به گزارش خبرنگار مهر، حمیدرضا شَعِیری نشانه شناس و منتقد هنری در توضیح ضرورت پرداخت به جایگاه نقد و تحلیل در عرصه سینما گفت: سینما هنر و صنعتی است که از نظام نشانه ای پیچیده و چندوجهی برخوردار است و تصویر، صدا، موسیقی، رنگ، نور، خط، کاربرد افکت های مختلف و... جزو همین نظام و به عنوان عناصر چند نشانه ای مطرح می شود.
وی ادامه داد: شرح بیان تمایز این نشانه ها در هر یک از کارکردهای نشانه شناسی به درک و دریافت کارکرد معنایی فیلم توسط مخاطب کمک می کند. حال اینکه تبیین هریک از این نشانه ها و انتقال مفهوم و معنا به مخاطب، نیاز به وجود کارشناسانی در حوزه مطالعات فیلم و نقد و تحلیل دارد بنابراین جایگاه نقد در سینما به عنوان یکی از نظام های نشانه ای و چندوجهی قابل چشم پوشی نیست.
این مدرس دانشگاه با اشاره به گفتمان چندگانه در سینما اظهار کرد: وجوه مختلف گفتمان سینمایی در سه بخش آیکونیک، نشانه ای و نمادین قابل بررسی است. در هر فیلم ممکن است یکی از این سه عنصر بر عناصر دیگر غلبه داشته باشد یا هر سه عنصر در کنار هم عمل کنند، به عنوان مثال ممکن است در یک فیلم نماد و در اثر دیگری آیکون اهمیت ویژه پیدا کنند ولی ممکن است در فیلم دیگری آیکون، نماد و نشانه توامان با یکدیگر گفتمان سینمایی را پیش ببرند. نکته مهم دیگر در بررسی این وجوه چندگانه، کارکرد و جایگاه فرهنگ به عنوان نظام نشانه ای هویتی تراموقعیتی است که نباید از نظر دور کرد. در واقع، سینما به دلیل استفاده از باورها، رفتارها، آیین ها، سنت ها همواره ریشه در فرهنگ دارد. فرهنگ هم به عنوان موضوع سینما و هم به عنوان زیرساخت گفتمانی آن می تواند فرآیند و موتور مهم حرکت در یک فیلم باشد.
استادتمام گروه زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: در بخش تحلیل و نقد فیلم همچنین باید به بررسی جایگاه رسانه ای سینما پرداخت و اینکه سینما چگونه رسانه ای است.
وی که به عنوان نشانه شناس و معناشناس فعالیت دارد، تاکید کرد: در پاسخ به این سوالات باید گفت که سینما پدیده ای بین رسانه ای است. به این معنا که سینما هم میزبان رسانه های دیگر است و هم مهمان رسانه های دیگر، به عنوان مثال اگر در فیلمی تاکید بر عناصر معماری باشد و معماری خاصی در درون یک فرهنگ برجسته شود سینما میزبان رسانه معماری است. در واقع، معماری مطرح است و سینما در این اثر به عنوان رسانه ای در جهت معرفی و یا نشان دادن زوایای پنهان هنر معماری عمل می کند اما اگر، در نمایش و تئاتر، در حین اجرای نمایش، فیلمی هم روی پرده در انتهای صحنه پخش شود، در اینجا سینما رسانه مهمان است و تئاتر رسانه میزبان.
این معناشناس با اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه روایت پردازی در سینما در مبحث مطالعات فیلم گفت: الگوهای روایت پردازی در سینما جایگاه ویژه ای در مبحث مطالعات فیلم دارد. روایت پردازی در سینما کدها و رمزگان خاصی دارد به همین دلیل روایت شناسی یک فیلم ما را با کشف عناصر دخیل در نحوه و روند حرکت و مفصل بندی ماجراها مواجه می کند.
شَعیری متذکر شد: در حقیقت روایت پردازی در سینما چندگانه است، روایت خطی، روایت تقویمی، روایت مقاومتی و چالشی، روایت زیبایی شناختی، روایت پسامدرن، روایت فرهنگی، روایت پدیداری و روایت هایی که بر پایه اقتباس ادبی استوار هستند بنابراین مجموعه این روایت ها نشانگر اهمیت نقد و تحلیل است. شناخت اهمیت نقد در سینما به عنوان پدیده ای تاثیرگذار بر جامعه بیانگر این مطلب است که سینما همواره در بستر جامعه شکل می گیرد و از کنش های اجتماعی جدا نیست. طرح چنین مباحثی به شکل تحلیل موضوعات فقط نقد را در برنمی گیرد، بلکه مخاطب را صاحب دیدگاه می کند.
وی تصریح کرد: وقتی یک فیلم سینمایی ساخته می شود، سه نوع تولید در مباحث نظری رخ می دهد. تولید دانش عمومی در جهت آگاهی بخشی است که با طرح پرسشگری اتفاق می افتد. تولید دانش تخصصی که این دانش تخصصی در قالب نقد و تحلیل معناگرایانه شکل می گیرد. تولید دیگر آموختن فن و حرفه سینما است که می تواند از دریچه نقد درست تقویت شود.
این منتقد ادبی و هنری در پایان صحبت های خود با اشاره به این مطلب که مدرسه ملی سینما وظیفه دارد دانش نقد را ارایه دهد، اظهار کرد: مدرسه ملی سینمای ایران به عنوان مرکزی که مجموع آنچه را که به عنوان دانش و مباحث نظری عنوان شد در خود جای داده است، وظیفه دارد که دانش نقد و صحت در بیان موضوعات علمی در این حوزه را ارایه دهد. در واقع مدرسه ملی سینمای ایران، بانی ساماندهی علم و نقد در سینما خواهد بود و دانش مربوط به سینما را ساماندهی می کند.
نظر شما