کشورهای توسعه‌یافته در حال افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند

یک کارشناس محیط زیست با اشاره به تعهدات مختلف کشورها به موافقت‌نامه آب و هوایی پاریس در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: بررسی کارشناسی نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته علاوه بر اینکه هیچ اقدامی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انجام ندادند که درحال افزایش آن هستند. اما چرا ایران با توجه به سهم اندک در انتشار این گازها و وابستگی زیاد به منابع سوخت فسیلی، در اجرای توافق پاریس پیش‌قدم شده است؟!

صمد محمدی توضیح داد: توافق تغییر اقلیم پاریس در راستای جلوگیری از پدیده گرمایش زمین در بیست‌ویکمین کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (COP۲۱)، مورد موافقت کشورها قرار گرفت. تمرکز اصلی این معاهده بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت به‌خصوص گاز کربن دی‌اکسید (CO۲) بوده است. این درحالی است که نه‌تنها نقش گازهای گلخانه‌ای در گرمایش زمین مورد اجماع دانشمندان جهان واقع نشده است که برخی دانشمندان نیز علل دیگری ازجمله فعالیت‌های خورشیدی را عامل این گرمایش می‌دانند.

وی تاکید کرد: با وجود این، اگر بنا را بر درستی این فرض غلط بگذاریم که گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت منجر به گرمایش زمین شده‌اند، حال سؤال اینجاست که آیا همه کشورها مسئولیت یکسانی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند؟ به‌عبارت دیگر کدام کشورها باید نقش اصلی را در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا کنند؟

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: مؤسسه منابع جهانی (WRI) در سال ۲۰۱۰ با ارائه شاخص‌های ارزیابی اقلیمی (CAIT)، سهم کشورهای جهان در انتشار گازهای گلخانه‌ای را بررسی نمود. نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد گازهای گلخانه‌ای منتشرشده در جهان ناشی از فعالیت‌های کشورهای توسعه‌یافته است که تنها ۲۵ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند. همچنین تنها حدود ۲۰ درصد گازهای گلخانه‌ای توسط فعالیت کشورهای دیگر جهان منتشر می‌شود که جمعیت ۷۵ درصد جهان را تشکیل می‌دهند.

محمدی تصریح کرد: اکثر گازهای گلخانه‌ای توسط کشورهای توسعه‌یافته منتشر می‌شود و این کشورها باید کاهش بیشتری در انتشار این گازها داشته باشند که مراجع جهانی نیز مؤید این مسئله هستند. گروه شفافیت اقلیمی، گزارشی در سال ۲۰۱۸ بر اساس ۸۰ شاخص اقتصادی و اقلیمی برای بررسی نقش کشورهای توسعه‌یافته در انتشار گازهای گلخانه‌ای منتشر کرده است. مطابق این گزارش، کشورهای توسعه‌یافته برای رسیدن به هدف توافق پاریس باید به میزان ۵۰ درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای خود بکاهند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا چنین اتفاقی برای کشورهای توسعه‌یافته درحال اتفاق است گفت: برای پاسخ به این سؤال لازم است مروری به رفتار کشورهای توسعه‌یافته در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشیم. آمریکا دومین کشور دنیا در انتشار گازهای گلخانه‌ای است که ۱۵ درصد کل گازهای گلخانه‌ای دنیا توسط این کشور تولید می‌شود. هرچند این کشور در ابتدا به توافق پاریس پیوست ولی دو سال قبل از این توافق خارج شده است. دلایل آمریکا برای خروج از این توافق عبارت‌اند از نپذیرفتن مبانی علمی این توافق و از بین رفتن بیش از ۵/۶ میلیون فرصت شغلی در بخش صنعت.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: کشور روسیه بیش از ۷۰ درصد از انرژی خود را از سوخت‌های فسیلی همچون نفت و گاز تأمین می‌کند. بنابراین این کشور نیز تصویب این توافق‌نامه را به تعلیق درآورده است. از مهم‌ترین دلایل روسیه برای عدم تمایل به پیوستن به توافق پاریس می‌توان اشاره کرد به ایجاد محدودیت در مسیر توسعه اقتصادی این کشور در بلندمدت و تشکیک در مبانی علمی توافق پاریس.

محمدی در پاسخ به این پرسش که کشورهای عضو G۲۰ چگونه رفتار کرده‌اند گفت: مطابق گزارش گروه شفافیت اقلیمی، کشورهای توسعه‌یافته به‌ویژه کشورهای عضو G۲۰ نه‌تنها به تعهدات خود در توافق پاریس مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای عمل نکرده‌اند که انتشار این گازها را افزایش داده‌اند. همچنین بر اساس این گزارش، این کشورها حتی تمایلی به کاهش گازهای گلخانه‌ای در آینده ندارند، چراکه سیاست‌های اتخاذی این کشورها ازجمله افزایش یارانه سوخت‌های فسیلی به‌منزله افزایش استفاده از این سوخت‌ها و به‌تبع، افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به عملکرد نامناسب عاملان اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای در قبال توافق پاریس، رفتار ایران در مواجه با این توافق چگونه باید باشد گفت: برای اینکه ایران بتواند بهترین تصمیم را در قبال توافق تغییر اقلیم پاریس اتخاذ کند، باید به دو نکته اساسی توجه داشت. با توجه به نکات ذکرشده، ایران به‌عنوان یکی از کشورهای درحال‌توسعه، سهم بسیار اندکی در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد. بنابراین کاهش انتشار کشورهایی مانند ایران نمی‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی کشور با تولید گازهای گلخانه‌ای به‌خصوص دی‌اکسید کربن (CO۲) رابطه مستقیم دارد. همچنین وابستگی کشورهای درحال‌توسعه در تأمین انرژی به سوخت‌های فسیلی بسیار بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است. به عنوان نمونه فرانسه فقط ۵ درصد انرژی خود را از طریق سوخت‌های فسیلی تأمین می‌کند، درحالی‌که ۹۹ درصد انرژی ایران از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود.

محمدی در پایان گفت: اولاً با توجه به عملکرد نامناسب و نامشخص کشورهای توسعه‌یافته در قبال توافق پاریس، چرا باید ایران در اجرای این توافق پیش‌قدم شود؟ ثانیاً از سوی دیگر، ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین دارنده منابع نفت و گاز از نظر اقتصادی به‌شدت به این منابع وابسته است و اجرای توافق پاریس یعنی محدود کردن کشور در استفاده از این منابع که برخلاف منافع ملی به نظر می‌رسد. ازاین‌رو عجله کردن در پیوستن به این توافق از طرف کشورهایی مثل ایران هیچ توجیه عقلانی نخواهد داشت.