خبرگزاری مهر – گروه استانها: ایران در منطقه‌ای قرار دارد که تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد آن گرم و خشک محسوب می‌شود و دو بیابان بزرگ در مقیاس‌های جهانی دارد که طی سال‌های اخیر وسعت آن‌ها گسترش داشته است.
در این میان استان همدان نیز که در سال‌های نه‌چندان دور دارای مراتع و دشت‌های سرسبز و چشمه‌های جوشان بوده و یکی از مناطق ییلاقی زیبای کشور محسوب می‌شده از این اتفاق در امان نمانده و متأسفانه در چند سال اخیر مسائل و مشکلات مختلفی موجب شده که مراتع و دشت‌های استان همدان خشک و به شوره‌زار و بیابان تبدیل شوند.
بیابانی شدن همدان حتی موجب شده کشت محصولات موردنیاز برای تأمین نیازهای افراد و سلامت آن‌ها به مخاطره بیفتد و خساراتی گریبان گیر کشاورزی همدان شود.
طبق آنچه بارها عنوان‌شده مساحت استان همدان ۹۰۵ هکتار است و ۸۲۲ هزار هکتار مرتع در این استان وجود دارد و مساحت ذخیره‌گاه‌ها و جنگل‌های استان همدان نیز ۴۳ هزار هکتار است به طوری که از این میزان تاکنون ۶۵ هزار هکتار از اراضی استان همدان بیابانی شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان در همین خصوص و در تعریف بیابان عنوان کرد: عرصه‌هایی که بارشی کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر دارند بیابان‌ها را شامل می‌شوند.
اسفندیار خزایی بابیان اینکه براثر تخریب سرزمین و بهره‌برداری بی‌رویه از عرصه‌ها و استفاده از آب‌های زیرزمینی و نیز چرای مفرط و تراکم بهره‌برداری در سطح و خشک‌سالی‌ها بیابان ایجاد می‌شود، عنوان کرد: وجود حدود ۶۵ هزار هکتار بیابان در شهرستان‌های کبودرآهنگ، فامنین، ملایر و همدان تخمین زده‌شده است.
همدان به سمت بیابان‌زایی پیش می‌رود
خزایی بابیان اینکه از سال ۹۲ روی این موضوع کار شد تا مقامات استانی و کشوری را متقاعد کنیم همدان به سمت بیابان‌زایی پیش می‌رود، اضافه کرد: در پی اقدامات انجام‌شده مدیران کل سازمان جنگل‌ها در استان همدان حضور یافتند و موارد بررسی شد.
وی بابیان اینکه طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و مطالعات صورت گرفته ۱۵ هزار هکتار از این ۶۵ هزار هکتار کانون‌های بیابانی را شامل می‌شد، اضافه کرد: در این خصوص مطالعات انجام و گونه‌های گیاهی برای جلوگیری از پیشروی وضعیت مدنظر قرار گرفت.
خزایی بابیان اینکه گونه‌هایی در نظر گرفته شد که ضمن استراتژیک بودن برای چرای دام و نیز استفاده مردم موردتوجه باشند، گفت: در سطح ۵۰۰ هکتار از اراضی استان همدان با گونه‌های قره داغ و گونه‌های بومی اقداماتی صورت گرفت.
بوته‌هایی که دو سال پیش کاشته شده‌اند در حال حاضر در بخش‌های نزدیک به یک متر قد دارند وی بابیان اینکه بوته‌هایی که دو سال پیش کاشته شده‌اند در حال حاضر در بخش‌های نزدیک به یک متر قد دارند، اضافه کرد: در بحث بیابان‌زدایی در استان همدان با انجام اقدامات اصلاحی و احیایی و کمک به طبیعت و نیز غرق کردن مراتع و کم کردن بهره‌برداران امکان برگشت داریم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان بابیان اینکه اردیبهشت‌ماه پارسال مناسب بود و امسال هم وضعیت آب و هوایی تا حدی قابل‌قبول بود، عنوان کرد: یکی از چالش‌های بزرگ دنیا تغییر آب‌وهواست که متأسفانه اتفاق افتاده است.
وی بابیان اینکه بارش‌های ما بیش از میانگین ۱۰ سال است اما آنچه قابل‌توجه است اینکه با رژیم بارشی مواجه شده‌ایم و رژیم بارشی تغییر کرده است، عنوان کرد: بارش‌ها در برخی قسمت‌ها از برف به باران تغییر کرده هرچند همدان در ارتفاعات برف دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان بابیان اینکه این‌یک چالش جدی است و تغییر آب‌وهوا به دلیل مصرف بیش‌ازحد انرژی صورت گرفته است، عنوان کرد: ایران در کمربند خشک دنیا قرار دارد و باید بیشتر احتیاط کنیم کما اینکه از ۱۳ اقلیم دنیا ۱۱ اقلیم راداریم و به‌جز قطبی و استواری تمامی اقلیم‌ها را تجربه می‌کنیم.
دشت شوشاب ملایر، نهاوند، کبودرآهنگ و قسمتی از فامنین کانون‌های بیابانی همدان هستند خزایی با تأکید بر اینکه باید تلاش کنیم طی چند سال خاک را حفظ کرده و از بیابان‌زایی جلوگیری کنیم، اضافه کرد: دشت شوشاب ملایر، نهاوند، کبودرآهنگ و قسمتی از فامنین کانون‌های بیابانی همدان هستند.
وی با تأکید بر اینکه کار اجرایی برای جلوگیری از افزایش وسعت بیابان در استان همدان از سال ۹۴ کلید خورده است، گفت: در سال ۹۵ اقدامات اساسی در نهاوند انجام و در سال ۹۶ نیز عرصه به سایر قسمت‌ها گسترش یافت.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز با اشاره به اینکه اگر پوشش گیاهی و پایه گیاهی از دست برود دیگر نمی‌توان گونه گیاهی که منطقه را ترک کرده احیا کرد، افزود: محدود بودن منابع طبیعی غیر تجدید پذیر به‌ویژه ذخایر فسیلی از یک‌سو و آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از استفاده از آن‌ها از سوی دیگر، توسعه را بر پایه منابع طبیعی تجدید شدنی با تولید انرژی‌های پاک از آب، باد و انرژی خورشیدی استوار ساخته است.
عیسی بختیاری عنوان کرد: در بحث حفظ پوشش گیاهی باید فرهنگ‌سازی صورت گیرد کما اینکه خوشبختانه جلب مشارکت مردمی بعد از سال‌ها موردتوجه قرارگرفته است.
تنها روی اراضی ملی برنامه ارائه می‌دهیم
بختیاری بابیان اینکه در مورد بیابان‌های استان همدان بر روی ۶۵ هزار هکتار از اراضی مطالعه شد، گفت: کل وسعت مطالعه شده زمین‌های زراعی را نیز دربرمی گرفت اما ۳۴ هزار هکتار از این اراضی ملی است که ما تنها روی این اراضی برنامه ارائه می‌دهیم
وی با تأکید بر اینکه بیابان‌زایی فرآیندی است که باعث تغییرات اساسی در یک اکوسیستم می‌شود و شرایط را از حالت نسبتاً غیر بیابانی به حالت بیابانی تبدیل می‌کند، عنوان کرد: این پدیده در اثر افزایش فشار انسان بر اکوسیستم‌های حساس ایجادشده که باعث کاهش بازدهی تولید و عدم برگشت‌پذیری آن می‌شود.
امسال اعتبار ملی برای بیابان‌زدایی به استان همدان تخصیص نیافته است
وی بابیان اینکه سال ۹۳ مصوب شد که کارها با سرعت انجام می‌شود، گفت: امسال اعتبار ملی تا به این لحظه برای بیابان‌زدایی در استان همدان تخصیص نیافته اما از اعتبارات استانی ۸۰ میلیون تومان به این امر اختصاص‌یافته و ۶۰ میلیون تومان جذب‌شده است.
بختیاری بابیان اینکه این اعتبار صرف نگهداری و بوته کاری در بیابان‌ها شده است، گفت: مناطقی که قرق شده و کاشت صورت می‌گیرد پس از مدتی شاهد رویش گونه‌های گیاهی خاص همان منطقه است که پس از یک سال در منطقه رؤیت می‌شوند.
وی تاکید کرد: چرای مفرط و تعلیف بیش از حد دام از مراتع موجب خالی شدن مراتع از پوشش گیاهی شده و این رویه در کاهش نفوذ آب به سطح خاک تأثیر دارد.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان همدان نیز بابیان اینکه عشایر ۱۲ برابر ظرفیت مراتع، دام وارد این استان می‌کنند افزود: ظرفیت مراتع این استان ۴۵ هزار واحد دامی است اما ۵۰۰ هزار دام وارد سامانه‌های این استان می‌شود.
سرهنگ بهرام رسولی بابیان اینکه عشایر از نیمه اردیبهشت سال آینده اجازه ورود به مراتع از پیش تعیین‌شده این استان رادارند اما برخی مواقع ورود زودهنگام آن‌ها چالش‌هایی را به همراه دارد، گفت: با توجه به کاهش نزولات جوی و کاهش پوشش گیاهی، ورود زودهنگام عشایر به مراتع به‌ویژه گونه‌های تازه روییده شده آسیب می‌زند و موجب بیابانی شدن مراتع می‌شود.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان همدان، گشت و مراقبت، اطفای حریق، جلوگیری از چرای مفرط و زودهنگام با ورود عشایر غیرمجاز، خلع ید و رفع تصرف را از وظایف یگان حفاظت برشمرد.
آنچه مسلم است اینکه استان همدان که روزی جزو استان‌های سرسبز و پرآب کشور به شمار می‌رفت در حال حاضر به دلایل مختلف مانند کاهش نزولات جوی و خشک‌سالی و برداشت بی‌رویه از منابع آب استان و استفاده بیش‌ازحد ظرفیت از مراتع استان و ناآگاهی افراد در ظرف چند سال اخیر شاهد پدیده بیابان‌زایی در مراتع شده و متأسفانه اگر چاره‌ای برای حل این مشکلات اندیشیده نشود چیزی نمی‌گذرد که همدان کوهستانی و معتدل تبدیل به بیابان بی‌آب‌وعلف شود که این موضوع نیز عواقب جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.
نظر شما