمی دهد که گزینه دوم را انتخاب کند.)
همانگونه که پیش بینی کرده بودم، دقیقا دو ماه بعد از آن روز نجفی استعفا داد! در این دو ماه نیز، عمده انتصابات وی، برخلاف دوره قبلی سمت وسوی متفاوت تری یافت! به نحوی که همان کسانی که منتقد او بودند، این روزها مدافع تمام عیار وی شده اند!
بخشِ عمدهِ اعتماد به نفس «نجفی» در پروژه شهردار شدنش، ناشی از حساب ویژه روی حمایت دولت بود. در قدم اول، رقبا را با این کارت کنار زد. در قدم دوم، علیرغم مخالفت های جدی برخی نهادها، توانست از وزیر کشور حکم خود را بگیرد و در قدم آخر، به جلسات هیات دولت راه یافت. اما همه اینها تنها مشکل وی را حل کرد، اما مشکلی از شهر تهران حل نکرد! طوری که تا امروز، ریالی دولت به شهر تهران کمک نکرد! (حتی دستور رئیس جمهور در نشست وی با شورای تهران عملی نشد!) چیزی که «نجفی» روی آن حساب ویژه ای باز کرده بود! «نجفی» خیلی زود به این شکست اعتراف کرد و دست به دامان مجلس شد! شاید بتوان گفت از آن همه تبلیغات و فضاسازی، فقط اداره «پارک پردیسان" به شهرداری داده شد که آن هم نوعی هزینه بود. وعدهِ وزیر نفت هم مانند وعده وی به شورای چهارم عملا روی کاغذ باقی ماند! دولت به مترو هم کمک نکرد! از حیث مدیریتی و سیاسی هم، تنها طرح وی که سرمایه گذاری زیادی روی آن کرده بود، عملا توسط اجزا دولت همراهی نشد. طرح اولیه ترافیکی محدوده مرکزی شهر تهران(پیشنهاد شهرداری)، با آنچه نهایتا تصویب شد، فاصله فراوانی داشت!
به شورای شهر تهران توصیه شد(نسخه پیچی شد) که یک "شخصیت ملی" برای شهرداری تهران انتخاب شود، «نجفی» هم به تعبیر خودش این افتخار را داد که این مسئولیت را بپذیرد! یعنی، شورای شهر تهران برای شهردار شدن «نجفی» همه دست های خود را بالا برد و امروز نیز ناگزیر است، برای استعفای وی دست ها را بالا ببرد! صرفنظر از همسویی سیاسی، باید سهم شورا را در به انتها رساندن «نجفی» به صورت دقیق آنالیز کرد. مهم ترین معیار برای فهمِ رابطه شورا و شهردار، نحوه برخورد با لوایح ارسالی شهردار است. «نجفی» در چند ماه اول، به جز لایحه "مجوز و تقسیط و تخفیف ۳۵ درصدی برای کسانی که اقدام به تثبیت ملک خود کرده بودند" لایحه جدی و قابل توجهی به شورا نیاورد که آن هم رای نیاورد! در چند ماه پایانی، سه لایحه جدی به شورا آورد. اولی لایحه "بخشودگی ۳۳ درصدی بدهکاران شهرداری " بود که شورا به اتفاق به آن رای داد. لایحه بعدی که "طرح جدید ترافیکی محدوده مرکزی شهر تهران " بود، با تغییرات وسیع تایید شد که موجب نارضایتی شهرداری شد! محکم ترین و اساسی ترین ضربه ای که شورا به نجفی وارد کرد، در زمان بررسی بودجه سال ۹۷ رخ داد. اکثریت شورا در یکی از تبصره های بودجه، بندی را تصویب کردند که بر اساس آن شهرداری باید هر گونه فروش و تهاتر املاک و اراضی شهرداری را برای تصویب به شورا بیاورد. این مصوبه طوری بود که شهرداری بارها اقدام به لابی برای پس گرفتن آن کرد، اما موفق نشد! مساله ای که باعث نارضایتی شدید نجفی شد. بررسی رابطه شورا و شهرداری نشان می دهد که نحوه مواجهه و تعامل نجفی با شورا به گونه ای بود، برخی اعضای شورا احساس می کردند، اساسا شورا توسط وی جدی گرفته نمی شود. به نظر می رسد، شورا صرفا در مواجهه با مخالفان سیاسی خود، از نجفی دفاع کرد، اما در لایه های پنهان و زیرین، تعامل عادلانه و پایداری که در آن "اصل نظارتِ شورا" به رسمیت شناخته شود، شکل نگرفت.
«نجفی» روزی که آمد، گفت:« در بحث انتصابات مدیران توصیه پذیر نیست»، از طرفی وی عِدّه و عُدّه نداشت. در نتیجه، مجبور شد ترکیبی از رفقای بازنشسته، بازماندگان از دولت، نیروهای درجه دوم و سوم قالیباف را به عنوان کابینه خود معرفی کند. از طرفی، وی در همان ابتدا گفت:« بنا نیست شهردار تهران در وسط میدان باشد»، حتی وی برای اثبات این باور خود، مثال: بیل گیتس" را زد. در نتیجه "بیل گیتس " تهران در موضوعات میدانی حاضر نبود، افزون بر این موارد، نفر دوم اجرایی و قوی نیز نداشت، معاونین وی نیز به جز یکی از آنها که بازمانده دوره قبل است، هیچکدام کمترین توانایی و کارآمدی در حوزه کارِ شهرداری نداشتند، به نحوی که، حتی بعد از گذشت ۷ ماه، این معاونین هنوز بر حوزه کاری خود مسلط نیستند! این کابینه ضعیف، فشارها را بر نجفی بیشتر کرد! به نظر می رسد، شهردار بعدی تهران در اولین روزکاری باید همه معاونین کنونی را به تعطیلات بفرستد!
بنابراین، نجفی نه خود نیرو داشت و نه به مطالبات شورا در این بخش پاسخ قابل قبولی داد، گرچه، انتصابات اخیر وی به نفع یک تیم خاص در شورا تغییر مسیر یافت!
«نجفی» در زمان معرفی برنامه برای تصدی پست شهرداری گفت: «در سال ۹۲ بیمارستان رفتم، یک استنت یا فنر در قلب من گذاشتند و پزشکان گفتند یکسال اول فقط خطر وجود دارد و باید مراقبت کنید و بعد از آن مشکلی ندارید، الان سه سال و نیم از آن روز گذشته و الحمدالله مشکلی ندارم. مسئولینی را می‌شناسم که در پست‌های سنگین مسئولیت دارند و یا در پست‌های قانونگذاری هستند و چهار پنج استنت در قلب خود دارند، البته عمر دست خداست و زیر این گنبد کبود هیچ کس از آینده خود خبر ندارد. » هاشمی رئیس شورا در زمان استعفای «نجفی» گفت : «موضوع استعفای نجفی یک مشکل جدید پزشکی وی است. می‌دانیم که اطلاعات پزشکی را نمی‌توان علنی کرد هر چند که از کم و کیف مشکل باخبر هستم اما بحث شخصی و خصوصی است. »
معنای این دو عبارت در صورتی اینکه صادقانه گفته باشند، این است که در این دوره چند ماهه، نجفی به بیماری جدیدی مبتلا شده است.
صرفنظر از قضاوت راجع به حقیقت موضوع، نجفی باید شواهد و مدارک پزشکی دال بر اینکه در این چند ماهه متوجه یک بیماری جدید در خود شده است، ارائه کند و گرنه افکار عمومی حق دارد، وی را به نگفتن حقیقت متهم کند!
آمدن و رفتن نجفی، چه یک پروژه تلقی شود و چه محصول محاسبات غیرواقعی و عملکردِ ضعیف وی باشد، دستاورد و میراث مثبتی برای تهران نداشت. شاید تنها دو نتیجه مثبت بتوان از کلِ این فرصت سوزی ۷ ماه استخراج کرد. یکی اینکه از بیرونِ شورا برای شورا تصمیم گیری نشود و به شورا اجازه داده شود تا در یک فرایند گفتگوی درونی و اجماعی، شهردار بعدی تهران را انتخاب کند و دیگر اینکه کسی می تواند در شهرداری تهران موثر شود که همه اجزا و ارکانِ قدرت او را بپذیرند و به رسمیت بشناسند.
نظر شما