به گزارش خبرگزاری مهر، در مقدمه این سند و در تشریح چرایی انجام این پژوهش چنین آمده است: یکی از لوازم اجرای صحیح اسناد بالادستی، دوری مفاد سند از ابهام است و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز از همین قاعده پیروی می‌کند.
این مقدمه می‌افزاید: توجه به «وضع موجود» در تدوین مؤلفه‌ها، شرط لازم برای اجرایی شدن اسناد سیاستی است و به عبارت دیگر گرچه محتوای سند تحول از یک سو باید ناظر به «وضع مطلوب» باشد، اما از سوی دیگر باید مبنای آن در «وضع موجود» باشد چون در غیر این صورت، سند به مجموعه‌ای از آرمان‌های کلی و مبهم تبدیل می‌شود که قابلیت اجرایی چندانی نخواهند داشت.
در ادامه هم آمده است: مسئله دیگر در ارزیابی سند تحول، بررسی «شاخص‌پذیری» مفاد آن است؛ چنانچه این مفاد به گونه‌ای باشد که نتوان تحقق آن‌ها را سنجش و رصد کرد، نظارت بر نحوة اجرای آن دشوار و چه بسا غیرممکن خواهد بود و البته باید این نکته نیز مدنظر باشد که در این ارزیابی، علاوه بر توجه به شاخص‌های کمّی، در برخی موارد باید به معیارهای کیفی نیز توجه شود.
در بخش دیگری از این پژوهش آمده است: سازواری و انسجام مجموعه اجزای سند تحول بنیادین نیز اهمیت بسزایی دارد، زیرا اگر ترکیب راهبردها و راهکارهای مندرج در سند سازوار نباشد، هنگام اجرای آن با مجموعه‌ای از اقدامات ناهمگون روبرو خواهیم شد که تحقق اهداف تدوین آن را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.
همچنین در مورد نحوه انجام این پژوهش نیز چنین آمده است: در این پژوهش برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه طیف لیکرت به همراه سوالات تشریحی – ویژه کارشناسان آموزش و پرورش - و مصاحبه نیمه ساختار یافته - ویژه صاحبنظران حوزه تعلیم وتربییت- استفاده شده و برای تحلیل داده‌های گردآوری شده، به اقتضا از روش‌های آماری توصیفی و تحلیل مضمون بهره برده شده و در مجموع ۲۳ مصاحبه با صاحبنظران و کارشناسان حوزه‌ی تعلیم و تربیت انجام پذیرفت و ۷۸ پرسشنامه نیز تکمیل شد.
پژوهشگران در ادامه افزوده‌اند: سند تحول بنیادین از جایگاه ویژه‌ای در تصمیم‌گیری‌های کلان وزارت آموزش و پرورش کشور برخوردار است و این جایگاه، ضرورت بازاندیشی و به روز رسانی در سند تحول بنیادین به منظور «انسجام» بخشیدن و رفع نواقص مفاد آن را مضاعف می‌سازد.
همچنین در مورد چرایی انجام پژوهش نیز آمده است: پژوهش حاضر درصدد است تا سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را بر اساس آرا صاحبنظران حوزه تربیت و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش، با اتکاء به تجربه چهار ساله بعد از تصویب سند (از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳) و نیز با توجه به معیارهای اصلی «عدم ابهام، توجه به وضعیت موجود، شاخص‌پذیری و سازواری» و همچنین «قابلیت تحول‌آفرینی، اولویت‌بندی و هم‌سنخی و توازن راهکارها» مورد ارزیابی قرار دهد.
در بخش مربوط به پیشنهادهای مربوط به بازنگری و به روز رسانی محتوایی و ساختاری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز چنین آمده است: با توجه به این موارد سند تحول بنیادین نیازمند به روز رسانی و بازنگری است و البته در ارائه پیشنهادهای اصلاحی و تکمیلی ناظر به بازنگری و به روز رسانی، این نکته مهم باید در نظر گرفته شود که بازنگری سند تحول هوشمندانه و با ملاحظه هزینه فایده باشد.
در ادامه بخش مربوط به پیشنهادها موارد ذیل مورد اشاره قرارگرفته است:
تدوین اصطلاح‌نامه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با تأکید بر مفاهیم و اصطلاحات تفسیرپذیر به عنوان ضمیمه مورد تأیید سند
تبصره: توصیه می‌گردد که تعریف اصطلاحات مذکور با تکیه بر مبانی نظری سند تحول بنیادین، با همکاری متخصصین امر، به‌ویژه مدونین مبانی نظری و سند تحول بنیادین و زیرن ظر مراجع ذیصلاح از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت پذیرد؛ بدیهی است که مفاد مورد ابهام و مفاهیم چالشی، باید در اولویت تبیین قرار گیرند.
مشخص شدن مرجع تفسیر سند تحول بنیادین برای فصل‌الخطاب بودن این نظریه تفسیری در موارد اختلافی؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به جایگاه قانونی و فرابخشی خود می‌تواند مناسب‌ترین گزینه برای این امر باشد، به‌ویژه اینکه بر اساس سند تحول نظارت عالی بر اجرای سند را نیز بر عهده دارد،
ایجاد گفتمان و ترویج معانی مورد تأیید سند تحول و گفتمان‌سازی سند متناسب با سطوح مختلف مخاطبین و ذی‌ربطان تحول در آموزش و پرورش (اعم از مدیران، کارشناسان و معلمان) با روش‌های همچون تأکید بر تبیین چرخش‌های تحول بنیادین، عدم انحصار در ارائه و اتخاذ رویکرد تبلیغ به جای ابلاغ در اجرای سند تحول.
در بخش دیگری از پیشنهادها نیز موارد ذیل مورد تاکید قرار گفته است:
تهیه شناسنامه اختصاصی هر راهکار که در آن ضمن تبیین وجوه مدنظر تدوین کنندگان، جزئیاتی همچون توصیف وضع موجود و مطلوب مربوطه و شاخص‌های ارزیابی نیز ذکر گردد
تهیه نسخه ترویجی مبانی نظری سند تحول با زبان ساده و به دور از ابهام به‌ویژه برای مخاطبینی که آشنایی اولیه با مباحث فلسفی ندارند،
به‌روزرسانی مطالعات مربوط به توصیف و تحلیل وضع موجود نظام آموزش و پرورش، وضع موجود کشور و تحولات بین‌المللی و اعمال آن در سند تحول بنیادین (به صورت مستقیم یا ضمیمه) و اسناد پایین‌دستی آن
این پژوهش در بخش مربوط به پیشنهادها همچنین موارد ذیل را افزوده است:
تعریف شاخص‌های ارزیابی مربوط به تحقق اهداف سند تحول بنیادین و و تصویب آن توسط مراجع ذیصلاح (شورای عالی آموزش و پرورش با نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی) به عنوان یکی از ضمیمه‌های اصلی سند؛ توصیه می‌شود با استفاده از نتایج مطالعات وضع موجود به‌روزرسانی شده، وضعیت شاخص‌های مذکور در ابتدای اجرای سند مشخص گردد تا میزان پیشرفت حاصله قابل ارزیابی باشد،
تبصره -۱: توصیه می‌شود تبیین صورت گرفته از مفاهیم سند تحول بنیادین در اصطلاح‌نامه پیشنهادی ضمیمه سند و مبانی نظری سند تحول بنیادین، مبنای تعریف شاخص‌های ارزیابی و شاخص‌پذیر موارد مبهم قرار گیرد
تبصره -۲: با توجه به زمان‌بر بودن تولید شاخص برای بعضی از بخش‌های سند، پیشنهاد می‌شود برای برش‌های زمانی اجرای سند، مطالعات طراحی شاخص‌های ارزیابی پیش بینی و تعریف شود
مطالعه تطبیقی مفاد سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری «مدظله العالی» و سند تحول بنیادین با هدف بازنگری محتوایی سند تحول در موارد لازم (از جمله بند ۲ سیاست‌های کلان ابلاغی و راهبرد کلان ۱۰ سند تحول) با نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی و ترمیم سند تحول بنیادین در موارد اختلافی.
پژوهشگران انجام دهنده پژوهش "ارزیابی محتوایی و ساختاری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش " موارد ذیل را نیز به عنوان پیشنهادهای اجرایی مورد اشاره قرار داده‌اند:
مطالعه تطبیقی مفاهیم و اصطلاحات سند تحول بنیادین و مبانی نظری آن با هدف رفع موارد مورد مناقشه و اصلاح آن‌ها در سند بنا به نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی
افزودن چرخش‌های تحول آفرین مندرج در مبانی نظری سند تحول بنیادین به عنوان ضمیمه به سند و گفتمان‌سازی نسبت به آن‌ها
تعیین تکلیف این امر که راهکارها شیوه‌های انحصاری تحقق اهداف مندرج در سند تحول بنیادین هستند یا قابلیت تکمیل و جایگزینی دارند توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی
این پژوهش همچنین موارد ذیل را نیز به عنوان پیشنهاد اجرایی مورد اشاره قرار داده است:
ترویج و حمایت از مطالعات سیاست‌پژوهانه و برنامه‌ریزی راهبردی در حوزه تعلیم و تربیت به‌ویژه مستندسازی تجربیات تدوین اسناد راهبردی آموزش و پرورش کشور با هدف غنا بخشی به ادبیات این حوزه و قابل استفاده نموده از تجربیات مذکور در اقدامات بعدی
اصلاح چشم‌انداز سند تحول بنیادین با درج ویژگی‌های ملموس و عینی نظام آموزش و پرورش کشور در افق ۱۴۰۴
در بازنگری و ترمیم سند تحول بنیادین، راهکارهای چالشی که لااقل در سه مؤلفه «عدم ابهام، توجه به وضع موجود و شاخص‌پذیری» وضعیت مرزی یا بحرانی دارند، در اولویت بررسی و اصلاح قرار گیرد
این پژوهش در تابستان ۱۳۹۵ و به سفارش کمیسیون تعلیم و تربیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است.
نظر شما