دین در بستر جهانی شدن

به گزارش خبرنگار مهر، موضوع جهانی شدن عمدتا از دهه 1980 میلادی شدت گرفته است. در یک تعریف ساده و همگانی جهانی شدن  به این معناست که امروزه به مدد گسترش وسایل ارتباط جمعی و رسانه های خبری فرهنگهای مختلف می توانند با یکدیگر تعامل و یا شاید تقابل داشته باشند. با توجه به اینکه فرهنگ مسلط در جهان کنونی از آن کشورهای غربی است جهانی شدن در ابعاد مختلف سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی  به معنای گسترش فرهنگ اروپایی - آمریکایی است . یکی از حوزه هایی که می تواند تحت تاثیر این روند قرار بگیرند حوزه دین و مشخصا جوامع دینی است. جوامع دینی نیز شامل جوامعی می شوند که دین در  عرصه اجتماعی و سیاسی نقش مهمی را ایفا می کند. در واقع می توان گفت جهانی شدن یکسری فرصتها و چالشهایی را برای جوامع دینی در بردارد. یعنی اینکه جوامع دینی هم می توانند از وضع جدید وامکانات فراهم آمده استفاده کرده و هم اینکه با جنبه های نامطلوب آن مواجه شوند. آگاهی به این فرصتها و چالشها ، آمادگی بیشتری را برای مواجهه با الزامات عصر جدید فراهم می کند.

همانطور که اشاره شد:  جهانی شدن فرصتهایی را برای جوامع و فرهنگهای دینی فراهم می کند . شناخت و آگاهی به نقاط ضعف فرهنگ دینی خود از جمله این موارد است.  از دین معمولا می توان سه برداشت را ارائه کرد. در برداشت اول دین شامل متون مقدس می شود که هیچ گونه تغییری در آن ایجاد نمی شود از دیدگاهی دیگر دین شامل شرح و تفسیر همین متون مقدس است و در برداشت سوم دین رفتار و آداب و سلوک پیروان ادیان را شامل می شود. اگر قرار است تغییر و تحولی در فرهنگ دینی ایجاد شود، شامل برداشت دوم و سوم از دین می شود. جهانی شدن این امکان را فراهم می کند تا پیروان ادیان و جوامع دینی به نحو گسترده تری با اضداد و دینی دیگر باعث پی بردن به اشتراکات اخلاقی می شود که معمولا حقیقت واحد  تمام ادیان را نشان می دهد. جهانی شدن در کنار فرصتهایی که برای جوامع دینی فراهم کرده ، آنها را با برخی از چالشها نیز مواجهه می نماید.

اتخاذ نوعی نسبیت در اخلاق و عقیده از جمله آثار آن است یعنی اینکه افراد از طریق آشنایی با نظامهای دینی و اخلاقی دیگر به نوعی نسبیت اخلاقی نیز قائل می شوند. مفتون و شیفته فرهنگ دیگران شدن نیز می تواند از جمله آثار جهانی شدن باشد. این امر می تواند نوعی الیناسیون و یا از خود بیگانگی را منجر شود که متفکران دینی نیز در مورد آن هشدار داده اند.

التفاط گرایی بر اثر آمیختن عناصر ناهماهنگ مکاتب دینی مختلف نیز از جمله چالشهایی است که جهانی شدن در این جوامع دینی ایجاد می کند.