خبرگزاری مهر - گروه استانها، فرزانه یحیی آبادی: متأسفانه موضوع سیل و مدیریت و کاهش خسارات آن در کشور مورد توجه جدی قرار نگرفته و تنها زمانی که سیلاب مخربی جاری می‌شود و فاجعه‌ای رخ می‌دهد، مسئولان و متخصصان توجشان به آن جلب می‌شود.
بررسی طرح‌های محدود و پراکنده انجام شده در بحث مهار سیلاب در کشور نشان دهنده آن است که راه حل مشخص و مطمئنی برای تمامی مناطق سیل گیر وجود ندارد هر چند که به نظر می‌رسد پدیده سیل با آن همه پیچیدگی اش قابل بررسی و مطالعه باشد و بتوان برای مهار و کاهش خسارات آن راه حل های مناسبی را جستجو و مورد بررسی قرار داد اما با همه موارد مطرح شده، شناخت عوامل مؤثر در بروز بلایای طبیعی و حوادث غیر مترقبه برای همگان اعم از مردم، شوراها و دهیاران به عنوان مدیران روستایی مهم است؛ ضمن آنکه نحوه برخورد با این بلایا در هنگام و پس از وقوع سیل می‌تواند سبب کاهش خسارت‌ها و بهبود روند کمک و ترمیم خرابی‌ها باشد.
جزیره آبادان شهری مستعد بروز سیل
در بحث وقوع سیل، شهرستان آبادان نیز یکی از شهرهای در معرض خطر سیل به واسطه قرار داشتن در میان دو رودخانه اروند و بهمنشیر به شمار می‌رود، از این رو و بنا به ضرورت شناخت و ارزیابی عوامل مؤثر در بروز سیل احتمالی در این شهرستان موارد یاد شده را در گفتگویی با شهردار آبادان مورد بررسی قرار دادیم.
شناخت عوامل مؤثر در بروز سیل احتمالی در آبادان
شهردار آبادان با بیان اینکه در بحث بحران همواره دو موضوع تهدید و پیشگیری مد نظر قرار می‌گیرد، گفت: در صورت شناخت تهدیدها می‌توان در جهت انجام اقدامات پیشگیرانه برنامه ریزی و سپس کار کرد.
حسین حمید پور با اشاره به اتفاقاتی که در خوزستان به ویژه آبادان در بحث سیل رخ داد، افزود: میزان تاثیرپذیری شهر آبادان به دلیل سرریز شدن روان آب‌ها از سمت شمال استان به سبب واقع شدن حوزه‌های آبگیر در این بخش و سدهای دز و گتوند است.
وی از رودخانه‌های اروند، بهمنشیر، اروندصغیر و تالاب شادگان به عنوان عوامل تهدید و تأثیر پذیری آبادان در بروز سیل نام برد و اظهار کرد: از آنجایی که مد دریا بیشترین تاثیرپذیری را بر روی رودخانه‌های بهمنشیر، اروند و اروند صغیر دارد لذا زمانی که مد دریا بالا باشد به خصوص در اواسط ماه‌های قمری، میزان دبی ورودی رودخانه‌ها بیشتر می‌شود.
پایین بودن ظرفیت پذیرش آب در رودخانه‌ها
وی تصریح کرد: با توجه به عدم لایروبی چندین ساله این رودخانه‌ها ظرفیت پذیرش آب درون آنها بسیار پایین است؛ بنابراین احتمال می‌رود تا این رودخانه‌ها در هنگام مد اکبر بر روی مناطق همجوارشان اثرگذار باشند و سیلاب‌هایی را برای مناطق شهری و روستایی آبادان ایجاد کنند.
شهردار آبادان یادآور شد: در بحث تالاب شادگان نیز با توجه به اینکه این تالاب از ناحیه رودخانه کارون تغذیه می‌شود و اندکی نیز از ناحیه کرخه تاثیرپذیر است لذا در صورت افزایش میزان آب در این دو رودخانه سرریز آن به تالاب شادگان وارد می‌شود و پس از سیراب شدن تالاب و افزایش ظرفیت آب موجود در آن، به لحاظ جغرافیایی بخشی از آن به سمت خلیج و بخشی دیگر به سمت ضلع شمال شرقی آبادان یعنی میدان ثامن وارد و پس از گذر از جاده قفاص به سمت خلیج فارس می‌رود، عمده تأثیرگذاری تالاب بر همین جاده است.
حمیدپور گفت: با توجه به تاثیرپذیری جاده قفاص از آبی که از سمت تالاب شادگان به این سو روانه می‌شود، به طور طبیعی این جاده که جاده مواصلاتی روستاهای در مسیر بهمنشیر است نیز مورد تهدید قرار می‌گیرند و از این رو ایجاد سیل بند در جاده قفاص یکی از راهکارهای مقابله با بروز سیلاب احتمالی است.
وی افزود: در صورت ورود آب تالاب شادگان به رودخانه بهمنشیر شهر آبادان به طور جدی مورد تهدید قرار می‌گیرد به همین دلیل است که در برنامه ریزیهای انجام شده در بحث مدیریت سیلاب موضوع احداث سیل بند در حاشیه جاده قفاص در دستور کار قرار گرفت تا ضمن احداث و سپس تقویت سیل بندها از بروز تهدیدهای احتمالی جلوگیری شود که البته این اقدام، یکی از اقدامات فوری در مقابله با سیلاب‌ها است.
اقدامات پیشگیرانه از سیل
شهردار آبادان در بخش دیگری از سخنان خود درباره اقدامات پیشگیرانه از سیل گفت: به منظور پیشگیری بروز سیل احتمالی از ناحیه تالاب شادگان باید یک سد خاکی به صورت فنی و مهندسی شده آن هم به ارتفاع دو متر یا بیشتر از ابتدای جاده قفاص (میدان ثامن) به سمت خلیج احداث شود تا اگر در سال‌های آینده اتفاقی مشابه رخ داد شهر آبادان آسیب نبیند و تنها مسیر هدایت آب به سوی خلیج فارس از این سمت باشد.
حمیدپور افزود: علاوه بر این باید جاده‌های مواصلاتی آبادان – خرمشهر، آبادان – ماهشهر و آبادان – اهواز به صورت سالانه و در تابستان توسط اداره کل راهداری مورد بازبینی قرار گیرد و در صورت وجود مشکل در ابنیه های فنی آن را اصلاح، تعمیر و مرمت کنند تا جاده‌ها دچار آسیب جدی نشوند، در صورت افزایش سطح آب تالاب شادگان و جریان روان آب‌های خروجی از آن این موضوع می‌تواند بر روی زیر ساخت جاده‌ها تأثیر گذارد.
وی با اشاره به اینکه در مقطع رودخانه بهمنشیر می‌توان دو کار عمده، مهم و اساسی را انجام داد، اظهار کرد: اقدام برای تکمیل هرچه سریع‌تر سد تنظیمی در بالادست بهمنشیر (روستای منیخ) و پایین دست آن (در انتهای چوئبده) یکی دیگر از کارهای قابل انجام و مهم در این حوزه است؛ باید سیستمی متفاوت و مستقل ایجاد شود تا بتوان برای تنظیم میزان آب ورودی و خروجی از بهمنشیر در دوران خشک سالی و تر سالی از آن استفاده کرده و مدیریت مؤثر و درستی در این باره داشت.
شهردار آبادان از لایروبی رودخانه بهمنشیر به عنوان یکی دیگر از کارهای قابل انجام و تأثیرگذار در زمینه پیشگیری از بروز سیل نام برد و تصریح کرد: باید هر چه سریع‌تر عملیات لایروبی بهمنشیر از سه راهی کارون تا انتهای ذوالفقاری و هم زمان با آن بحث ساحل سازی، تثبیت بستر و دیواره رودخانه در نخستین فرصت آغاز و به انجام برسد، این اقدام نیز به مدیریت ساده‌تر آب در بهمنشیر کمک شریانی می‌کند.
حمیدپور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وجود نقص در سیستم فاضلاب شهری آبادان یادآور شد: به رغم گذشت سال‌ها از زمان تأسیس شبکه و گذر از جنگ تحمیلی تنها حدود ۵۰ درصد این شبکه بازسازی شده و عمر مفید شبکه نیز به اتمام رسیده و ضروری است تا شرکت آب و فاضلاب خوزستان هر چه سریع‌تر این شبکه را به عنوان یک تهدید جدی از وضعیت فعلی خارج کند.
به گفته وی، در فصل‌های زمستان و بهار که امکان بروز سیلاب‌های فصلی وجود دارد، آب با پس زدن فاضلاب و از طریق این شبکه وارد شهر شده که این نیز یک تهدید جدی برای شهر آبادان در زمان بروز سیل به شمار می‌رود.
شهردار آبادان گفت: اتمام کار ساحل سازی در اروند صغیر که در حال حاضر حدود ۴۰ درصد آن توسط سازمان منطقه آزاد اروند به انجام رسیده اقدامی لازم برای کاهش تهدیدات سیل در آبادان است.
حمیدپور از مدیریت و کنترل آب‌های موجود در حاشیه رودخانه‌های بهمنشیر و اروند با بکارگیری ابنیه های فنی و لوله گذاری قابل کنترل به عنوان یکی دیگر از راهکارهای پیشگیرانه از سیل نام برد که با دریچه گذاری می‌توان در مواقع خاص آنها را کنترل کرد.
وی افزود: در سمت اروندرود از انتهای بازار ماهی فروشان تا انتهای شطیط که حوزه تأثیرگذار بر شهر آبادان است نیز باید تمهیدات خاصی همچون ساحل سازی و تثبیت بستر دیواره‌ی رودخانه انجام شود.
شهردار آبادان اظهار کرد: اقدام در زمینه‌هایی که اشاره شد کار سخت و پیچیده‌ای نیست وقتی بدانیم با انجام اقدامات اینچنینی می‌توانیم از ورود خسارات میلیاردی به شهر و مردم جلوگیری کنیم و از تهدیداتی که سبب بروز ناامنی‌های اجتماعی و روانی برای شهروندان می‌شود، جلوگیری کنیم.
وی تصریح کرد: امید می‌رود تا هرچه سریع‌تر درباره راهکارهای ارائه شده بررسی‌های دقیق‌تر فنی و مهندسی صورت گیرد و توانیم در کنار سایر مسئولان پروژه‌هایی را جهت انجام برای شهر آن‌هم با خروجی مشخص داشته باشیم.
حمیدپور یادآور شد: پروژه مطالعاتی ساحل بهمنشیر کامل شده است که در صورت اختصاص اعتبارات عمرانی لازم می‌توانیم آن را آغاز کنیم.
پیشنهادها
به گزارش خبرنگار مهر، در بحث خسارات محسوس و نامحسوس ناشی از سیل که شامل خسارات محسوس مستقیم همچون تلفات و ضایعات انسانی، آبگرفتگی منازل و اماکن مسکونی و صنعتی، آبگرفتگی مزارع و از بین رفتن محصولات کشاورزی و تلفات دامی، تخریب تأسیسات زیربنایی مانند جاده‌ها، پل‌ها، خطوط انتقال برق و شبکه‌های آب و گاز و محسوس غیر مستقیم طبقه بندی می‌شود، خسارت محسوس را می‌توان به راحتی کفی کرده و در محاسبات توجیه اقتصادی مد نظر قرار داد.
در مقوله پیشگیری و مقابله با تهدیدات بلای طبیعی همچون سیل، کارشناسان امر پیشنهادهای مختلفی را ارائه داده‌اند که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تمام افراد اجتماع با توجه به رسالت آموزش همگانی بایستی آموزش‌های عمومی آمادگی در برابر سیل را فرا گیرند که این کار بایستی از طریق ستاد حوادث مترقبه به انجام برسد ضمن آنکه تعدادی از گروه‌های مخاطب به ویژه شوراها و دهیاران روستایی بایستی علاوه بر آموزش‌های عمومی در برخی موارد آموزش‌های تخصصی را نیز فراگیرند.
انجام کارهای آبخیزداری، حفاظت خاک و پوشش گیاهی و از همه مهمتر ساخت سد که نقش برجسته ای در کنترل سیلاب دارد، تهیه و تدوین نظام نامه‌ی مدیریت سیل به منظور ایجاد آمادگی و هماهنگی میان مسئولان دستگاه‌های ذیربط در سه مرحله زمانی پیش، حین و پس از وقوع سیل، تعیین بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل ها و تهیه نقشه‌های پهنه بندی سیل به عنوان طرح‌های پیشگیری و کنترل سیلاب، ساماندهی و مهندسی رودخانه به منظور اصلاح و حفاظت مسیر رودخانه، تثبیت بستر و کنترل فرسایش و رسوب و طراحی سازه‌های کنترل سیل، ایجاد سیستم‌های پیش بینی و هشدار سیل، هواشناسی و هیدرولوژیکی نیز از دیگر پیشنهادات قابل انجام کارشناسان برای مقابله با تهدیدات است که ضروری است تا مسئولان امر هر چه سریع‌تر و با کسب تجربه از سیل اخیر نسبت به اجرای آنها اقدامات برنامه ریزی شده و مناسبی را به انجام برسانند.
نظر شما