مشکلات امروز ناشی از سیاست های تعدیل اقتصادی است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «نسبت اسلام و توسعه از منظر پنج متفکر اسلامی» در خانه اندیشمندان علوم انسانی روز گذشته برگزار شد.

در این نشست حسین راغفر با اشاره به اینکه این پنج متفکر اسلامی یعنی امام موسی صدر، شهیدصدر، شهید بهشتی، شهید مطهری و مرحوم موسوی اردبیلی، بر عدالت اجتماعی تاکید داشتند، گفت: بعد از گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی نتوانستیم هیچ دانشمند دیگری تربیت کنیم.

وی ادامه داد: اندیشمندان اسلامی ما به مسائل گروه های رقیب پرداخته اند و کمتر به واقعیت های جامعه خود نظر داشتند چرا که فرصت پرداختن به آنها را پیدا نکردند.

وی افزود: همه اندیشمندان توسعه می گویند توسعه در جایی رخ می دهد که آب وجود داشته باشد در صورتی که تجربیات گذشته این مسئله را رد می کند و عوامل دیگری موثر بوده است.

راغفر گفت: انطباقی بین اندیشمندان اسلامی و غربی وجود ندارد. اندیشمندان اسلامی بر اخلاق تاکید دارند که این تفاوت اصلی جدی آنها با اندیشمندان غربی است.

وی ادامه داد: مرحوم بهشتی و مطهری و... به عنوان سوسیالیست تلقی می شوند، اما آیا واقعا نگاه اسلام به جامعه یک نگاه جمعی است و حقوق جمعی به عنوان سوسیالیسم تلقی می شود؟ مرحوم مطهری معتقد است نظام اقتصادی اسلامی یک سوسیالیسم اخلاقی است.

وی افزود: تحولاتی که در دنیای امروز رخ داده و تحول بازار در دنیا کاستی اساسی اندیشمندان اسلامی عصر معاصر است. اگر افرادی مثل شهید مطهری و بهشتی امروز زنده بودند نوع نگاهشان نسبت به عدالت اجتماعی متحول می شد و می توانستند در پاسخ به مسائل روز ما که به دلیل فقدان عدالت اجتماعی با مشکلات جدی روبرو هستیم، نقش اساسی ایفا کنند.

حسین راغفر گفت: فهمی که از بازار در اقتصاد پس از جنگ به وجود آمد منجر به سلطه اندیشه بازار و سپردن همه پدیده های اقتصادی به بازار شد که نام آن نئولیبرالیسم است. این یک پروژه جهانی است که پدیده ای برای کنترل جهان است که به عنوان تعدیل ساختاری مطرح شد.

وی ادامه داد: آنچه امروز در جامعه ما رخ داده محصول فرسایش اخلاق در جامعه است که ناشی از همین سیاست های اقتصادی است. اگر اندیشمندان ما فرصت داشتند در مورد کارکردهای بازار بیاندیشند، وضعیت امروز ما چنین نبود.

وی افزود: سیاست های تعدیل ساختاری، فردگرایی منحط را در جامعه ترویج کرد و جامعه را مبتنی بر بازار تعریف می کند و همه چیز را به دست عرضه و تقاضا می سپارد.

راغفر گفت: جامعه مبتنی بر بازار با بازار فرق دارد، بازار سازوکار تخصیص منابع بوده و یک ابزار است. ما نمی توانیم بگوییم ما طرفدار ابزار هستیم یا نیستیم. بازار مبتنی بر شرط بندی است و این امری ناگزیر است. کارکرد بازار مبتنی بر قمار است. بازار بورس یعنی قماربازی. بسیاری از ابزارهای مالی امروزی یعنی قمار که مبنای آن خرید و فروش بر مبنای حدس و گمان در آینده است. بازار کازینویی است که فرار از آن امکان پذیر نیست.

وی ادامه داد: بازار رنگ و بوی بی عدالتی می دهد چون بی اخلاق است. اخلاق اولین قربانی این نظام است.

وی افزود: یک جامعه عادلانه به اصل برابری و اصل اجتماع نیاز دارد. سازوکار بازار مبتنی بر اصل برابری است اما یک اصل بزرگتری به عنوان عمل اجتماعی متقابل داریم و این است که ضد بازار و کارکردهای نابرابرکننده آن عمل می کند.

راغفر گفت: من به شما خدمتی می کنم و انتظار ندارم به صورت متقابل به همان میزان شما به من پاسخ دهید و شما هم به دیگری خدمت می کنید. این عمل همینطور سلسله وار ادامه پیدا می کند. جامعه بر اساس این چسب اجتماعی کار می کند. این آن اصلی است که در جامعه ما مفقود است. اخلاق بر این شکل می گیرد.

وی ادامه داد: بسیاری از جوامع غربی امروزی، اسلامی تر از ما عمل می کنند و در برابر بحران های جهانی استقامت بیشتری دارند. آنچه زایل کننده اخلاق و سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم به هم و به حاکمان است به خاطر نابرابری های ناموجهی است که در جامعه ما حاکم است که محصول نظام تصمیم گیری یعنی دولت و مجلس است. این دو بیشتر حافظ منابع صاحبان سرمایه هستند.