خبرگزاری مهر - گروه استانها: دریاچه نمک قم یک ظرفیت مهم اکوتوریستی است که نزدیک استان قم و در جوار دو استان سمنان و اصفهان قرار گرفته است؛ این جاذبه طبیعی و اکوتوریستی به نظر بسیاری از زمین شناسان یکی از منحصر به فردترین جاذبه‌های طبیعی است که می‌تواند مقصدی برای جذب گردشگران و طبیعت گردان باشد ولی متأسفانه این ظرفیت هم چنان مغفول مانده است.
دریاچه نمک شوره زار ۲ هزار و سیصد کیلومتر مربعی است که به رغم این که می‌تواند یک ثروت خدادادی نه تنها برای استان قم بلکه برای ۲ استان هم جوار دیگر باشد ولی امروز به دلیل روند خشکسالی‌های اقلیمی و برداشت‌های بی‌رویه آبی و علاوه بر همه این عوامل قطع حقابه دریاچه نمک این روزها حال خوشی ندارد و اگر برای این چالش فکری نشود ظرفیت و این نعمت الهی را در آینده را می‌تواند به یک تهدیدی جدی روبرو کند.
به طوری که زنگ خطر این تهدید اکنون به صدا درآمده و حقابه سالانه و یا آورده آبی این دریاچه طبیعی را با کاهش ۴۵۰ میلیون متر مربعی روبرو کرده است و با وجود پوشش نمک در این دریاچه ظرفیت پر خطری مانند گرد و غبار آغشته با نمک را می‌تواند استان‌های تهران، اصفهان و سمنان و قم را روبرو و زنگ خطری برای ۲۵ درصد از جمعیت کشور همراه باشد.
هرچند این دریاچه در جوار ۲ استان دیگر غیر از استان قم هم قرار گرفته است ولی هنوز همگرایی مناسبی برای اقدام کارشناسی مناسب برای کاهش این تهدیدات جدی انجام نشده است در حالی که باید اعمال کارشناسی و برنامه‌ریزی برای این تهدید زیست محیطی مدیریت شود.
از دیگر ظرفیت‌های موجود این دریاچه نمک بر طبق مطالعه کارشناسی و تحقیقات اداره کل صنعت و معدن و تجارت استان قم انجام شده به این نتیجه می‌رسیم که این دریاچه علاوه بر ظرفیت طبیعی و توریستی که دارد ثروتی بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار از انواع مواد معدنی و کانی‌ها در دل خود جای داده است هرچند محیط زیست استان قم هشدار داده بهره‌گیری از این ظرفیت و استخراج معادن از آن باید با نظارت این نهاد صورت پذیرد.
برای اطلاع از وضعیت این دریاچه و تهدیدات آن هم چنین اقدامات بین بخشی دیگر استان‌هایی که در هم جواری این دریاچه نمک قرار دارند با «سیدرضا موسوی» مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که به شرح زیر است.
هرچند خبرگزاری مهر به دلیل اهمیت استراتژیکی این دریاچه گزارش و گفتگوهایی را هم با دیگر دستگاه‌ها و کارشناسان مرتبط هم انجام داده است.
درباره ظرفیت‌های اکوتوریستی دریاچه نمک قم در بعد ملی توضیح دهید؟
دریاچه نمک قم در ناحیه شرقی این استان و در جوار استان‌هایی مانند سمنان و اصفهان قرار گرفته است این دریاچه بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که ۲۰۰ هزار هکتار وسعت دارد و یک سوم محدوده جغرافی آن در استان قم قرار گرفته است و به همین دلیل به «دریاچه نمک قم» شهرت دارد.
دریاچه نمک می‌تواند در تثبیت گرد و غبار هم برای این ۳ استان اهمیت به سزایی داشته باشد
دریاچه نمک قم دارای ساختار زمین شناختی بی‌نظیری است و پوسته آن دارای پوششی از نمک و حاشیه‌ای ییلاقی دارد هم چنین این دریاچه در بحث کنترل سیلاب و هم چنین ذخایر معدنی حرفی برای گفتن دارد در بحث گردشگری و اکوتوریست هم از فرصت‌های بی‌نظیری برای ۳ استان و حتی کشور می‌تواند به شمار رود.
این دریاچه می‌تواند در تثبیت گرد و غبار هم برای این ۳ استان اهمیت به سزایی داشته باشد.
در مصاحبه‌های مطبوعاتی و خبری مسئولان استان از تهدیدات جدی برای دریاچه نمک خبر می‌دهند از نگاه اداره حفاظت محیط زیست استان این دریاچه در چه وضعیتی قرار دارد؟
در حال حاضر این دریاچه مانند دیگر تالاب‌های کشور با مشکلات اساسی دست به گریبان است دریاچه نمک با خشک شدن تدریجی و با به عبارتی با شیب تند خشکی روبرو است حقابه آن هم قطع شده و با وجود خشکسالی که اکنون کشور با آن روبرو است تهدیدی جدی برای این دریاچه به شمارمی رود.
رشد سدسازی‌های اخیر و حفر چاه‌های غیر مجاز و علاوه بر آن اقلیم خشکسالی و گستره آن که برای تالاب‌های کشور یک خطری جدی است برای این دریاچه هم تهدیدی جدی است به طوری که آورده آبی سالانه این دریاچه که ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمربع در سال بوده اکنون با کاهش جدی روبرو است.
با این وجود این دریاچه می‌تواند تهدیدی برای استان‌های هم جوار از جمله قم باشد؟
با ادامه این روندی که در دریاچه نمک شاهد هستیم این دریاچه را می‌تواند به کانونی برای گرد و غبار فراهم سازد البته با توجه به پوشش نمک دریاچه ذرات نمک به همراه این گرد و غبارها می‌تواند یک تهدیدی جدی برای ۲۵ درصد از جمعیت کشور به همراه داشته باشد.
با وجودی که این دریاچه در نزدیکی کانون‌های بزرگ جمعیتی و نزدیک پایتخت و مرکز کشور قرار دارد این تهدیدها جدی‌تر است.
چه اقدام جدی در این زمینه برای مقابله انجام شده است؟
سال گذشته همایش ملی و علمی با موضوع دریاچه نمک در استان قم برگزار شد و در این همایش بحث‌های علمی و هشدارهای جدی در زمینه مشکلات این دریاچه انجام شد اما نیاز به یک اراده ملی در این زمینه داریم بحث جدی که در این زمینه وجود دارد بحث مهم «حقابه» است که خارج از اختیار ما است و مرتبط با وزارت نیرو است.
برای برون رفت از این تهدید نیاز به یک هم دلی جدی و ملی داریم و «حقابه» این دریاچه تأمین شود
بحث دیگری هم وجود دارد بحث فعالیت‌های معدنی است با توجه به ذخایر معدنی که در دریاچه نمک قم وجود دارد باید هرگونه استخراج مواد معدنی و غیره با نظارت محیط زیست انجام شود اقدامات و مطالعات و هم چنین پروژه‌هایی که در این دریاچه انجام می‌شود باید با ملاحظه مسائل زیست محیطی و وضعیت دریاچه صورت پذیرد.
شما به بحث مهم حقابه اشاره کردید آیا در این ارتباط بحث‌هایی با این وزارت انجام شده است؟
تأمین حقابه خارج از اختیارات محیط زیست است و در حیطه وظایف وزارت نیرو است باید اقدام مؤثری در این ارتباط انجام شود در زمینه حقابه مکاتباتی انجام دادیم و با صحبت و بحث‌هایی که با همکاران در این وزارت شده مشکل اساسی آن‌ها مشکل نبود اعتبارات و تأمین مالی است هم چنین مشکل در رساندن حقابه به این دریاچه است وزارت نیرو هم باید برای رفع این مشکل برنامه‌ریزی و چاره اندیشی کند.
آیا دو استان دیگر با قم برای کاهش تهدیدات موجود و مشکلات این دریاچه اقدام و همکاری لازم را دارند؟
متأسفانه در زمینه کاهش مشکلات همکاری مشترکی وجود ندارد در حالی که باید مدیریت زیست محیطی وجود داشته باشد تا جلوی هرگونه اقدام کارشناسی و جزیره‌ای گرفته شود و هرگونه تصمیم برای این دریاچه با هماهنگی بین بخشی دیگر استان‌های هم جوار باشد تا در این زمینه مشکل زیست محیطی و اثرات منفی برای دیگر استانها رخ ندهد.
ما آمادگی داریم تا از نظرات کارشناسی و علمی دو استان دیگر بهره‌مند و در این زمینه همکاری خوبی را داشته باشیم.
این دریاچه یک ثروت طبیعی است به عنوان سؤال آخر چه پیامی برای مسئولان برای پیشگیری از خطرات و تهدیدات ناشی از بی‌توجهی به این ثروت خدادادی دارید؟
این دریاچه یک فرصت ارزشمند و مناسبی است که در اختیار ما در مرکز کشور قرار گرفته است هر اقدام غیر فنی و غیر کارشناسی در این دریاچه می‌تواند این فرصت را به تهدیدی جدی برای ۲۵ درصد از جمعیت کشور تبدیل کند برای برون رفت از این تهدید نیاز به یک هم دلی جدی و ملی داریم باید «حقابه» این دریاچه مهم تأمین شود.
نظر شما