خبرگزاری مهر - گروه استانها - حسن حیدری*: مسئله آلودگی زمین و نحوه مدیریت آن سال‌های زیادی است که به‌عنوان یکی از موضوعات مهم مدیران کشوری و استانی و به‌ویژه سازمان‌های مردمی حامی محیط‌زیست مطرح است. گسترش روزمره جمعیت شهرها و روستاها منجر به افزایش مصرف‌شده است. به‌طورکلی در ایران روزانه بیش از ۵۰ هزار تن زباله تولید می‌شود که از این میزان تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد آن را پلاستیک تشکیل می‌دهد و این در حالی است که اکثر کارگاه‌های ما که به‌صورت سنتی عمل می‌کنند، تنها روزانه ۲ تا ۵ تن ضایعات پلاستیک را بازیافت می‌کنند و کمتر کارگاهی وجود دارد که با دستگاه‌های صنعتی و به‌روز بتواند روزانه ۱۲ تا ۱۶ تن را بازیافت کند.
علاوه بر مقدار متنابه ضایعات پلاستیک، ماندگاری در طبیعت به مدت ۳۰۰ سال و ایجاد آلودگی‌های زیست- محیطی، احداث پتروشیمی‌های جدید در کشور، به اتمام رسیدن ذخایر نفتی دنیا، روند روبه رشد جهانی قیمت نفت و انرژی، همه از عواملی هستند که موجب شدند تا صنعت بازیافت پلاستیک‌ها روزبه‌روز رونق بیشتری یابد و درنهایت آلودگی محیط‌زیست روزبه‌روز در حال افزایش است.
بشر امروزی دچار نوعی مصرف‌گرایی ناآگاهانه شده است. پایین آمدن استانداردهای کیفی انواع کالا و محصولات، کاهش عمر مفید محصولات، پایین بودن برخی استانداردهای کنترل کیفیت کالاها، عدم نظارت کیفی جدی بر محصولات، افزایش جمعیت، افزایش تقاضای مصرف، تنوع در کالاها، بسته‌بندی‌های شیک و چشم‌نواز، تمایل انسان به خرید اجناس لوکس، شیک، جذاب و جدید و هزاران هزار شاخص گفته و ناگفته دیگر در این خصوص باعث مصرف‌گرایی اجباری برای شهروندان و حتی ساکنین روستاها شده است و پیامد آن تولید میلیون‌ها تن انواع پسماندهای مختلف است.
هرروزه به دلیل تنوع در کالاها و محصولات و پکیج‌ها و بسته‌بندی‌ها در آنالیز کمی و کیفی پسماندهای شهری و روستایی، صنعتی و بیمارستانی، خطرناک و ویژه و... شاهد پدیدار شدن انواع پسماندهای جدید هستیم که تا پیدا کردن راهکار علمی و مهندسی که منطبق بر استانداردهای بهداشتی و زیست‌محیطی برای بازیافت و یا دفع آن‌ها، به سال‌های سال علم و تحقیق و پژوهش و آموزش نیاز داریم و این به معنی آن است که هرروزه به جنبه‌های بهداشتی و زیست‌محیطی ناشی از مخاطرات این نوع پسماندها می‌تواند افزوده شود و این موضوع در رأس اولویت‌های برنامه‌ریزی بهداشتی و زیست‌محیطی مسئولین ذی‌ربط قرار گیرد.
به‌هرحال یکی از راهکارهای بنیادی و اصولی برای کاهش این معضل بهداشتی، اجتماعی و زیست‌محیطی آموزش و انجام برنامه‌های متنوع و مؤثر آموزشی و اطلاع‌رسانی است که برای تمامی گروه‌های هدف جامعه لازم و ضروری است. این در حالی است که آموزش و آگاهی مردم در ذیل زیرساخت های غیراساسی و سخت افزاری قرار گرفته است و عملا اعتقادی به امر آموزش جهت این مهم وجود ندارد. غافل از اینکه آموزش در واقع سرمایه گذاری برای نسل های آینده است. چرا که برخلاف عقیده بسیاری از سازمانها در مدیریت پسماند باید به دنبال کاهش تولید زباله باشیم نه دفن و معدوم کردن آن!!
پسماند و بحران زباله اگر اهمیت و ضرورتش بیشتر از کم آبی نباشد، بحران و خطراتش کمتر از بی آبی و کم آبی نخواهد بود. آب، محیط زیست و اشتغال سه شاخصه اصلی توسعه پایدار شهری و روستایی است؛ اما برای این سه موضوع چه کرده ایم؟
مدیریت پسماند در استان با توجه به رویکرد جدی و بحرانی که در سال‌های آینده قطعا به آن دچار خواهیم شد نیاز به عزم جدی مسئولین استانی دارد. اقدامات جزیره ای و غیر کارشناسی آفت اصلی سازمان های مربوط به مدیریت پسماند است. شرایط خاص جغرافیایی استان، محدودیت زمین در برخی از شهرها، ساحلی و بندری بودن بسیاری از شهرها و روستاهای استان، وجود کارگاه‌های متعدد عمرانی و راه سازی، شرکت های نفتی، گازی و مهمتر از همه ضایعات پتروشیمی‌ها، گمرگات و اسکله های صیادی، گستره بسیار وسیع کشاوری همراه با ضایعات خاص از جمله انواع پلاستیک، قوطی های سموم و ... می طلبد که در استان به مدیریت پسماند شهری و روستایی نگاه ویژه ای شود.
محیط زیست متعلق به من، شما و آیندگان من و شماست. همه ما در قبال حفاظت زیست بوم و منابع طبیعی و جغرافیایی و نسل های آینده مسئولیم. پرورش و تربیت نسل آینده بسته به محیطی پاک، آرام و خالی از هرگونه آلودگی محیط زیست است.
*دکترای برنامه ریزی شهری و روستایی
نظر شما