مشروح سخنان رييس جمهور درهمايش جهان اسلام، چالش و فرصتها

به گزارش خبرگزاري مهر مشروح سخنان رييس جمهوردرهمايش بين المللي جهان اسلام، چالش و فرصتها بدين شرح است: حضور فرهيختگان و نخبگان مسلمان رادر همايش بين المللي "جهان اسلام ؛ چالش ها و فرصت ها" مغتنم مي شمارم و اميدوارم كه به بركت اين نشست ارزنده ، چشم اندازهاي جديدي  براي حيات عزتمند مسلمانان درجهان امروز گشوده شود.
ما براساس تعهد ديني خويش موظف هستيم كه به كاهش آلام انسان وافزودن زمينه هاي زندگي توام با عزت او درهمه جا بيانديشيم. "دنيا" درنگاه ما "كشتزار " آخرت است وسامان دادن دنياي مبتني بر"آگاهي انساني ، و حرمت و آزادي و برخورداري او" فرجامي  نيكو را براي همه انسانها در پي دارد. به تعبير قرآن كريم آنان كه "پيام آور صاحب خبر امي را پيروي مي كنند" او را كسي مي دانند كه "يضع عنهم اصرهم والاغلال التي كانت عليهم" (اعراف - 156 )، بار گران آنها را از دوششان بر مي دارد و زنجيره هاي بسته شده به آنان را باز مي كند. ماهميشه و درهمه جا ناگزير از چنين رويكردي بوده و هستيم.
دنيا درهمين چند سال ، فرود و فرازهاي فراواني را پشت سر نهاده است و با پرسش هاي و چالش هاي جديدي روبه رو شده است ما مسلمانان نه مي توانيم خود را از آن فراز و فرودها درامان نگاه داريم ونه مي توانيم از پاسخگويي به اين چالش ها و پرسش ها بر كنار باشيم .
انديشه ورزي در آيين نامه ، مايه و پايه زندگي ، پويايي و رهايي است وانديشه در صورتي خواهد بود كه به پرسش بها داد شود؛ و پرسش ها هميشه هستند، مهم آن است كه به درستي ، آزادي و روشني مطرح شوند تا انديشه را بارور سازند.
جهان امروز از يكسو با نابرابري ، خود كامگي و خشونت روبه روست واز سوي ديگردر پي دستيابي به عدالت، مردم سالاري و مداراست. روشن است كه تلاش انسان مسلمان و متفكر يافتن پاسخ هايي درخور به اين جستجوگريهاي واقعي است فرصت مهم ما اهتمام سنجيده و به موقع به اين نيازها و اقتضاهاي زمانه است، چنانكه تهديد اساسي ما مسلمانان نيزتاخير و تعلل درتحقق آزادي و عدالت و مردم سالاري برپايه دين است.
بدون ترديد ، اسلام كه آيين آزادگي ، صلح و پيشرفت است، دشمنان آزمند، بي انصاف و بي رحم دارد، اما بايد به هوش باشيم كه آزمندي و بي رحمي و بي انصافي آنان ما را از توجه به تهديدها ، كاستي ها و كوتاهي ها دردرون خويش بازندارد. ما درعصر ارتباطات و در آستانه ورود به جامعه اطلاعاتي و معرفتي به سرمي بريم. امواج پرشتاب برآمده از جهاني شدن ما مسلمانان را نيز از هر سو به چالش مي خواند، نمي توانيم ونبايد با دنباله روي و تقليد محض از گذشته و يا با شيفتگي بي تامل در برابر آنچه متعلق به جامعه و تاريخ ديگري است ، قدرت انتخاب به موقع خود را از دست دهيم . بايد بتوانيم به عنوان بازيگراني آزاد، آگاه و مقبول در صحنه جهاني نقش ايفا كنيم و در جهان امروز ازهر نظر نه مصرف كننده صرف باشيم و نه محال انديش منزوي. پس بايد بتوانيم پرسش هاي مناسب رابراي يافتن اين نقطه عزيمت بيابيم و براساس آنها بنيادهاي  نوي خردورزي ، نقد و گفتگو را درجهان اسلام بنا كنيم . ما در اين راه هم به "گفتگو با خويش" و " گفتگو با سنت خويش" نياز داريم و هم به "گفتگو با ديگري" و "گفتگو با دنياي جديد".
هستي و هويت معنادار و معنابخش ما در چنين چشم انداز پرتلاش و دشوار اما خوش فرجامي شكل مي گيرد . هويت ما پديده اي طبيعي و فراتاريخي نيست، مقوله اي است كه در معرفت ما نسبت به خود و پيرامون خود و در داد و ستد آزادانه و آگاهانه با محيط توليد و باز توليد مي شود از اين رو به همان نسبت كه ما را از جذب و هضم در امواج ويرانگر بيروني حفاظت مي كند، بايد بتواند ما رااز تحجر و تصلب نيز نگااه دارد. بايد بكوشيم كه تلاش ما براي پاسداري از هويت اسلامي خويش ، ما را به همزباني و همنوايي با آنان كه از دين ابزاري براي خشونت و خودكامگي و تحقير و تبعيض مي سازند، نكشاند. بي گمان توسل به دين به صورت عام و اسلام به صورت خاص به عنوان پناهگاه و نجات بخش انسان و جامعه ، قدمتي به اندازه زندگي انسان و اجتماع دارد، اين سرمايه بزرگ معنوي هرگز نمي تواند و نبايد جز در خدمت آگاهي و آزادي انسان و جامعه و سيطره ارزشهاي اخلاقي برجهان و دستيابي مردم به حقوق اساسي خويش در همه جا قرارگيرد و از سوي ديگر هوشيار باشيم كه دين و به خصوص ديني كه نسبت به سرنوشت انسان و آزادي و كرامت او بي تفاوت نيست وديني كه درمتن زندگي جريان دارد با دشمنان بزرگي روبرو است كه ديگران را تسليم منافع خود مي خواهند.
اين بيشتر به عهده متفكران ، نخبگان، عالمان و روشنفكران جهان اسلام است كه با تبيين اين هويت مشروع درجهان به هم پيوسته و پرشتاب امروز بيش از پيش  راه را برامواج مخرب "اسلام ستيزي و اسلام هراسي"  از يكسو و ارايه "تصويرهاي وارونه و خشن" از سوي ديگر  ببندند. ترديد نكنيم كه در برابر هر چالش و پرسشي ابتدا آگاهان و انديشمندان قراردارند و تاخير و تعلل آنان به تضعيف و تخريب پايه هاي تفكر درجامعه و جهان مي انجامد.
امروز انديشه و تفكر، بيش از هر زمان، درتحولات و دگرگونيهاي جهاني ، تاثيرگذار و نقش آفرين شده است و پيامدهاي عملي آن، شتابان تر از هرعصر ، رخ مي نماياند. گسترش دم افزون ابزارها و امكانات داد و ستد اطلاعات و علمي و گردش شتابنده چرخه آگاهيهاي بشري،اين توان ارزنده را در اختيار انديشمندان معاصرنهاده است كه دركوتاهترين زمان، يافته هاي فكري خويش را با بهترين شيوه، در ديد رس نقد و ارزيابي همگان قراردهند و باز خورد آن را درجامعه و جهان ببينند. انديشمندان اين عصرحق دارند به خود ببالند كه اين گونه مي توانند داده ها و ستاده هاي خويش را در ترازوي نقد و نظر ديگران گذارند و خطاها و كژيهاي آن را به سرعت اصلاح كنند و همين امر است كه وظيفه و مسئوليت متفكران جهان اسلام را بيشتر مي كند و انتظار جوامع را از آنان افزوني مي بخشد، چنانكه سكوت و بي تحركي و دير فهمي صاحبان انديشه و ارباب سياست را در برابر بيدادگريها و ستم ورزيها و خود كامگي ها و افزون طلبي هاي امروز ، توجيه ناپذير مي سازد.
اگر اين ويژگي نمايان اطلاعاتي معاصررا در كنارديگر ويژگي برجسته جهان امروز، يعني درگرگون شده گسترده مناسبات اجتماعي قرار دهيم ، به اين ضرورت انكار ناپذير پي مي بريم كه اين زمان و مكاني كه ما به عنوان مسلمانان معاصر در آن ايستاده ايم، از هر نظر نيازمند انديشه و اقدامي نوين است؛ مشكلات امروز جهان و جهان اسلام را نمي توان درهمان چارچوب و پارادايمي كه به وجود آمده اند حل كرد براي پرداختن به مسائل تازه و پيچيده نيازبه انديشه و راهبرد تازه و پيچيده داريم. انديشه و راهبردي كه ريشه در آيين ما و نگاه به آينده پيش رو داشته باشد.
اما سوگمندانه بايد اعتراف كرد كه "بودها" و "بايدها"ي اين مقوله ، همسويي چنداني با هم ندارند و پيشينه و اكنون جهان  اسلام گواه ناسازگاري ميان واقعيتهاي اين زمان با آرمانها وعقيده ما دارد البته اين اعتراف تلخ را نبايد به معني ناكام ماندن وسترون بودن همه تلاشهاي كوششگران واحيا گراني دانست كه دلسوزانه و دردمندانه براي تحقق اخلاق، عدالت و آزادي و مردم سالاري به پا خاستند و به پا مي خيزند. ارجمندي اين تلاش هاي ماندگار را بايد پاس داشت و بر جهان و اجتهاد خيرخواهانه شان  بايد آفرين گفت و دركنار آن بايد كوشيد تا با درك درست واقعيتهاي جهان امروز به راهكاري كارآمدتر براي چيره شدن بردشواريهاي پيش روي مسلمانان دست يافت؛ امري كه اين همايش مي تواند كمك بسيار خوبي را در ان زمينه بكند دهد و راهبردهاي آينده جهان اسلام را پيش روي ما نهد. در اينجا ياد همه احياگران سرافراز دين دراين عصر ، به ويژه معمار فقيد و كبيرانقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) را گرامي مي دارم و از خداوند بزرگ مي خواهم كه به ما توفيق پيشبرد و تحقق آرمانهاي بلند او را اعطا فرمايد.
ترديدي نداريم كه آنچه همه ما با آنها روبه رو هستيم نه اختصاص به كشوري خاص دارد  و نه محدود به عرصه اي خاص مي شود چالش هاي فراروي ما هم فرهنگي و اجتماعي است و هم اقتصادي و سياسي ، هم مزمن و هم جديدند. بر همه آنها بايد چالش هايي درعرصه تبليغات و رسانه ها را نيز افزود، شايد بتوان" چالش رسانه اي و تبليغاتي" را يكي از مشهودترين رويارويي هاي كنوني سراسر جهان و از جمله جهان اسلام دانست . زندگي در دنياي رسانه اي شده به ويژه آنكه با افراطي گرايي هاي جديد درعرصه سياست بين المللي روبه روست ، اساسا با تهديد دور شدن از واقعيت ها همراه است . چالش رسانه اي موجود آن چنان فراگيراست كه جهان حتي درخلوت خويش نيز نمي تواند از آسيب هاي آن در امان باشد.
يكي از ضروري ترين و كارآمدترين راهكارهاي رويارويي با اين بحران مهم عصر حاضر، مجهز ساختن جوامع اسلامي به سپر دفاعي در اطلاع رساني به موقع است. جهان اسلام به دليل برخورداري از منابع سرشار و ثروت هنگفت خدادادي، جمعيت فراوان، قرار گرفتن دركانون جغرافياي سياسي جهان، پراكندگي پيروان آيين اسلام در كشورهاي مختلف به عنوان اقليتهايي نقش آفرين، اين توانايي را دارد كه بسيار بيش از آنچه اكنون بدان دست يافته است، از جايگاه  جهاني بهره مند شود، و البته اين امر شدني است، اگر جهان اسلام با تقويت نهادهايي همچون سازمان كنفرانس اسلامي، بيش از اكنون، به امر اتحاد و همگرايي توجه نشان دهد و اگر در عصر كنوني ارتباطات، رويكرد واقع بينانه تري به اهداف فراملي داشته باشد، و اگردر دفاع از فلسطين مظلوم با مردم قهرمان آن هم آوار و همراه شود، واگر با نهادينه كردن مردم سالاري ديني و پياده كردن سرمشتق هاي خاص منطقه اي براي سامان دادن به دموكراسي ، راه را بر خودكامگي و طمع ورزي بيگانگان ببندد، و اگر با راه اندازي نهادهاي معتبرعلمي و بنگاههاي بزرگ و فراگير اطلاع رساني به مقابله هدفمند با امواج گسترده رسانه هاي صهيونيستي و استعماري بپردازد، به يقن مي تواند سپر دفاعي كار آمدي را در اختيار مسلمانان معاصر بگذارد و آنان را در برابر يورش بي امان سلطه طلبان، مجهز كند و به پاسداري از كيان ديني و ملي خود فراخواند اگرجز اين باشد وكساني كژانديشانه درصدد آن برآيند كه چهره در قالب خشونت و تروريسم نهان كنند و يا راه خودكامگي و استبداد برگزينند يا سر برآستان قدرتهاي سلطه طلب بسايند، تنها آب و آسياب دشمنان اسلامي مي ريزند. در اين چشم انداز خودكامگي تحجرآميز درافغانستان ديروز و ديكتاتوري سابق حاكم برعراق كه باعث بروز سياستهاي افراطي دولت آمريكا درسالهاي اخير و به ويژه تجاوز به سرزمينهاي اسلامي افغانستان و عراق شده، براي همه ما گويا و گواه است.
در پايان سخن آن دانشمند نامدار را به ياد مي آوريم كه :"خودكامه به كسي مي ماند كه براي چيدن ميوه اي ، درخت را از بن برمي كند!".
اينك از شما انديشمندان و فرهيختگان دعوت مي كنم كه در اين عصر پراضطراب بياييد اين آموزه را در پهنه جهان اسلام بسط دهيم كه "مردم سالاري ديني به درختي تنومند مي ماند كه ريشه درخاك دوانيده و برگ و بردرآسمان گسترده و در برابر هيچ قانوني سر فرود نمي آورد.