۴۰ برابر شدن کمیت تولید علم به زبان فارسی/ ارتقا ۱۵ پله‌ای فارسی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی در حاشیه مراسم افتتاحیه سیزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی که هم زمان با بیست و دومین مراسم یادروز حافظ و به میزبانی دانشگاه شیراز از ۱۸ تا ۲۰ مهرماه ۱۳۹۷ برگزار می شود از ارتقاء ۱۵ مرتبه ای زبان فارسی از رتبه سی ام به رتبه پانزدهم در جهان خبر داد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در حاشیه برگزاری مراسم افتتاحیه این گردهمایی گفت: بررسی نقشه جامع علمی کشور از یک سو و همچنین تأکیدات رهبری انقلاب در دیدارهای مختلف با اعضای هیات علمی دانشگاه و متخصصان زبان فارسی بیش از پیش اهمیت این زبان را به عنوان زبان علمی بین المللی آشکار می سازد.  

دهقانی اظهار داشت: به منظور نیل به این مهم، سیاستگذاران عرصه پژوهش و همچنین پژوهشگران توجه بیشتری به انتشار آخرین دستاوردهای دانشمندان به زبان فارسی کرده اند و پژوهشگران نیز در سال‏های اخیر با انتشار مقالات بیشتر در مجلات معتبر نمایه شده فارسی در پایگاه بین المللی اسکوپوس توانسته اند جایگاه و اهمیت زبان فارسی را بیش از پیش پر رنگ تر نشان دهند.

وی گفت: با نگاهی جامع و تحلیلی وضعیت زبان فارسی از سال ۱۹۹۷ تا انتهای سال ۲۰۱۷ در پایگاه بین المللی اسکوپوس، این پایگاه نشان می‏ دهد که انتشار مدارک علمی به زبان فارسی در دو دهه گذشته بیش از ۴۰ برابر و رتبه جهانی زبان فارسی نیز با ۱۵ پله ارتقاء، از رتبه سی ام به پانزدهم رسیده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: با بررسی مدارک ثبت شده از نظر تعداد انتشارات زبان فارسی در سال های ۲۰۱۷-۱۹۹۷ ، در پایگاه اسکوپوس رشد چشمگیری مشاهده می شود.

وی گفت: در بازه زمانی ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ مدرکی به زبان فارسی در پایگاه اسکوپوس نمایه نشده است. در واقع از سال ۲۰۰۱ ظهور زبان فارسی بعنوان زبان علم در پایگاه استنادی فوق بوده و تعداد ۴۲ مدرک به زبان فارسی در سال ۲۰۰۱ نمایه شده و روند افزایشی آن در طول سالها ادامه و عملا تعداد مدارک فوق از سال ۲۰۱۲ به بیش از ۱۰۰۰ رسیده است.  

دهقانی گفت: در حال حاضر تعداد مدارک نمایه شده به زبان فارسی در سال ۲۰۱۷ به میزان ۱۸۳۴ مدرک افزایش یافته است. مقایسه تعداد مدارک ثبت شده نشان می دهد که در بازه زمانی یاد شده تعداد انتشارات فارسی بیش از ۴۰ برابر افزایش یافته است. بنابراین میزان رشد متوسط سالانه کمیت تولید علم به زبان فارسی در دو دهه اخیر برابر با ۲۵ درصد بوده است.

وی خاطرنشان کرد: مقایسه رتبه زبان فارسی در میان سایر زبان های دنیا از نظر تعداد مدارک نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس نشان می دهد که زبان فارسی از نظر تعداد مدارک  نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در میان سایر زبان ها در سال ۲۰۰۱ دارای رتبه سی ام بوده و در گذر زمان همواره رو به رشد بوده است. 

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: در پایان سال ۲۰۱۷ زبان فارسی رتبه پانزدهم در میان تمامی زبان ها را کسب کرده است. پیشرفت قابل ملاحظه زبان فارسی از نظر افزایش تعداد انتشارات حاکی از توجه درست پژوهشگران به اهمیت این زبان به عنوان زبان علمی در سطح بین المللی است.

وی افزود: پایگاه استنادی اسکوپوس با در نظر گرفتن مجموعه ای از قوانین و مقررات؛ مجلاتی به ۵۸ زبان گوناگون در دنیا نمایه می کند. سهم  (درصد) انتشارات به زبان های مختلف در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۹۷ حاکی از آن است که نزدیک به نود درصد (۸۹.۴ درصد) انتشارات نمایه شده در این پایگاه به زبان انگلیسی است.

دهقانی یادآور شد: از ۶.۰۱ درصد باقی مانده برای سایر زبان ها، زبان های چینی، آلمانی، فرانسه و اسپانیایی رتبه های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده اند. از ۵۸ زبانی که مجلات شان در اسکوپوس نمایه می شود زبان فارسی در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ رتبه ۱۵ داشته و در  دو دهه گذشته در مجموع رتبه ۲۲ را از نظر تعداد مقالات نمایه شده به خود اختصاص داده است.

وی گفت: براساس داده های مستخرج از پایگاه Scimago تعداد ۱۷۱ مجله به نام جمهوری اسلامی ایران ثبت شده و مقالات آنها در حوزه های موضوعی مختلف و به زبانهای متفاوت فارسی و انگلیسی در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. از این تعداد نشریه، حدود ۶۷ نشریه در حوزه های مختلف علمی مقالات خود را به زبان فارسی منتشر می کنند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: بررسی ها حاکی از آن است که در پایگاه اسکوپوس در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۹۷ ؛ مجموعا  ۱۲۹۴۶ مقاله به زبان فارسی در ۶۷ مجله نمایه شده در این پایگاه، منتشر شده است.

وی افزود: بررسی مجلاتی که بیشترین مقالات به زبان فارسی در پایگاه استنادی اسکوپوس دارند نشان می دهد که مجله دانشکده پزشکی اصفهان با ۱۹۳۳ مقاله رتبه نخست، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران با ۱۷۰۴ مقاله رتبه دوم و  مجله زنان، مامایی و نازایی ایران  با ۷۰۸ رتبه سوم را داشته اند.

دهقانی گفت: علیرغم رشد زبان فارسی به عنوان زبان علم بین الملل، به نظر می رسد لازم است گام‏های بزرگی در این زمینه برداشته شود. یکی از مناسب ترین راه های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه ای و تشویق نشریات و کنفرانس های علمی فارسی به عنوان زبان علم است.

وی تاکید کرد: بازار نشر علم دنیا یک بازار انحصاری بوده به گونه ای که تنها هفت ناشر بین المللی بیش از ۵۰ درصد مقالات دنیا را منتشر می کنند، بنابراین توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم بین المللی نیازمند سرمایه گذاری، برنامه ریزی، آموزش و تشویق مؤلفه‏ های اثرگذار در نشر علم است.