به گزاش خبرنگار مهر، کرسی ترویجی «قرآن و مبانی.سیاسی مقاومت اسلامی» با حضور حجت الاسلام و المسلمین نجف لک زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، هشتم خرداد در تالار شیخ طبرسی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.
مشروح مطالب ارائه شده را در ادامه می‌خوانید:
تفاوت محور مقاومت با دشمنانش
مسأله ای که وجود دارد این است که انقلاب اسلامی به خاطر نارضایتی از وضع موجود اتفاق افتاد، این نارضایتی در مقیاس منطقه‌ای و جهانی بعد از انقلاب اسلامی استمرار پیدا کرد. انقلاب ایران گام اول از پیام نجات بخش اسلام برای انسان امروز بود. در سطح منطقه مسائلی است که مورد رضایت رهبری و امت اسلام نیست.
جمهوری اسلامی ایران بر اساس ارزش‌های بنیادین نمی‌تواند سلطه را بپذیرد، از این جهت بحث و مساله امروز ما مساله مقاومت است یعنی چطور در برابر کسانی که ما را قبول ندارند و ما را به رسمیت نمی‌شناسند و در ضدیت با ما هستند مقاومت کنیم. تفاوت ما با آنها روشن است، ما همه جهانیان را به رشد و تعالی دعوت می‌کنیم ولی آنها جهانیان را به سقوط و فساد و بندگی و بردگی خود دعوت می‌کنند. پیام پیامبر اسلام (ص) «تعالو الی کلمة سواء بیننا و بینکم» پیام تعالی، رشد و فضائل است.
ما در این جلسه آن بخش از اقداماتی را که باید در عرصه مقاومت توسط دولت اسلامی صورت بگیرد، مورد بررسی قرار می‌دهیم. آن دسته از اقداماتی که اگر دولت اسلامی نداشته باشیم قابل انجام و پی‌گیری نیست. همچنان که به پیامبر اسلام (ص) بعد از دعوت به اسلام و شکل‌گیری امت اسلامی، فرمان تشکیل دولت اسلامی داده شد. و مفسران سلف این آیه «رب ادخلنی مدخل صدق و اخرجنی مخرج صدق و اجعل لی من لدنک سلطانا نصیرا» را به تشکیل دولت اسلامی تفسیر کرده‌اند.
موضوع سیاست دولت است؛ وظیفه اصلی دولت تامین امنیت است و امنیت بقاء دنیوی و اخروی. از این جهت دولت اسلامی باید به دستورات اسلام عمل و اهداف اسلامی را پی گیری کند. در سال‌های اخیر مقاومت تبدیل به یک اصطلاح سیاسی شده است و عمدتاً بعد از اینکه رئیس جمهور آمریکا، ایران و چند کشور دیگر را محور شرارت قرار داد این اقدام صورت گرفت؛ این کشورها همان کشورهایی بودند که محور مقاومت را تشکیل می‌دادند.
بررسی مفهوم مقاومت دولت اسلامی از منظر قرآن کریم
مقاومت جزء مفاهیم سازه‌ای است؛ مفهوم سازه ای مفهومی است که برای تصور آن باید یک سازه را در نظر گرفت. در مقاومت یک عامل یا مقاومت کننده داریم و یک ضد و دشمن آن و یا به تعبیری مانع آن و یک هدف داریم که عامل قصد رسیدن به آن هدف را دارد. در لغت نامه دهخدا مطالبی را گفته‌اند که با این مطابقت دارد. تعریف اصطلاحی و لغوی مقاومت با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند.
استقامت، زلت و مقاومت در جایی مطرح می‌شود که امکان لغزش وجود دارد، مثل ورزش‌هایی که بر روی برف و یخ انجام می‌دهند و شخص آن قدر قوی شده است که می‌تواند پایداری کند و نلغزد. عرصه سیاست عرصه لرزیدن است ولی شخصی مثل امیرالمومنین (ع) وارد سیاست می‌شود ولی نمی‌لرزد.
تقوی، استقامت، زلت، طاغوت، ظلم، اطاعت، صبر، فلاح، فوز، جهاد، قتال، ثبات، ضلل، عوج، فسق، عدل، صراط مستقیم، کفر، شیطان، وسوسه، ولایت، عزت و… سایر کلیدواژه های مرتبط با بحث مقاومت در قرآن کریم هستند.
در فرهنگ قرآن، مقاومت یک امر ذاتی، دائمی و همیشگی است، هر چند ممکن است مصادیق آن عوض شود یعنی ضد شما و مانع شما عوض شود ولی مهم این است که انسان و دولت اسلامی همیشه مقاومت کند و تئوری و سبک برنامه ریزی آن، مقاومت باشد. مقاومت در سطوح مختلفی مطرح می‌شود؛ خرد، متوسط و کلان. ما با سطح متوسط یعنی سطح دولت اسلامی کار داریم. چارچوب نظری ما چارچوب دو فطرت است و الگوی تحلیل ما الگوی تحلیل حرکت است که شش رکن دارد.
دولت اسلامی وظیفه ساماندهی یک حرکتی را بر عهده دارد که ما را به سعادت ابدی می‌رساند و دین، مکتب، دولت و رهبری اسلامی می‌خواهند ما را از ظلمت به سمت نور هدایت کنند و جریانی در مقابل وجود دارد که می‌خواهد ما را از این مسیر خارج کند. مقاومت یعنی دولت اسلامی کمک کند روز به روز جمعیت در حال حرکت به سمت نور بیشتر شود و یکی از لوازم این کار این است که پنجه در پنجه طاغوت بیاندازد.
مبانی سیاسی مقاومت
وقتی دارید با مانع حرکت و با ضد خود مقابله می‌کنید چند حالت متصور است: یا او تسلیم می‌شود و به سمت شما می‌آید، یا شما کوتاه می‌آیید و به سمت او می‌روید، یا هر دو طرف کوتاه می‌آیند و یا نهایتاً اینکه نوعی همراهی تاکتیکی اتفاق می‌افتد و نوع مبارزه تغییر می‌کند. در هر صورت این بحث مربوط به سیاست خارجی و عرصه روابط بین‌الملل است.
گاهی موقع هم حالت توازن ایجاد می‌شود مثلاً گفته می‌شود دشمنی و ضدیت تا همین حد بس است و برخی مواقع هم دشمنی‌ها در حال افزایش است. مقاومت یعنی شما به سمت دشمن نروید و اندیشه‌های او را نپذیرید باید پیوسته در مسیر غلبه بر طرف مقابل خود باشید.
منظور از مبانی در اینجا منابع، ادله، اصول و قواعدی است که مقاومت را برای دولت اسلامی تبدیل به یک امر ذاتی می کند که مستمرا لازم است آراسته به آن بوده و به عنوان یک تکلیف به آن عمل کند. مبانی به دو وجه عام و خاص به کار برده می‌شود که در مورد مبانی عام می‌توان از مواردی از جمله: تقوا، استقامت، عدالت، ایمان و… نام برد.
تقوا همه عرصه‌های مقاومت را در بر می‌گیرد و اگر بخواهیم همه مولفه‌های مبانی عام را در یک گزاره جمع کنیم بحث «کلمة الله» است. ما حق نداریم در برابر دشمن چیزی را بپذیریم که به کلمة الله خدشه وارد شود.
در این زمینه می توان از آیاتی از جمله آیه ۸۲ سوره انعام نام برد که می فرماید: «الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئک لهم الامنو هم یهتدون» که البته خود ایمان مراتبی دارد که شامل ایمان به غیب، ملائکه، آیات و امدادهای غیبی می‌شود که همه اینها در مقاومت تأثیر دارد.
به طور خاص بحث تقدیم ارزش‌های الهی بر ارزش‌های غیر الهی است؛ یا آیه «فاستقم کما امرت و من تاب معک». حضرت امام خمینی (ره) می‌فرماید رسول خدا (ص) نگران استقامت امت خود بود. برای رفع فتنه از عالم و برای حفظ دین و نهضت و برای مقابله با مشکلات که مصداق بارز آن، آمریکا است، از امت پیامبر (ص) خواسته شده است که مقاومت کنند. امام (ره) می فرماید برای این استقامت لازم است هر کسی وظیفه خود را خوب انجام بدهد تا کفار بر مسلمانان مسلط نشوند.
مبانی خاص
مبانی خاص را در سه دسته می توان بیان کرد؛ باورهای سیاسی، فضائل و رذائل سیاسی و قواعد و رفتارهای سیاسی. برای باورهای سیاسی مواردی از قبیل التزام به توحید و اجتناب از طاغوت و لزوم اطاعت از رهبران الهی را می‌توان نام برد. مرحوم امام در مورد آیه «ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت» می فرمایند برخی گمان می‌کنند همین‌که عبادت خدا کنند کفایت می‌کند و برای اجتناب از طاغوت کاری نیاز نیست که انجام بدهند.
برای فضائل و رذائل سیاسی مواردی از جمله عزت و ذلت، قیام لله و قیام للنفس و… را نام برد. اگر می‌خواهیم عزت داشته باشیم باید مقاومت داشته باشیم. در حوزه قواعد و رفتارهای سیاسی می توان وجوب اطاعت از رهبری الهی، وجوب مقاومت در برابر دشمنان، نفی سبیل، تقیه، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری و وجوب اجرای عدالت و مبارزه با ظلم را نام برد.
یکی از مباحثی که امروزه در حوزه رفتار سیاسی مقاومت مطرح است کمک به جمهوری های اسلامی و مستقل است. نباید دولت اسلامی اجازه بدهد مقاومت حالت متوازن پیدا کند و الا سقوط آن شروع می‌شود، باید پیوسته برتر باشد و طرف مقابل را وادار به شکست کند.
مصداق وجوب اطاعت از رهبری الهی در جنگ احد است که وعده پیروزی داده شده بود و بعد از شکست به پیبامبر (ص) اعتراض کردند که مگر شما نگفتید که ما پیروزیم!؟ پیامبر (ص) فرمودند: وعده پیروزی داده شده بود ولی چون شما از دستورات من تبعیت تام و تمام نکردید شکست خوردید.
متعلق مقاومت سیاسی
سؤال این است که در عرصه دولت چگونه مقاومتی مد نظر است؟ مقاومت راهبردی و تمدنی مدنظر است. دولت اسلامی باید آینده‌نگر باشد و سرای آخرت را هم در نظر داشته باشد و در نظر داشته باشد که چه چیزهایی امنیت دنیوی و اخروی را با هم تامین می کند، کلمة الله هی العلیا، این یک راهبرد است.
مهمترین مولفه‌های این مقاومت راهبردی و استراتژیک عبارتند از:
۱. مقاومت علمی، معرفتی و دانشی و به ویژه تولید علم مقاومت.
۲. مقاومت فرهنگی در برابر فرهنگ‌های ضد دینی و به ویژه تولید فرهنگ مقاومت اسلامی.
۳. مقاومت نظامی، انتظامی، اطلاعاتی و امنیتی.
۴. مقاومت مدیریتی و مدیریت مقاومتی.
۵. مقاومت اقتصادی و ساماندهی اقتصاد مقاومتی.
۶. مقاومت در الگوهای زندگی، هویت، مشارکت، مشروعیت و به ویژه سبک زندگی.
۷. مقاومت در عرصه الگوهای مملکت‌داری از قبیل الگوی پیشرفت.
۸. مقاومت در جامعه‌سازی و دولت‌سازی اسلامی.
۹. مقاومت در برابر هر گونه تجاوز و اشغال سرزمین‌های اسلامی.
۱۰. مقاومت در برابر هر گونه ظلم و بی عدالتی و . . .
در این راستا می‌توان از الگوهای مقاومت که قرآن کریم بیان می کند استفاده و الگوی‌گیری کرد؛ الگوی مقاومت حضرت موسی (ع) در برابر فرعون، الگوی مقاومت اصحاب کهف، الگوی مقاومت حضرت ابراهیم (ع) در برابر نمرود و الگوی مقاومت پیامبر اسلام (ص) در برابر مشرکان.
یکی از وجوه مقاومت، مقاومت در مقابل جهانی سازی است. دولت اسلامی چون راهبری و مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده دارد باید با رویکرد و راهبرد مقاومت جامعه را سازماندهی کند تا جامعه بتواند در برابر سلطه گرایان برای تجلی توحید در مقیاس جهانی موفق و پیروز شود.
نظر شما