به گزارش خبرنگار مهر، «روش نظریه‌پردازی اسلامی در علوم انسانی» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) پس از انتشار دو کتاب موفق «مبانی علوم انسانی اسلامی» و «روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی» در اختیار اساتید و پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. با انتشار این کتاب سه‌گانه شریفی در حوزه فلسفه علوم انسانی اسلامی تکمیل می‌شود که منبع بسیار خوبی برای تدریس و پژوهش محققان این حوزه است.
فهرست تفصیلی این اثر:
مقدمه ۷
فصل اول: چیستی و اهمیت روش نظریه‌پردازی ۱۲
روش و دانش ۱۲
سطوح مختلف روش ۱۴
یک. تکنیک‌های گردآوری داده‌ها ۱۴
دو. روش داوری ۱۵
سه. روش شناخت و تحلیل ۱۵
چهار. روش نظریه‌پردازی ۱۶
ضرورت نوآوری در روش‌های نظریه‌پردازی ۱۶
چیستی نظریه و نظریه‌پردازی ۱۸
تنوع و تکثر تعاریف ۱۹
جمع‌بندی و ارائه تعریف برگزیده ۲۳
ویژگی‌های چهارده‌گانه نظریه جامع ۲۴
انواع نظریه ۲۸
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۳۲
فصل دوم: نظریه بحران: بررسی مدل نظریه‌شناسی توماس اسپریگنز ۳۴
مقدمه ۳۴
توصیف مدل نظریه‌شناسی اسپریگنز ۳۷
گام اول: بحران و مشاهده بی‌نظمی ۳۷
گام دوم: تشخیص درد ۳۹
گام سوم: ترسیم وضعیت مطلوب ۴۰
گام چهارم: راه درمان؛ ارائه راه حل ۴۲
نقاط قوت ۴۳
یک. بیان منطق طبیعی نظریه‌پردازی ۴۳
دو. سهولت و سادگی ۴۳
سه. انسجام و هماهنگی ۴۴
نقص‌ها و اشکالات ۴۴
یک. اجمال ۴۴
دو. بی‌توجهی به مدل‌های تبیین و کنترل ۴۴
سه. بی‌توجهی به بنیان‌های نظری ۴۵
چهار. عدم جامعیت ۴۵
پنج. تلازم پنداری میان بحران و ناکارآمدی نظریه‌های پیشین ۴۶
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۴۸
فصل سوم: بررسی روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد ۴۹
مقدمه ۴۹
تعریف و بیان ویژگی‌ها ۵۲
مراحل اجرای روش داده‌بنیاد ۵۴
یک. مسأله تحقیق ۵۷
دو. گردآوری داده‌ها ۵۸
سه. کدگذاری داده‌ها ۵۹
چهار. نگارش و تدوین نظریه ۶۵
پنج. اعتبارسنجی نظریه ۶۵
ویژگی‌های مثبت و منفی ۶۷
یک. تناسب با واقعیت‌های عینی ۶۷
دو. نادیده گرفتن فرضیه ۶۷
سه. توجه به نقش نظریه‌پرداز ۶۸
چهار. بی‌توجهی به پیشینه تحقیق ۶۹
پنج. نادیده گرفتن رابطه میان نظریه و مبانی نظری ۷۰
شش. روشی برای کدگذاری و نه تحلیل ۷۰
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۷۱
فصل چهارم: بررسی روش نظریه‌پردازی واقع‌گرایانه شهید صدر ۷۴
مقدمه ۷۴
بنیان‌های نظری روش نظریه‌پردازی شهید صدر ۷۵
یک. توجه به بینش‌های اسلامی ۷۵
دو. نگاه سیستمی به آموزه‌های اسلامی ۷۶
سه. اعتقاد به جامعیت اسلام ۷۷
چهار. تفسیر موضوعی به جای ترتیبی ۷۹
پنج. عدم امکان «علم اسلامی» ۸۰
فرایند کشف نظریه ۸۱
گام اول: تعیین مسأله ۸۱
گام دوم: نظریه‌شناسی ۸۲
گام سوم: فرضیه‌پردازی ۸۲
گام چهارم: جمع‌آوری نصوص همسو ۸۲
گام پنجم: نگاه مجموعی داشتن به نصوص گردآوری شده ۸۳
بیان یک نمونه ۸۴
تشریح نقاط قوت و ضعف ۸۵
یک. واقع‌گرایی روش‌شناختی ۸۵
دو. نگرش اجتماعی به جای نگاه فردی ۸۵
سه. نقش نظریه‌پرداز در فرایند اکتشاف ۸۶
چهار. بی‌توجهی به مبانی معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی ۸۷
پنج. انکار «علم اسلامی» ۸۷
شش. عدم حجیت اجتهادات دیگران ۸۸
هفت. جای خالی ضوابط و قواعد فقهی ۸۹
هشت. عدم ذکر مکانیزیمی برای نگاه مجموعی داشتن ۹۰
نه. تأثیرپذیری از نگاه پوزیتیویستی ۹۰
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۹۱
فصل پنجم: عوامل زمینه‌ای نظریه‌پردازی ۹۲
مقدمه ۹۲
یک. عوامل ساختاری نظریه‌پردازی ۹۴
دو. عوامل اقتصادی نظریه‌پردازی ۹۶
سه. عوامل سیاسی نظریه‌پردازی ۹۹
چهار. بحران‌های اجتماعی و تولید علم ۱۰۰
پنج. عوامل روان‌شناختی و شخصیتی نظریه‌پردازی ۱۰۴
شش. عوامل اخلاقی نظریه‌پردازی ۱۱۰
پاسخ چند پرسش ۱۱۳
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۱۱۸
فصل ششم: نقش مبانی فلسفی در نظریه‌پردازی ۱۲۰
مقدمه ۱۲۰
تعیین روش گردآوری و تحلیل داده‌ها ۱۲۰
تعیین چارچوب مفهومی نظریه ۱۲۲
تعیین هدف غایی نظریه‌پرداز ۱۲۲
شکل‌دهی به نوع توصیف و تبیین ۱۲۳
مبانی فلسفی و نقش آنها در پیش‌بینی ۱۲۳
وابستگی کنترل به مبانی ارزش‌شناختی ۱۲۵
نمونه‌هایی از تأثیر مبانی فلسفی در نظریه‌های علوم انسانی ۱۲۵
یک. تأثیر در اندیشه‌های سیاسی ۱۲۵
دو. تأثیرگذاری در نظریه‌های روان‌شناسی ۱۳۱
سه. نقش‌آفرینی در تحلیل جامعه‌شناسی پرخاشگری ۱۳۶
چهار. مبانی ارزش‌شناختی و نظریه‌های اجتماعی ۱۳۹
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۱۴۴
فصل هفتم: ویژگی‌های عمومی نظریه‌پردازان ۱۴۷
ویژگی‌های مشترک ۱۴۷
یک. گستره دانش ۱۴۷
دو. توانمندی شناختی ۱۴۸
سه. پایبندی به مبانی نظری ۱۴۸
چهار. تحمل ابهام و آشفتگی ۱۴۸
پنج. تحمل بازگشت به عقب ۱۴۸
شش. سخت‌کوشی ۱۴۹
هفت. پرهیز از داوری عجولانه ۱۵۱
هشت. نگاه متأملانه ۱۵۲
ویژگی‌های نظریه‌پردازان دینی ۱۵۲
یک. برخورداری از نورانیت درونی ۱۵۲
دو. حق‌طلبی ۱۵۳
سه. پرهیز از نظریه‌پردازی‌های بی‌ضابطه ۱۵۴
چهار. برخورداری از قوة قدسیه ۱۵۴
مهارت‌های عملی نظریه‌پردازان ۱۵۸
یک. مهارت ارجاع مسائل، به مبانی ۱۵۸
دو. تمرین و ممارست در تفریع فروع ۱۵۹
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۱۶۱
فصل هشتم: پیش‌نیازهای علمی نظریه‌پردازی اسلامی در علوم انسانی ۱۶۲
آگاهی‌هایی درون‌رشته‌ای ۱۶۲
یک. نظریه‌شناسی ۱۶۲
دو. آگاهی از مرزهای دانش در موضوع یا مسأله مورد نظر ۱۶۶
سه. آگاهی از مقتضیات عصر حاضر ۱۶۷
آگاهی‌هایی اسلامی ۱۷۰
یک. آشنایی با زبان اسلام ۱۷۰
دو. آشنایی با تاریخ و فرهنگ صدر اسلام ۱۷۷
سه. قرآن‌شناسی ۱۷۸
چهار. آشنایی با حدیث و دانش‌های حدیثی ۱۷۹
پنج. آشنایی با دانش‌های اسلامی ناظر به روش ۱۸۳
شش. آشنایی با مبانی نظری اسلام ۱۸۷
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۱۸۹
فصل نهم: روش نظریه‌پردازی اکتشافی: ارائه یک مدل ۱۹۱
مقدمه ۱۹۱
مفروضات یا مبانی نظری روش نظریه‌پردازی اکتشافی ۱۹۲
مفروضات معرفت‌شناختی ۱۹۲
مفروضات دین‌شناختی ۱۹۵
فرایند اکتشاف نظریه اسلامی ۱۹۷
گام اول: تعیین و تبیین موضوع یا مسأله تحقیق ۱۹۷
گام دوم: گردآوری پاسخ‌های ارائه شده ۱۹۸
گام سوم: تحلیل پاسخ‌های گردآوری شده ۱۹۸
گام چهارم: جستجو در منابع و متون اسلامی ۱۹۸
گام پنجم: اعتبارسنجی مستندات گردآوری‌شده ۲۰۰
گام ششم: فهم عمیق متون گردآوری شده ۲۰۱
گام هفتم: عرضه بر ضوابط اسلامی حاکم بر قلمرو مربوط ۲۰۶
گام هشتم: عرضه بر قواعد اسلامی حاکم بر زیست انسانی ۲۰۸
گام نهم: عرضه بر مقاصد و غایات زیست اسلامی ۲۱۱
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ۲۱۶
فهرست منابع ۲۱۸
منابع فارسی ۲۱۸
منابع عربی ۲۲۱
مقالات ۲۲۴
منابع انگلیسی ۲۲۷
فهرست نمایه ۲۳۰
نظر شما