جازموریان منشاء ۲۰درصد ریزگردهای کشور/ تالابی که بیابان شد

خبرگزاری مهر – گروه استان ها: جنوب استان کرمان، شمال هرمزگان و شرق سیستان و بلوچستان عرصه جولان ریزگردهای جازموریان هستند.

باتلاق جازموریان در گذشته نه چندان دور یکی از مناطق بکر طبیعی کشور محسوب می شد که پای کمتر انسانی به آنجا رسیده بود، حوضه آبریز جازموریان که متشکل از تالاب، باتلاق و مراتع اطراف آن بود در دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان واقع شده که کرمان ۸۰ درصد این عرصه طبیعی را در خود جای داده است.

دو منبع اصلی تغذیه این تالاب که رطوبت لازم در جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان را فراهم می کرد رودخانه های هلیل رود و بم پور در استان کرمان و سیستان و بلوچستان هستند، این دو رودخانه طی دولت های گذشته شاهد احداث سدهای متعدد بر بستر خود بوده اند و در حال حاضر هیچ آبی از این دو رودخانه به جازموریان نمی رسد و حیات این دو رودخانه نیز مدتهاست به خط آخر رسیده است.

بارندگی طی سال جاری در استان کرمان بیشتر از ۸۰ درصد و سیستان و بلوچستان ۹۰ درصد کاهش یافته است همین عامل باعث شده سدهای اصلی ساخته شده بر روی این دو رودخانه ها نیز آبگیری نشده اند و شهرهای پایین دست برای تامین آب شرب نیز تابستان پر چالشی پیش رو خواهند داشت.

جازموریان زیر حجم وعده ها کمر خم کرد

خشکسالی بیش از هر زمان دیگر گلوی طبیعت استان کرمان را می فشارد و علیرغم همه وعده های داده شده هیچ اتفاق عملی برای احیاء مجدد جازموریان روی نداده است.

استاندار کرمان که می دانست حل مشکل جازموریان نیاز به تصمیم گیری در سطح کلان دارد بارها مسئولان ملی را در دولت یازدهم پای میز تصمیم گیری کشاند و حتی تصمیم هایی نیز در خصوص اجرای طرح های نجات این تالاب گرفته شد که عمده ترین آن ها اجرای طرح های نجات دریاچه ارومیه در جازموریان بود اما قول های مسئولان ملی در کرمان هیچ گاه جامه عمل به تن نکرد.

وضعیت بارندگی در شهرستان های جنوبی استان کرمان نیز بسیار تاسف بار است به طوریکه حتی رودخانه های فصلی و محلی برای یک بار هم شاهد جاری شدن آب نبوده اند، حالا دیگر در بستر این دریاچه آبی برای رویش گیاهان نیز وجود ندارد و بنا به اعلام ساربانان محلی، جازموریان به بیابانی تبدیل شده که دیگر امکان کشت و زرع و چرای دام هم در آن نیست.

عدم اجرای طرح های مطالعاتی تاثیر گذار از یک سو و از سوی دیگر تشدید خشکسالی و بی توجهی مسئولان در سطوح ملی به اکوسیستمهای محلی حالا دامان بسیاری از مردم را گرفته است

 عدم اجرای طرح های مطالعاتی تاثیر گذار از یک سو و از سوی دیگر تشدید خشکسالی و بی توجهی مسئولان در سطوح ملی به اکوسیستم های محلی حالا دامان بسیاری از مردم در استان های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان را گرفته است.

نکته تاسف بار دیگر اینکه همان مشکل قدیمی کرمان است که موجب عدم پیشرفت استان شده و آن نگاه سیاسی به پروژه های عمرانی استان است. طرح های استان کرمان که اکثرا سایه سیاست و رقابت های جناحی به روی آن ها می افتاد بعضا مسکوت می مانند  و حالا جازموریان و هلیل رود هم قربانی برخی نگاه های سیاسی شده است.

محمد کرباسی یکی از فعالان محیط زیست در استان کرمان در خصوص تالاب جازموریان می گوید: وضعیت جازموریان در حال حاضر اصلا مناسب نیست تالابی که در گذشته وسعتی برابر ۶۹ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع را تشکیل می داد و مهمتر ین حوضه آبریز استان کرمان بود حالا به کلی خشک شده است.

وی تصریح کرد: سال گذشته با وقوع  بارندگی های شدید در اوایل سال ۹۶ و اواخر سال ۹۵ شاهد آبگیری بخش های قابل توجهی از تالاب پس از گذشت سالها خشکسالی بودیم اما در سال جاری با گرم شدن هوا بخش قابل توجهی از آب تبخیر شد و حالا جازموریان به کلی خشک شده است.

دبی ورودی جازموریان در سال آبی جاری صفر بوده است

کرباسی بیان کرد: در سال آبی جاری هنوز آبی وارد جازموریان نشده و دبی ورودی دریاچه صفر بوده است.

وی گفت: اینکه برخی می گویند جازموریان در گذشته نیز به کلی خشک و دوباره احیاء می شده کذب است، در گذشته در تابستان ها حوضه آبریز تالاب کوچک و تالاب در برخی از فصول باتلاقی می شده و در زمستان مجددا عرصه آبریز تالاب گسترش می یافت اما خشک نمی شد.

وی گفت: هلیل رود در استان کرمان اصلی ترین رودخانه آبریز جازموریان بود که سد جیرفت و سد بافت بر روی سرشاخه های احداث شده اند همچنین در طول مسیر هم هزاران باغ و مزرعه وجود دارد که از آب هلیل برداشت می کنند و پس از خشک شدن رودخانه هلیل رود این مزارع نیز خشک شده اند.

در طول مسیر هلیل به جازموریان صدها هکتار جنگل و مرتع به کلی خشک شده اند و اکوسیستم منطقه به کلی از بین رفته است

این فعال محیط زیست بیان کرد: در طول مسیر هلیل به جازموریان صدها هکتار جنگل و مرتع به کلی خشک شده اند و اکوسیستم منطقه به کلی از بین رفته است.

کرباسی افزود: بستر خشک شده جازموریان حالا به مهمترین کانون ریزگردها در شرق کشور تبدیل شده است و با وزش هر گونه بادی شاهد بروز ریزگردها و طوفان شن می شود.

وی به طرح های مختلفی که از سوی دولت برای احیای این تالاب پیشنهاد شده اشاره کرد و گفت: معروفترین این طرح ها اجرای طرح های نجات ارومیه در جازموریان است اما هیچ وقت این طرح اجرا نشده است.

کشاورزی عامل خشک شدن جازموریان نیست

وی گفت: اینکه بگوییم فقط سدها و یا کشاورزی و برداشت آب و خشکسالی عامل نابودی جازموریان بوده است یک نظر مضحک است، در واقع جازموریان به دلیل عدم مدیریت خشکسالی طی دو دهه گذشته از بین رفته است و تاکنون نیز کسی دغدغه این تالاب را نداشته است.

وی گفت: متاسفانه برخی می گویند که فقط کشاورزی و برداشت آب عامل تخریب جازموریان شده است، در واقع برداشت آب در طول تاریخ در عرصه جازموریان وجود داشته و این اکوسیستم مرکز کشاورزی و دامپروری بوده است، دولت باید برای نجات زندگی مردم محلی و زندگی مردم در سه استان جنوب شرق و جلوگیری از ریزگردها چاره ای کند و نباید دست روی دست گذاشت.

وی میزان بارندگی سالانه در بلندیهای بالا دست جازموریان را سالانه تا ۴۰۰ میلیمتر بارندگی در دهه های گذشته دانست و بیان کرد امسال به طور متوسط در استان کرمان ۲۰ میلیمتر باران باریده است.

در سال جاری بارندگی در استان کرمان کاهش محسوس داشته است و وضعیت تالاب نسبت به گذشته بدتر شده است چون عملا آبی وارد تالاب نشده است

مدیرکل محیط زیست استان کرمان در این خصوص به مهر گفت: در سال جاری بارندگی در استان کرمان کاهش محسوس داشته است و وضعیت تالاب نسبت به گذشته بدتر شده است چون عملا آبی وارد تالاب نشده است.

رضا جزینی زاده بیان کرد: خشکسالی مهمترین تهدید تالاب جازموریان است در سال جاری آبی برای تخصیص حق آبه جازموریان وجود ندارد.

وی بیان کرد: عوامل مختلفی در وضعیت کنونی جازموریان و تشدید خشکسالی موثر هستند که باید به صورت تخصصی مورد بررسی دقیق قرار گیرند و مدیریت آب در این منطقه اجرا شود اما بدون توجه به مدیریت آب وضعیت بهبود نخواهد یافت.

جزینی زاده گفت: در سال های گذشته مدیریت آب در این منطقه روی نداده است و شرایط به وضعیت کنونی نزدیک شده است.

وی با کاهش شدید بارندگی در منطقه اشاره کرد و بیان کرد: وجود هزاران چاه مجاز و غیرمجاز و کشت های آب بر، نیز از دیگر مشکلات است.

حالا جازموریان به نقطه بحرانی نزدیک شده است و این اکوسیستم محلی به کلی از بین رفته است، عدم توجه به احیاء مجدد این تالاب در کنار از بین بردن کشاورزی و دامپروری می تواند زندگی جوامع محلی منطقه را تحت تاثیر قرار دهد و ریزگردهای ناشی از این اکوسیستم نیز شهرهای اطراف را در طول سال با طوفان شن و ریزگردها مواجه می کند.