به گزارش خبرگزاری مهر، جدیدترین برنامه تلویزیونی «بدون مرز» شب گذشته با اجرای مرتضی غرقی از شبکه ۲ سیما پخش شد. «خلیل ابراهیم اکچا» دبیر کل سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو مهمان این برنامه بود. او به سوالات مختلفی پیرامون عملکرد مدیریتی خود در این سازمان، برنامه‌های پیش‌رو و تاثیر تحریم‌های ایران و ترکیه بر فعالیت‌های این سازمان بین‌المللی پاسخ داد. در زیر متن کامل این گفتگو منتشر می‌شود:
* آقای آکچا، اجازه بدهید اولین سوال را درباره مدیریت شما در سازمان اکو بپرسم. سازمان اکو در دوره مدیریت شما چه دستاوردی داشته است؟
اول از همه، می‌خواهم از شما تشکر کنم. امروز شما میهمان ما هستید و این آخرین هفته‌ای است که من در این سمت هستم و هفته آینده ان‌شاءالله دوره مدیریتم تمام می‌شود و به کشورم باز می‌گردم.
من معتقدم که سازمان اکو دستاوردهای زیادی داشته است. این سازمان در سال ۱۹۸۵ تاسیس شده است و تا امروز بیش از ۳۰ سال از عمر آن می‌گذرد. سازمان اکو در بخش حمل‌ونقل و ایجاد موسسات علمی، فرهنگی و آموزشی و امور مالی فعالیت‌های جدی داشته است. در دوران مدیریت من مشکلات زیادی وجود داشت و تلاش کردم بر این مشکلات غلبه کنم. از این‌رو ما نیازمند تجدید چشم‌اندازها و تعهداتمان به کشورهای عضو بوده و هستیم. طی سال‌های اخیر، منطقه شاهد تغییرات زیادی بوده است و بسیاری از کشورهای عضو، تغییراتی جدی در اقتصاد خود ایجاد کرده‌اند. برای مثال، کشورهای عضو اکو، در زمینه روابط خارجی تغییرات جدی داشته‌اند و اکنون روابط‌شان با سایر کشورهای جهان به ویژه با قدرت‌های بزرگ نیز در حال تغییر است. از این رو در دوره مدیریت خود تلاش کردم تا چشم‌انداز اکو تا سال ۲۰۲۵ را نهایی کنم. اجرای این چشم‌انداز به توسعه منطقه کمک خواهد کرد.
* پتانسیل‌های بسیاری در میان کشورهای عضو اکو وجود دارد. صادقانه بگویید آیا خود شما از عملکرد اکو طی ۴۰ سال گذشته راضی هستید؟
همانطور که قبلا گفته‌ام، هدف اکو این است که از توسعه اقتصادی کشورهای عضو حمایت کند که البته هدف متعادلی است. این اهداف شامل هماهنگ‌سازی و همکاری سیاسی و امنیتی نمی‌شود. در جهان، سازمان‌های منطقه‌ای بسیاری وجود دارد، اگر اکو را با اتحادیه اروپا مقایسه کنید، نتیجه رضایت‌بخش نخواهد بود. اما اگر موفقیت اکو را با همه سازمان‌های منطقه‌ای مقایسه کنید، نمی‌توانم بگویم که موفقیت‌های آن پایین‌تر از حد متوسط است.
* شما گفتید که باید در برخی موضوعات در اکو تجدید نظر بشود؛ به نظر شما در چه موضوعاتی باید تجدیدنظر صورت بگیرد؟
برحسب تغییرات جهانی، موازنه و توسعه‌های سیاسی و تکنولوژی، باید پروژه‌ها، برنامه‌ها، چشم‌انداز و استراتژی‌ها اکو نیز به‌روز شود؛ در غیر این‌صورت ممکن است دیگر حضور در این سازمان منطقه‌ای با منافع اعضا هم‌خوانی نداشته باشد. ما این فرصت را در نشست اسلام آباد داشتیم که همه اعضای گروه‌ها حضور یابند. ۷ کشور در سطح رهبران و باقی کشورها نیز درسطح نخست‌وزیری و یا معاون اولی در آن نشست حضور پیدا کردند.
* این تجدیدنظر باید در درون کشورها صورت بگیرد یا بیرون از کشورهای عضو؟
در وهله اول، باید رویکردها و انتظارات کشورها از سازمان تغییر کند و بر اساس آن، چشم‌انداز اکو و استراتژی‌هایش را به‌روز کنیم. این موضوع در سند ۲۰۲۵ مورد توجه قرار گرفته است.
* شما تا حدودی به دستاوردها و موفقیت‌های اکو اشاره کردید اما سازمان اکو همچنان از اهداف اصلی خود دور است. چگونه می‌توان این اهداف را تحقق بخشید؟
می‌دانید که در جهان، سازمان‌های منطقه‌ای بسیاری وجود دارد. شاید موفق‌ترین آن‌ها اتحادیه اروپا باشد و بعد از آن آسه‌آن باشد. باید گفت که اکو یک سازمان اقتصادی است و هدف آن حمایت از توسعه اقتصادی کشورهای عضو است. سازمان اکو اهداف امنیتی و سیاسی ندارد. البته قبول دارم که اکو ضعف‌هایی دارد و به‌نظرم این ضعف بیشتر در کسب توافق تجاری است. من در طول مدیریتم، تلاش کردم تا این توافق را عملیاتی کنم اما نتوانستیم. این توافق تجاری توسط نیمی از اعضا به امضا رسیده اما هنوز عملیاتی نشده است. امیدوارم به زودی کشورهای عضو اکو و دبیران این سازمان با تمرکز بر این مسئله توافقات را عملیاتی کنند. خوشبختانه در این زمینه گام‌هایی برداشته شده است و به اعتقاد من به زودی عملیاتی خواهد شد. در صورت انعقاد این توافق، حجم تجاری کشورها افزایش خواهد یافت و کارایی مسیرهای حمل‌ونقل نیز بهبود می‌یابد. به اعتقاد من، این موضوع می‌تواند به افزایش تعاملات منطقه‌ای و گسترش توریسم و فعالیت‌های فرهنگی منجر شود.
* براساس تجربه مدیریتی شما در اکو، مشکلات کجاست و چه موانعی در کار بوده است؟
مانع اصلی در گسترش فعالیت‌های اکو، تفاوت دیدگاه‌های سیاسی کشورهای عضو است. این موضوع کاملا مشهود و شفاف است. دومین مانع در گسترش اکو، سیاست‌های متفاوت اقتصادی کشورهای عضو و مشارکت در دیگر سازمان‌ها و اتحادیه‌های اقتصادی به‌غیر از اکو است. از همه مهم‌تر تلاش برخی از کشورها در جهت خودکفایی و بی‌توجهی به تولیدات دیگر اعضای اکو نیز به گسترش همکاری‌ها لطمه زده است. این امر کاملا مخالف اهداف اکو است. متاسفانه کشورهای عضو اکو آن‌قدر با هم متحد نیستند که کنار هم جمع شوند و یک هدف سیاسی و اقتصادی را دنبال کنند. اشتراک میان اعضا این است که در یک منطقه جغرافیایی هستند و فرهنگ یکسان و شاید تاریخ یکسان دارند. ما موفقیت‌هایمان را بر اساس این اشتراک‌ها به دست آورده‌ایم اما واقعیت کمی متفاوت است چون هر یک از اعضای اکو، در حال اجرا کردن فعالیت‌های دیگر و برنامه‌های تجاری و استراتژی‌های توسعه‌ای دیگری هستند.
* به اعتقاد شما وزرای خارجه باید مداخله کنند و برخی مسائل را مانند مسائل سیاسی حل کنند؟
موضوع فراتر از آن است، چرا که منطقه اکو در جوار چین، روسیه، اتحادیه اروپا و جنوب هند است و البته روابطی با آمریکا نیز وجود دارد. این سیاست‌ها بر دستاوردها و همکاری‌های ما در این منطقه تاثیر می‌گذارد. برای مثال، اخیرا چین پروژه راه ابریشم جدید را آغاز کرده است که به نظر من در آینده نزدیک به طور مثبت بر منطقه ما تاثیر می‌گذارد؛ اما از سوی دیگر، ما در افغانستان مشکل امنیتی داریم که تقریبا بر همه پروژه‌های ما تاثیر می‌گذارد چرا که مسیر تردد شرق و غرب و شمال به جنوب است. این منطقه، منفک و جدا نیست و در میان جهان قرار دارد. البته فعالیت‌ها و دستاوردهای ما به توسعه‌های جهانی نیز بستگی دارد.
* در سایر مناطق هم مشکلات سیاسی و فرهنگی وجود دارد اما آن‌ها از طریق مذاکره، موضوع را حل می‌کنند چرا در منطقه ما اینگونه نیست؟ نظرتان راجع به این موضوع چیست؟
اگر منظور شما رابطه خوب میان کشورهای عضو سازمان اکو است، ما نیز رابطه خوبی داریم.
* ما نمی‌توانیم مشکلاتمان را با گفتگو و دیدار حل کنیم؟
من مشکلی میان کشورهای عضو اکو نمی‌بینم، می‌دانید در آغاز کلام، اسم کشورهای عضو را گفتم و ما مشکل جدی میان کشورهای عضو نداریم. منظورم این است که این منطقه، مرکز خطوط انتقال نفت، خطوط حمل‌ونقل و فعالیت‌های اقتصادی جهانی و منطقه‌ای است پس روابط کشورهای عضو سازمان اکو با سایر کشورها و قدرت‌های جهانی مناسب است که بر دستاوردهای ما تاثیر می‌گذارد.
* شما در دوران مدیریتی خود دستورکار ۲۰۲۵ را تدوین کردید که قدم خوبی برای اکو است، فکر می‌کنید این دستور می‌تواند اجرایی باشد؟
ما هم اکنون این برنامه را آغاز کرده‌ایم چون استراتژی و چشم‌انداز واقع‌بینانه و عملگرایانه‌ای است که شامل پروژه‌ها و برنامه‌های پیشرفته‌ای خواهد شد که به خوبی تعریف شده است. بگذارید به شما مطلبی را بگویم. من معتقدم که فرایند آماده سازی چشم‌انداز خیلی ارزشمند بود. در این فرآیند، ما از سیاستمداران، مقامات و تاجران هر ۱۰ کشور عضو استفاده کردیم و در نهایت چشم‌انداز به دست آمده نیز ماحصل تفکرات اعضای سازمان است و بنابراین واقع‌بینانه و عملیاتی است. ما اجرای آن را آغاز کرده‌ایم و در آینده اطمینان دارم که به خوبی اجرا می‌شود ان‌شاءالله.
* پیشنهاد دیگر شما برای بهبود فعالیت‌های اقتصادی اکو چیست؟
این پیشنهاد به نوعی توصیه‌ای برای دبیر کل جدید است. معتقدم که اعضای ما به یکدیگر نیاز دارند؛ مخصوصا برای ارتباطات. از ۱۰ عضو این سازمان، ۷ کشور به آب دسترسی ندارند و نیاز دارند که به آب‌های آزاد دسترسی پیدا کنند. هم‌چنین ۳ کشور دیگر یعنی ایران، ترکیه و پاکستان نیز با آب‌های آزاد هم‌مرز هستند. بنابراین نیاز است با هم همکاری کنند چرا که این همکاری به اقتصاد همه این کشورها کمک خواهد کرد. به همین خاطر است که شاید در آینده نزدیک شاهد عملیاتی شدن پروژه راه ابریشم جدید، حمل و نقل، خطوط انتقال نفت و همه خطوط حمل و نقلی چه راه آهن و چه جاده‌ها در این منطقه باشیم. از طریق این پروژه‌ها، تجارت نیز افزایش می‌یابد. دومین موضوع، شبکه‌سازی میان اعضا است. سطح توسعه اقتصادی و فرهنگی کشورهای عضو سازمان تا حدودی با هم متفاوت است. این موضوع به نوعی یک چالش محسوب می‌شود اما در واقع برعکس است، چون به یکدیگر نیاز دارند و باید با هم تجارت کنند تا تجربیات را به یکدیگر منتقل کنند. بنابراین آژانس‌های ویژه ما مانند موسسات فرهنگی، موسسات آموزشی و بنیادهای علمی و بانک‌ها در آینده نزدیک نقش مهمی را ایفا می‌کنند. هم‌چنین توافق‌های تجاری اکو نیز بسیار مهم است. معتقدم که وقتی توافق تجاری اکو عملیاتی شود، موفقیت‌های بسیاری به دست خواهد آمد.
* ما هم‌اکنون با موضوع جدیدی مثل تحریم‌های آمریکا در منطقه مواجهیم. ایران و ترکیه که هر دو از اعضای اکو هستند، توسط آمریکا تحریم شده‌اند. فکر می‌کنید این تحریم‌ها بر فعالیت‌های اکو تاثیر گذار باشد؟
بله، همین الان هم تاثیر گذاشته است؛ مخصوصا بر فعالیت‌ها. ما پروژه‌ها و برنامه‌هایی در دست اجرا داریم که به طور خاص در انتقال پول با مشکل مواجه‌اند. این تحریم‌ها برای ما نیز مشکل ایجاد کرده است. برای آینده نمی‌توانم بگویم چه اتفاقی درباره تحریم‌ها علیه ایران می‌افتد، هرچند این تحریم‌ها هم اکنون نیز بر فعالیت‌های ما تاثیر گذاشته و بر روابط میان کشورهای عضو تاثیر خواهد داشت.
نظر شما