روشنفکر ما باید به نقادی خردمندانه خود بپردازد

به گزارش خبرنگار مهر، در نشست "پوپولیسم: عوام گرایی یا مردم باوری" که روز عصر دیروز در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، دکتر یوسف اباذری استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران تحت عنوان "جنبه های پوپولیسم" سخنرانی کرد.

دکتر اباذری در ابتدا گفت: از نگاهی همه دولت ها در عصر جدید پوپولیسم هستند. اما منظور من از پوپولیسم، پوپولیسمی است که بعد از مشروطه توسط روشنفکران و انتلکتوئل ها و اهل فکر و ادب رایج شد.

وی با اشاره به اینکه روشنفکران زمان مشروطه پوپولیست نبودند و به طور یکسان به نقد دولت، ملت، باورهای غلط در میان مردم، بی اخلاقی و سنت های نادرست می پرداختند، گفت: از زمان مشروطه، روشنفکران به تقدیس امری به نام مردم پرداختند و همه گناه ها و اشتباه ها را متوجه یک موجودیت انتزاعی به نام دولت نسبت دادند .

وی با اشاره به تخطئه روشنفکران نزد کسانی چون آل احمد، گفت: این افراد با متهم کردن روشنفکری قدرت اندیشیدن انتقادی را تضعیف کردند و در برابر به تقدیس مردم پرداختند.

وی در ادامه به نمونه هایی از نقد سیاسی اجتماعی نزد شاعران و روشنفکران مشروطه چون نسیم شمال، طالبوف، امیری و عشقی اشاره کرد و گفت: این روشنفکران چون روشنفکرانی مانند ولتر، روسو و بوسوئه فکر می کردند که مردم نادان و فرصت طلبند. اما پس از مشروطه روشنفکران با ایجاد تقابل های کاذب به تقدیس مردم و تقبیح دولت پرداختند، این روشنفکران پوپولیست تر از همه بودند که با تقدیس توده مانع از ایجاد تمایزها شوند و مثلا دانشجو را به قهرمان توده بدل کنند.

وی گفت: اگر وظیفه روشنفکر چنان که ادوارد سعید می گوید سخن گفتن حقیقت به قدرت است، پس روشنفکر ما باید به نقادی خردمندانه خود بپردازد و متوجه باشد که در جامعه کسی نمی تواند ادعای استقلال کند، ما باید افسانه دولت فاسد را بشکنیم چرا که به یک معنا همه هم دولتیم هم ملت.