مردم: اوراق مشارکت نمی‌خریم / کارشناسان: بانکها و موسسات دولتی روی به خرید اوراق مشارکت آورده‌اند؛ اوراق مشارکت به روایت مردم و کارشناسان

بانک مرکزی به منظور مهار بخشی از انبساط های بودجه و پیش بینی هایی که برای رشد نقدینگی درابتدای سال جاری می شد، فروش اوراق مشارکت را مد نظر قرار داد، که با تصویب مجلس ، بانک مرکزی اقدام به انتشار 20 هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت کرد و طی هفته جاری نیز انتشار هزار میلیارد تومان دیگر نیز برای همین منظور با توجه به این که در ماه  پایانی سال قرار داریم و به گفته معاون اقتصادی بانک مرکزی در ماه های پایانی سال حجم نقدینگی در جامعه افزایش می یابد، به تصویب مجلس رسید.

هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در هفته جاری برای فروش در حال عرضه است و این در حالی است که اکبر کمیجانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی با اشاره به انبساطی بودن بودجه سال 85 می گوید: در زمان بررسی بودجه سال گذشته برآوردها برای رشد نقدینگی بیش از 50 درصد بود که با حساسیت مجلس برای مهار نرخ تورم، پیشنهادات تصویب انتشار 20 هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت درمرحله اول و سپس هزار میلیارد تومان در مرحله دوم مورد قبول واقع شده است.

طی سال جاری  اوراق مشارکت وزارت مسکن، شهرداری ها، صندوق تعاون، بانک صنعت و معدن و برخی شرکت های دولتی نیز به فروش رسیده است و این در حالی است که دولت در لایحه بودجه سال 86 فروش  و انتشار اوراق مشارکت را به عنوان تامین کسری بودجه، تامین مالی پروژه های عمرانی وجمع آوری نقدینگی وکنترل تورم را نیز مد نظر قرار داده است.

به نظر می رسد بانک مرکزی برای افزایش  آگاهی مردم از فواید انتشار اوراق مشارکت، سود حاصل از آن، مشارکت های مردمی در توسعه اقتصادی کشور وطرح ها و تاثیرات آن بر نرخ تورم ونقدینگی باید اطلاع رسانی کرده ومردم را نسبت به این امر مطلع سازد، زیرا بساری از مردم نسبت به اوراق مشارکت آگاهی ندارند.

درهمین راستا خبرگزاری مهر اقدام به تهیه گزارشی میدانی نسبت به شناخت مردم از اوراق مشارکت کرد که در این پرسش و پاسخ ها این مطلب که "نمی دانم اوراق مشارکت چیست؟" از سوی مردم عنوان می شود.

 "اوراق مشارکت را بانک مرکزی منتشر می کند. خرید اوراق مشارکت سرمایه گذاری پر ریسکی است." این مطالب را بسیاری از مردم بدون این که اطلاع دقیقی از اوراق مشارکت داشته باشند مطرح می کنند.

علی صادقی فر یکی از راننده های خطی خیابان استاد نجات اللهی می گوید: ترجیح می دهم پول و سرمایه خود را به ‌جای خرید اوراق مشارکت در بانک‌های دولتی و نه حتی خصوصی سرمایه گذاری کنم، زیرا این نوع سرمایه گذاری‌ها پر ریسک است. وی ادامه داد: ما از برنامه های شرکت هایی که این اوراق را منتشر می کنند بی اطلاع هستیم.

وی با بیان این که خرید اوراق مشارکت نوعی سرمایه گذاری توام با ریسک است، تصریح می کند: بهتر است مردم پول و سرمایه خود را به جای خرید اوراق مشارکت در بانک های دولتی سرمایه گذاری کنند، زیرا این نوع سرمایه گذاری بدون درد سر است. 

علی احمد قاسمی مدیر بازرگانی یک شرکت خصوصی می گوید: اوراق مشارکت یکسری برگه هایی همچون اوراق بهادار است که از سوی شرکت ها، سازمان ها و وزارت خانه هایی که طرح های عمرانی از قبیل سد سازی، راه سازی وغیره را دردست انجام دارند، برای تامین مالی منتشر می شود.

وی با بیان این که این اوراق با هماهنگی بانک ها و با مشارکت بانک مرکزی منتشرمی شود، تصریح می کند: ارزش، سهم، نرخ سود و زمان این اوراق مشخص بوده و نرخ سود آن نیزمعاف از مالیات است، به علاوه امکان انتقال به سایر اشخاص نیز وجود دارد.

اسماعیل اکبری یک مغازه دار در خیابان سرباز با بیان این که اطلاعاتی که نسبت به  اوراق مشارکت دارد از طریق تلویزیون کسب کرده است، می گوید: البته چندان به این که این اوراق چه چیزی هستند، توجه نکرده ام، ولی این اوراق برای دعوت از سازمان ها و شرکت های بزرگ برای انجام کاری است.

محمود طاهری کارمند یک شرکت در این زمینه با بیان این که مردم اطلاع کافی در مورد این اوراق ندارند، می افزاید: علاوه بر ناکافی بودن اطلاعات ، توان مردم برای خرید این اوراق نیز کافی نیست ، بنابراین به سراغ خرید این اوراق نمی روند.

وی می گوید: اگر مردم پول داشته باشند برای اطمینان پول خود را در بانک سپرده گذاری می کنند تا در زمانی که می خواهند مبالغ خود را بدون کم و کاست و با نرخ سود مشخص دریافت کنند، در صورتی که خرید اوراق مشارکت یک نوع ریسک است.

چند تن از کارمندان یک شرکت دولتی نیز نسبت به  اوراق مشارکت اطلاعی ندارند، این کارمندان گرچه در یک محیط فرهنگی به فعالیت مشغول هستند اما از فواید، نوع ، نحوه انتشار و هیچ یک از مشخصات اوراق مشارکت اطلاعی ندارند.

تنها یکی از این کارمندان می گوید: این اوراق توسط بانک ها به فروش می رسد و برای سرمایه گذاری مردم در پروژه هایی نظیر پتروشیمی عرضه می شود و یک نوع سهم است.

فریبا صارف خانه دار با بیان این که اطلاعی از اوراق مشارکت ندارد و نمی داند که این اوراق به چه کاری می آیند، می افزاید: تنها نکته ای که از آن می داند این است که توسط بانک مرکزی به فروش می رود و از بانک مرکزی می خواهد تا اطلاعات مردم را نسبت به اوراق مشارکت بالا ببرد.

شاپور محمدی رنگ ساز اتومبیل در یکی از مناطق جنوب شرق تهران با بیان این که اوراق مشارکت اوراقی است که توسط بانک ها به فروش می رود، می گوید: این اوراق توسط دولت برای افزایش قدرت خرید مردم و بهبود وضعیت اقتصادی کشور به فروش می رود. وی ترجیح می دهد که پول خود را به جای خرید اوراق مشارکت واین سرمایه گذاری وحتی سپرده گذاری در بانک در نزد خود نگداری نماید.

بهرام نراقی میوه فروش در یکی از نقاط مرکزی تهران نیز اطلاعی از این که اوراق مشارکت چیست، توسط چه مراکزی منتشر یا به فروش می رسند، مزیت ها و غیره ندارد.

خبرنگار اقتصادی یکی از خبرگزاری ها نیز می گوید: اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی منتشر و توسط بانک ها به مردم فروخته می شود، البته بخشی از این اوراق متعلق به شرکت ها، سازمان ها ونهادهای دولتی برای جمع آوری نقدینگی برای انجام پروژه ها و طرح های عمرانی است.

وی می افزاید: بانک مرکزی بر این اوراق نظارت دارد و سود آن را تضمین می نماید، البته بانک مرکزی در برخی مواقع برای کنترل نقدینگی ونرخ تورم این اوراق را به فروش می رساند.

کارشناسان از اوراق مشارکت می‌گویند
علی قنبری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیزدر این ارتباط به خبرنگا مهر گفت: اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که دولت یا بانک مرکزی نرخ سود واصل سرمایه آن را تضمین می کند ومعمولا در شرایطی که نقدینگی در جامعه زیاد باشد دولت به فروش آن اقدام می کند و در شرایط مقابل آن دولت اقدام به خرید آن می کند.

وی کنترل نقدینگی وتورم و تامین منابع سرمایه گذاری برای پروژه های خاص را دو هدف بانک مرکزی برای انتشار اوراق مشارکت دانست و تصریح کرد: معمولا افرادی این نوع اوراق را خریداری می کند که دارای پس انداز بوده وبه دنبال سرمایه گذاری پس اندازهای خود در یک امر مناسب هستند، که معمولا دهک های متوسط و بالای جامعه را دربر می گیرد.

قنبری یکی از دلایل عدم تمایل مردم به خرید اوراق مشارکت را نرخ سود پایین این اوراق نسبت به نرخ تورم دانست و گفت: متاسفانه در حال حاضر بیشتر اوراق را بانک ها وموسسات دولتی خریداری می کنند واین امر نقص بزرگی است که امروزه در بحث فروش اوراق مشارکت به صورت جدی مطرح است.

وی هدف دولت از منظور کردن انتشار وفروش اوراق مشارکت در لایحه بودجه سال آینده را کنترل نقدینگی، تورم و تامین مالی پروژه ها عنوان کرد و افزود: این دو هدف به شرط این که بخش خصوصی این اوراق را خریداری کنند، مفید است.  

محمود نجفی رئیس بانک کشاورزی شعبه سپهبد قرنی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تبلیغات باعث افزایش آگاهی و اطلاع مردم نسبت به خرید اوراق مشارکت وچنین سرمایه گذاری می شود.

وی خرید اوراق مشارکت را نوعی سپرده گذاری که سود آن همواره پا برجا است عنوان وتصریح کرد: معمولا اقشار مرفه دارای پس انداز ویا افراد محتاط برای سرمایه گذاری ویا برخی از افرادی که موقتا پول و یا سرمایه ای را در اختیار دارند، نسبت به خرید اوراق مشارکت و این نوع سرمایه گذاری اقدام می کنند.

به عقیده نجفی آگاهی مردم نسبت به اوراق مشارکت در مقایسه با سال های گذشته افزایش یافته و مردم با آگاهی و اطلاع کافی نسبت به خرید این اوراق اقدام می کنند وبرای آنها فرقی نمی کند که این اوراق متعلق به کدام شرکت و یا سازمان باشد.

رئیس بانک کشاورزی شعبه سپهبد قرنی اضافه کرد: اگر نرخ سود این اوراق نسبت به نرخ تورم بالاتر باشد، مردم تمایل بیشتری برای خرید از خود نشان می دهند.

وی با بیان این که نرخ سود اوراق مشارکت خریداری شده توسط مردم به صورت یک جا پرداخت می شود، تصریح کرد: سود این اوراق در بانک های دولتی و خصوصی متفاوت است و در حال حاضر نرخ سودی که به این اوراق در بانک های دولتی پرداخت می شود5 /15 و در بانک های خصوصی 16 درصد است.

همچنین محمد قاسم آسیابان رئیس بانک پاسارگاد شعبه طالقانی نیز اوراق مشارکت را اوراقی عنوان کرد که دولت در جهت تامین بودجه طرح های مختلف خود صادر می کند و از محل خرید آن بودجه لازم برای طرح ها تامین می شود.

وی با بیان این که متقاضیان خرید این اوراق از تمام اقشار جامعه، بخش خصوصی ومردم هستند، تصریح کرد: هدف اصلی دولت از انتشار این اوراق خارج کردن نقدینگی از دست مردم است.

آسیابان خرید اوراق مشارکت در بانک های خصوصی به جای سپرده گذاری در این بانک ها را به دلیل بالاتر بودن سود آن به نفع مردم دانست و اظهارداشت: همچنین سودی که به این اوراق در بانک های خصوصی پرداخت می شود بیش از بانک های دولتی است.

وی با بیان این که از انتشار اولین اوراق مشارکت منتشر شده در کشور که متعلق به وزارت نیرو بود، 10سال می گذرد، تصریح کرد: همه مردم نسبت به اوراق مشارکت آگاهی کامل دارند و با آگاهی کامل نسبت به خرید آن اقدام می کنند.

رئیس بانک تجارت شعبه 400 دولت نیز می گوید: اوراق مشارکت برای جمع آوری نقدینگی از بازار است که توسط وزارت خانه ها یا دولت چاپ و برای فروش در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد و در عین کنترل نقدینگی و نرخ تورم سودی نیز در مقابل آن به مردم برای تشویق آنها به خرید اوراق مشارکت پرداخت می شود.

وی با بیان این که خریداران اوراق مشارکت از تمام اقشار اعم از سرمایه داران و یا افراد و اقشار معمولی جامعه هستند، تصریح کرد: مردم هرگاه تمایل داشته باشند می توانند اوراق خود را تبدیل به پول نقد کند، البته هر فرد شرایط خاصی دارد که با توجه به این شرایط نسبت به سرمایه گذاری در جاهای مختلف اقدام می کند.

وی سرمایه گذاری از طریق خرید اوراق مشارکت را به مردم پیشنهاد داد و افزود: نرخ سودی که در حال حاضر بانک های دولتی به صورت روزشمار به اوراق مشارکت می پردازند، 5/15 درصد است.

با وجود این که مسئولان دولتی مدعی هستند که در حال حاضر اطلاعات و آگاهی مردم نسبت به اوراق مشارکت افزایش یافته  اما به نظر می رسد مردم عادی نسبت به مزیت های خرید اوراق مشارکت، نرخ سود و تاثیرات آن بر وضعیت اقتصادی کشور، بدون ریسک بودن این نوع سرمایه گذاری و در کل اطلاعات مربوط به آن آگاهی کاملی ندارند، ولی درعین حال این نکته نیز حائز اهمیت است که افراد خریدار این اوراق با اطلاعات و آگاهی کامل نسبت به خرید آن اقدام می کنند.

به گفته روسای شعبات بانک ها خریداران این اوراق از تمام اقشار بوده اما نسبت به وضعیت مالی خود و میزان سرمایه وپولی که در اختیار دارند میزان سهام خریداری شده آنها کم و یا زیاد است.

در همین حال، محمد طبیبیان رئیس موسسه عالی آموزش بانکداری ایران دراین خصوص به خبرنگار مهر، گفت: اوراق مشارکتی که در ایران منتشر می شود، به نوعی نظیر اوراق قرضه ای است که در سایر کشورها منتشر می شود، منتهی به دلیل مسائل شرعی در ایران به صورت اوراق مشارکت انتشار می یابد.

وی با بیان این که اوراق قرضه در سایر کشورها منتشر می شود، تصریح کرد: هدف کشورهای صنعتی از انتشار این اوراق تامین کسری منابع، بودجه و قرض گرفتن این منابع از مردم است.

به گفته رئیس موسسه عالی آموزش بانکداری ایران زمانی که اوراق قرضه به وسیله دولت ها و خزانه داری منتشر می شود، بانک مرکزی از طریق خرید و فروش آن اوراق، اقدام به اعمال سیاست های پولی می کند، به عبارت دیگر زمانی که می خواهند حجم نقدینگی را افزایش دهند، اوراق قرضه موجود در بازار را خریداری کرده و زمانی که خواهان کاهش حجم نقدینگی است، اوراق موجود خود را در بازار می فروشند.

وی اظهارداشت: فلسفه کلی انتشار اوراق قرضه وعمده کار بانک های مرکزی در دنیا خرید و فروش اوراق قرضه ای است که قبلا منتشر شده و به این ترتیب برروی حجم نقدینگی ونرخ بهره اثر می گذارند.

طبیبیان با اشاره به انتشار اوراق مشارکت در ایران به جای اوراق قرضه گفت: مبنای سیاست انتشار اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی وسایر دستگاه های دولتی شریک کردن مردم در انجام برخی امور است.

به گفته وی فروش این اوراق برای جمع آوری منابع یک اقدام ضد تورمی است وبانک مرکزی در برخی امور از این طریق مشارکت می کند.

وی در خصوص عدم اطلاع رسانی و تمایل مردم به خرید این اوراق و ترس مردم نسبت به ریسک پذیری خرید آن گفت: تاثیر گذاری هر سیاست در تمام کشورها بستگی به درجه اعتماد واعتبار دولت در بین مردم از نظر اقتصادی دارد و در صورتی که به هر دلیلی مردم به سیاست های دولت اعتبار قائل نباشند، این سیاست ها به همان درجه که مردم اعتبار قائل نیستند، موفق نخواهد بود و با عدم موفیت مواجه می شود.

طبیبیان با تاکید براین که در این نوع سرمایه گذاری یعنی خرید اوراق مشارکت توسط مردم ریسکی متوجه مردم از نظربانک مرکزی نخواهد بود، زیرا بانک مرکزی نرخی را تعیین می کند و آن نرخ را به آنها می پردازد.

به گفته وی انتظار مردم از سود این اوراق بیش از نرخ تورم است. وی گفت: اوراق مشارکتی که دولت برای سال آینده درلایحه بودجه منظور کرده برای تامین کسری بودجه است.

همچنین بیژن بیدآباد کارشناس مسائل بانکی نیزدر این خصوص به خرنگار مهرگفت: اوراق مشارکت ازلحاظ تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری یکی از ابداعات مالی بسیار خوب است.

وی تصریح کرد: صادر کننده اوراق مشارکت از منابع مازاد موجود دردست افراد جامعه استفاده نموده وآنها را از پس انداز به سمت سرمایه گذاری رهنمون می سازد.

کارشناس مسائل پولی و مالی اظهارداشت: اوراق مشارکت به دلیل این که هیچ گونه تغییری در خالص مطالبات سیستم بانکی از بخش های خصوصی و دولتی وهمچنین خالص دارایی های خارجی سیستم بانکی وسایر دارایی های سیستم بانکی ایجاد نمی کند، سبب افزایش حجم نقدینگی نمی شود، لذا با توجه به این که این اوراق حجم نقدینگی را تغییر نمی دهد به عنوان یک ابزار مالی خوب شناخته می شود.

بید آباد وظیفه اوراق مشارکت را جابه جایی منابع در داخل اقتصاد ونه خلق پول جدید دانست وتصریح کرد: اوراق مشارکت  شیوه ای برای تجهیز منابع تلقی می شود و مداخله ای بر سطح نقدینگی نیز ندارد و از سوی دیگر با تجهیز منابع به سمت سرمایه گذاری سبب توسعه ورشد اقتصادی کشور نیز می شود وتمام این ویژگی ها از لحاظ اقتصادی و پولی و بانکی مثبت ارزیابی می شود.

وی گفت: مسلما اعمال محدودیت بر صدور و انتشار اوراق مشارکت اشتباه است، یعنی نه تنها نباید انتشار اوراق مشارکت را محدود نمود، بلکه باید بیش از پیش اجازه داد که از این اوراق در تجهیز منابع استفاده شود.

وی اضافه کرد: همچنین باید شرایط برای صدور اوراق مشارکت بخش خصوصی نیز سهل ترگردد تا شیوه های استفاده از اوراق مشارکت بیش از پیش رایج شود.

به گفته کارشناس مسائل بانکی مسئله اساسی که اوراق مشارکت در ارتباط با شرایط فعلی دارد، پایین بودن نرخ اسمی این اوراق است و در نتیجه تقاضا برای خرید این اوراق ناکافی است، زیرا نرخ 5/15 درصد تقریبا با نرخ تورم سالیانه درایران برابر است و مردم با سرمایه گذاری در بخش های دیگر می توانند نرخ های سود بالاتری را دریافت کنند.

وی ادامه داد: برای هر چه بیشتر استفاده کردن از این اوراق بهترین راه بالابردن نرخ بهره اسمی این اوراق است و مسلما هر چقدر نرخ بالاتر برود مدیریت کارآئی نیز برای این منابع منصوب می شود.

امیدواریم هر چه سریعتر در خصوص اوراق مشارکت اطلاع رسانی مناسبی نسبت به خرید، فواید انتشار و فروش آن، تاثیرات انتشار اوراق مشارکت بر سیستم اقتصادی کشور و غیره صورت گیرد.