آموزگاران اداره کارگاههای کندوکاو فلسفی را تمرین کردند

به گزارش خبرنگار مهر، سعید ناجی رئیس گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این مورد اظهار داشت: بیان دقیق تر، نحوه مطرح کردن پرسش، دقت به صحبتهای دیگران مهارتهایی است که در کارگاه های کندوکاو فلسفی مورد توجه قرار می گیرد. هدف اصلی معلم در این کارگاه که مهارت مهم وی نیز تلقی می شود این است که بحث را به گونه ای آغاز کند که کودکان نیز در گیرد شده و سکوت در هیچ لحظه ای از کارگاه حاکم نباشد.

وی افزود: تسهیل کننده کارگاه باید به نوعی میان کودکان تقابل اینجا کند که علاقه و اشتیاق آنها افزایش یافته و خود خواستار ادامه بحثهای مطرح شده باشند این امر به ایجاد انگیزه در کودکان کمک می کند، اما از سوی دیگر تقابل ایجاد شده نباید مانع ای برای ادامه جلسه باشد. به طور کلی رعایت تمام قواعد حلقه کندوکاو به ایجاد انگیزه کودکان منتهی می شود.

آموزگاران، دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد فلسفه علاقمند به فکرپروری در کودکان از شرکت کنندگان در این کارگاه آزمایشی بودند که بر اساس اظهارات تسهیل کننده و برگزار کننده کارگاه با هدف ارزیابی سطح بازدهی و پیشرفت این کارگاه ها طی یک جلسه گردهم جمع شده بودند.

سعید ناجی گفت: هدف از برگزاری این کارگاه ارزیابی این امراست که شرکت کنندگان پس از یک حضور 6 ساعته در کارگاه قادر به کنترل موفق کلاس های کودکان باشند.

وی همچنین تصریح کرد که برگزاری این کارگاه می تواند شکل و قالب کارگاه های بعدی که قرار است در آینده برگزار شود را تعیین کند، چرا که بازدهی شرکت کنندگان، مطالب ارائه شده و انتخاب مدت زمان آن در این کارگاه بررسی شده و قالب برگزاری کارگاه های آینده به دنبال آن شکل می گیرد.

در کارگاه های کندوکاو فلسفی که با حضور کودکان برگزار می شود تسهیل کننده متنی را انتخاب می کند که همراه با کودکان خوانده می شود و پس از خواندن آن پرسشهایی که برای کودکان در میان سطرهای این داستان تفکر برانگیز مطرح شده روی تخته نوشته می شود. داستانهای تفکر برانگیز بهترین روش کلاسهای مداوم است اما با توجه به این که داستان یک روزه به پایان نمی رسد و هر بند آن مستلزم بحثها و پرسشهای معتدد و طولانی است، آموزگاران فلسفه برای کودکان گاهی یک پرسش را برای بحث انتخاب می کنند که باید دغدغه همه شرکت کنندگان باشد و معلم طی آن بتواند اهداف خود را دنبال کند.

در کارگاهی که روز گذشته در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد نیز مدیر گروه فکرپروری برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه، به مطرح کردن یک پرسش پرداخت و روی تخته نوشت: "مهمترین پرسش زندگی شما چیست؟"

سعید ناجی توضیح داد: کودکان پس از خواندن متن در کارگاه ها پرسشهایی مطرح می کنند، اما اکثر آنها هنگامی که می خواهند پرسشی که در ذهن دارند را بیان کنند چندان موفق نیستند بنابراین تسهیل کننده کارگاه باید به صورت تلویحی راهی برای ابهام زدایی از پرسش کودک بیابد و این امر را به شکلی انجام دهد که پرسش از زبان خود کودک بیرون آید و بتواند پرسش خود را اصلاح کند.

وی تأکید کرد: تسهیل کننده باید حداقل مداخله را در روند پرسشگری کودک داشته باشد و پس از نوشتن پرسشها، پرسشی را برای بحث انتخاب کند که چالش برانگیز بوده و مناسب سن و مرحله ای که کودک در آن قرار دارد محسوب شود.

مدیرگروه فکرپروری در کودکان و نوجوانان همچنین به واضح تر شدن تعارضات میان پرسشهای کودکان اشاره و آن را راهی برای حفظ انرژی کلاس توصیف کرد که می تواند کودک را به اثبات ادعای خود ترغیب کرده و بحث بیشتری در کلاس به وجود آورد.

شرکت کنندگان در این کلاس هر کدام مهمترین پرسش زندگی خود را مطرح و پس از انتخاب پرسش منتخب، آنها درباره آن اظهارنظر کرده و از نظرات یکدیگر دفاع کردند، اما مسئله حائز اهمیت در میان مهارت، خوب گوش دادن تلقی می شود که هر از گاهی به درخواست تسهیل کننده بحث آنها باید بتوانند جمله یکدیگر را تکرار کرده تا ثابت کنند که خوب گوش می دهند.

ناجی هدف از این کار را ارزیابی دقت و گوش کردن شرکت کنندگان در کارگاه دانست و گفت: خوب گوش کردن از مهارتهای اولیه برقراری گفتگو است، اگر متوجه اظهارات طرف مقابل نشویم بحث و گفتگو بی فایده محسوب می شود در غیر این صورت گفتگو افزایش و ارتقاء می یابد.

نقد کردن یکدیگر، دفاع کردن از اظهارات و نظرات خود فرآیندی را تشکیل داده است که شرکت کنندگان طی آن درباره پرسشهای منتخب بحث و تبادل نظر می کنند.

به دنبال مطرح شدن پرسش شرکت کنندگان در کارگاه آزمایشی روز گذشته مفاهیمی چون ارزشهای درونی، متعالی و معنوی، اخلاق، هنجارهای جامعه، خودشناسی با محوریت خود واقعی و خود متعالی، تقابل اراده و غریزه را مورد بحث و گفتگو قرار دادند.

فلسفه برای کودکان برنامه ای است که با هدف آموزش استدلال و مهارتهای تفکر به کودکان ارائه شده و سعی دارد بتواند تأثیر مثبت و ارزشمندی بر نحوه تفکر کودکان و نوجوانان داشته باشد. در این عرصه شواهد تجربی نشان داده اند که آموزش مهارتهای استدلالی در دوره کودکی و نوجوانی می تواند دیگر مهارتهای شناختی و آکادمیک آنها را در آینده بهبود بخشد و فرآیند یادگیری این گروه را تحت تأثیر قرار دهد.

اغلب دانش آموزان رشته ادبیات پیش دانشگاهی و دبیرستانی تا حدی به مقدمات فلسفه می پردازند که این امر به اهمیت افکار فلسفی برای دانش آموزان این دوره اشاره دارد، اما برنامه فلسفه برای کودکان اعتقاد دارد آموزش درست اندیشیدن، استدلال کردن و مهارتهای تفکر به کودکان درست مانند مهارت خواندن و نوشتن باید از سالهای کودکی آغاز شود.