به گزارش خبرگزاری مهر، کار کتاب اخلاق شهرت و از دست رفتن اقتدار دینی Celebrity Morals and the Loss of Religious Authority در سال ۲۰۱۹ به وسیله انتشارات راتلج در ۱۶۸ صفحه منتشر شده است.
رسانه‌ها و فرهنگ شهرت یکی از بالنده‌ترین حوزه‌های مطالعه دین هستند. گستره بزرگی از مطالعات بر دین و شیوه نمایش آن در رسانه و چگونگی تغییر آن به وسیله سلبریتی ها متمرکز هستند، از جمله، مطالعه دین در فیلم، دین در تبلیغات، دین در تلویزیون و دین و فرهنگ مردم‌پسند. بسیاری از پژوهشگران سریال‌های تلویزیونی، گروه‌های راک و فیلم‌ها را برای یافتن «الهیات» آن‌ها واکاویده‌اند و تجربه زیسته هواداران را مطالعه کرده‌اند تا دریابند هواداران تا چه حد و چگونه از فرهنگ مردم‌پسند معنای دینی برساخته‌اند. آن‌چه میان همه این کارها مشترک است میزان محو شدن مرزها میان دین و فرهنگ مردم‌پسند است.
حالا که می‌بینیم فرهنگ مردم‌پسند تا چه حد به شیوه‌های دینی عمل می‌کند و معناهای دینی را در خود دارد، یک فهم رو به رشد به وجود آمده که بر اساس آن تمایزات پیشین میان امر دینی و امر سکولار، و امر قدسی و امر دنیوی، در حال فروپاشی است. تحقیق در فرهنگ شهرت به بخشی از این پروژه جاری درباره سرشت رو به تغییر دین در فرهنگ مردم‌پسند شکل می‌دهد و این کاری است که پورتمن در این کتاب انجام داده است.
پورتمن با بدبینی ادعا می کند که با افول دین در جامعه غربی، حالا دیگر سلبریتی ها جای قدیسان، و فرهنگ شهرت جای دین را گرفته است. این ادعاهای پورتمن مناقشه برانگیز است و پیشتر کسانی مانند پیت وارد گفته اند دین شهرت را نباید جدی گرفت چون یک دین جعلی است و پرستندگان سلبریتی ها خود به جعلی بودن این دین واقفند. با این حال، پورتمند ما را دعوت می کند ببینیم چگونه سلبریتی ها که در چندین دهه پیش به عنوان افرادی منحرف و بی اخلاق پس زده می شدند، اکنون به عنوان مرکزهای اخلاقی عمل می کنند و مردم در قضاوت های اخلاقی به رای آن ها استناد می کنند و حتی رای دهندگان آمریکایی هم به فرمان آن ها رای می دهند.
پورتمن ابتدا تعریف و تاریخچه ای از شهرت عرضه می کند و می گوید از دهه ۱۹۶۰ به بعد سلبریتی ها روش های پیچیده تری برای مدیریت تصویر خود ساختند و متوجه شدند که نگرش های اخلاقی آن ها، یا نگرش آن ها به خود اخلاق در میان توده مردم هوادارانی دارد. از این پس، آن ها دستگاهی پیچیده برای معرفی و حفظ وجهه خود به کار گرفتند که از آن زمان تا کنون روز به روز پیچیده تر شده است. سلبریتی ها قدرت پیدا کرده اند و این تلاش آن ها برای نمایش اخلاقی از خود مزایایی هم دارد که یکی از آن ها این است که حالا دیگر قدرتمندان -حتی به دروغ- مجبورند خود را آدم هایی اخلاقی نشان دهند و استلزامات اخلاقی بودن را بپذیرند، اما خطر این پدیده این است که در نهایت خود این افراد و کردارهایشان به معیار اخلاق بدل شوند.
خطر دیگر تبدیل شدن سلبریتی ها به معیار اخلاق از نگاه پورتمن این است که هر کسی با یک اکانت پرمخاطب در تویتر و فیسبوک حالا دیگر می تواند شروع کند به درس اخلاقی دادن و اخلاق در جامعه به امری رایگان-برای-همه بدل شود. حالا دیگر یک سلبریتی در آمریکا به ریاست جمهوری این کشور می رسد و این نشان می دهد که جهان نوی آغاز شده است. بحث درباره سن سلبریتی ها و تلاش آن ها برای جوان ماندن، و همین طور تلاش سلبریتی ها برای حفظ حریم خصوصی خود، دو مورد دیگری است که پورتمن به آن ها توجه می کند. با وجود همه این ها، پورتمن معتقد است رواج بحث اخلاق به وسیله سلبریتی ها در جامعه پیامدی مثبت دارد چون ما را وادار می کند درباره مسائل اخلاقی در جامعه بحث و فکر کنیم.
لازم به ذکر است که در یک دهه گذشته برآمدن فرهنگ شهرت در ایران گمانه زنی های بسیاری به دنبال داشته است. یکی از این حوزه ها، حوزه دین و اقتدار دینی بوده است. سلبریتی ها تا چه حد به اقتدار دینی آسیب می رسانند؟ این پرسشی است که پاسخ به آن در همه جای دنیا اهمیت دارد، اما پاسخ دادن به این پرسش به دو دلیل مرتبط به هم، اهمیت مضاعف دارد. نخست، جامعه ایران جامعه ای دینی است؛ هنوز هم -به رغم برخی اظهارنظرهای ساده لوحانه- در سطح اجتماعی همه چیز به وسیله دین مدیریت می شود و تغییر در اقتدار دینی باید همه جامعه شناسان را در برابر تغییرات بعدی هشیارتر کند. دوم، حکومت ایران حکومتی دینی است. این حکومت بنیان خود را بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی گذاشته و بنابراین به چالش کشیدن این سبک زندگی و این شیوه اقتدار، به معنای به چالش کشیده شدن اقتدار سیاسی کشور و قرار گرفتن کشور در موضع ضعف در برابر دشمنان منطقه ای و جهانی است. به همین دلیل، لازم است کتاب هایی همچون اخلاق شهرت و از دست رفتن اقتدار دینی برای دادن نگاه نظام مندتر به مسئله اقتدار در عصر سلبریتی ها، در اختیار پژوهشگران و دانشمندان ایرانی قرار بگیرد.
نظر شما