به گزارش خبرگزاری مهر، «معنای زندگی» در بیست و دومین برنامه سری جدید خود، سه شنبه ۷ خرداد، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی میزبان حجت الاسلام محمد مهدی عباسی آغوی، استاد حوزه و روانشناس بود تا به موضوع «احترام و معنای زندگی» بپردازند.
احترام یک حالت ترکیبی از محبت و ترس است
حجت الاسلام عباسی در ابتدا به تحلیل مفهومی احترام پرداخت: احترام به معنای حرمت داشتن چیزی است و اینکه شیئی یک حریمی دارد که باید رعایت شود و هتک آن حریم پسندیده نیست. هر چیزی اعم از انسان، شیء، زمان و مکان میتواند مورد احترام قرار بگیرد. اگر بخواهیم احترام را از جنبهی روانشناختی تحلیل کنیم، احترام یک حالت ترکیبی از محبت و ترس است. اگر بخواهیم رابطه احترام را با معنای زندگی بیان کنیم، باید به این نکته اشاره کنیم که معنای زندگی با سه مفهوم و مؤلفه کارکرد، ارزش و هدف به کار میرود. یعنی وقتی میگوئیم زندگی ما باید معنا دار باشد یک معنا، وجود کارکرد مؤثر است و یک معنا هدفمند بودن و دیگری ارزشمند بودن است. هر کدام از اینها را در نظر بگیریم، یک بُعدی از معنای زندگی ما قطعاً اجتماعی خواهد بود. یعنی من در ارتباط دیگران هم هست که میتوانم معنایی برای زندگی خودم پیدا کنم.
وی در ادامه ارزشمندی، حُسن و زیبایی را از منشأهای احترام بیان کرد.
طبیعت احترام دارد
حجت الاسلام عباسی در پاسخ به این سوال که آیا میتوان سیل اخیر در کشور را نتیجه بی احترامی بشر به طبیعت دانست اظهار داشت: از نگاه حکمت متعالی هر وجودی دارای خیر است و هر خیری ذاتاً ارزشمند است. هستی دارای مراتب عقلانی، نفسانی و طبیعی است. درست است که در مراتب وجودی طبیعت به ظاهر نازلترین مرتبه وجود است اما ما در سیر نزولی به همین طبیعت آمده ایم و در سیر صعودی از همین طبیعت میرویم پس این طبیعت احترام دارد. روایات متعددی در باب احترام به طبیعت داریم. بی احترامی و تعدی به حریم طبیعت در فضای کلی که بشر در حال زندگی در آن است میتواند ناخواسته عکس العمل هایی را در طبیعت به وجود بیاورد.
احترام، عزت نفس و خود شکوفایی بالاترین مراتب نیاز
حجت الاسلام عباسی تفاوت محبت و احترام را اینطور بیان کرد: محبت یک احساس بسیط است. یعنی وقتی شما کسی را دوست دارید کاملاً به علم حضوری درک میکنید که احساس کشش و تعلق خاطری به او دارید. یکی از ثمرات محبت احترام گذاشتن است ولی اینطور نیست که ما به هر کسی محبت داریم احترام بگذاریم چون ممکن است صمیمیت ما به حدی باشد که دیگر حریمها رعایت نشود.
وی افزود: همه ما نیاز به احترام داریم و این محترم بودن غیر از دوست داشته شدن است و باید حرمت ما را نگاه دارند. احترام، عزت نفس و خود شکوفایی بالاترین مراتب نیاز هستند و تمام نیازهای قبل از آنها مانند نیازهای جسمانی برای رفع این نیازهاست.
احساس حقارت از پیامدهای عدم احترام است
حجت الاسلام عباسی در باب آثار متقابل احترام گفت: برطرف کردن نیاز احترام در شخصی، باعث ایجاد اعتماد به نفس در آن فرد میشود. اگر پدر و مادری به هم احترام بگذارند، در فرزندان نیز این امر جلوه پیدا میکند. بین پدر و مادر و فرزندان باید صمیمیت باشد ولی این صمیمیت نباید احترام را کنار بگذارد.
از دیگر ثمرات احترام، ایجاد احساس ارزش، لیاقت و قدرت است. از طرف دیگر احساس حقارت از پیامدهای عدم احترام است.
وی در مورد عوامل تأثیر گذار در تسهیل فرآیند احترام گذاشتن به دیگران گفت: کنار گذاشتن موانعی مانند رذائل اخلاقی ازجمله حرص، حسد و کبر باعث میشود فرد بتواند بهتر به دیگران احترام بگذارد.
حجت الاسلام عباسی در ادامه به تبیین نسبت عزت نفس با تواضع و توکل پرداخت: اسلام از ما میخواهد که نه توانمندیهای خودمان را بزرگ یا کوچک کنیم و نه توانمندیهای دیگران را. کوچک کردن خود و دیگران، تکبر و تملق در اسلام توصیه نمیشوند. عزت نفس یعنی شما خودت را همانطور که هستی را، با همان توانمندیهای موجود ببینی و احساس توانمندی کنی. تواضع مقابل دیگران یعنی توانمندیهایت سبب ندیدن تواناییهای دیگران نشود. تواضع یعنی من به دلیل ارزشمندی خودم و دیگری در مقابل دیگری سر فرود می آورم. توکل به معنای نادیده گرفتن تواناییهای خود نیست بلکه بدین معناست که من این تواناییها را از خود نمی دانم و از خدا می دانم.
وی در پایان به بیان نشانههای احترام به دیگران پرداخت: انسانی که برای دیگران ارزش قائل است، به داشتههای خود راضی است. خیرخواهی برای دیگران، سریع الرضا بودن، احترام در بُعد کلامی، عدم عکس العمل تند به کارهای دیگران، لبخند زدن، از دیگر نشانههای احترام به دیگران است.
برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی آنتن این شبکه میشود.
نظر شما