از گِل‌مالی تا چهل منبر در لرستان

مجله مهر: از گوشه و کنار جهان تا جای‌جای ایران هرکدام به شکلی ارادت خود را به اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) نشان می‌دهند. هر استان و محله و منطقه آداب و رسوم خاصی دارد که با فرهنگ مردمان آنجا در آمیخته است.

استان لرستان از جمله استان‌هایی است که مراسم و آئین‌های متفاوتی دارد که همین موضوع سبب می‌شود گردشگران زیادی هرساله در ماه محرم به خصوص روزهای عاشورا و تاسوعا به این استان سفر کنند.

اجرای تعزیه، گِل مالی، دسته‌های زنجیر و سینه‌زنی، پخت قیمه، حلوا، شربت و شیرداغ از جمله آئینی است که در این استان انجام می‌شود. مراسم تعزیه هرساله در شهرهای مختلف این استان با آب و تاب خاصی برگذار می‌شود.

یکی دیگر از آئین‌های این استان آئین گل مالی است که طبق آن عزاداران به لباس خود گل مالیده و در دسته‌های عزاداری شرکت کنند. از آنجایی که این امر در حجم وسیعی انجام می‌شود از یک روز قبل هیئت‌ها به تدارک آماده کردن خاک ویژه برای عزاداران می‌پردازند. خاک ویژه این مراسم از بیابان‌های اطراف تهیه می‌شود و پس از غربال و الک کردن، آن را با عطر و گلاب معطر می‌کنند. سپس خاک آماده شده را در حوضچه‌های مخصوص با آب گرم به گِل تبدیل کرده و اقشار مختلف مردم صبح روز دهم محرم (عاشورا) لباس خود را گل‌مالی می‌کنند.

عزاداران لرستانی پس از مالیدن گل به لباس خود در دسته‌های سینه زنی و زنجیر زنی در خیابان‌های شهر به راه می‌افتند و با ذکر مصیبت و نوحه‌سرایی و سینه زنی عزاداری خود را به اوج می‌رسانند.

سنت گل مالی در روز عاشورای حسینی یکی از سنت‌های قدیمی در میان مردم لرستان است که نوع عزاداری روز عاشورای مردم این منطقه را از دیگر مناطق کشور متفاوت کرده است.

چلچراغ یا همان چهل‌چراغ هم یکی دیگر از رسوم مردم این استان است. چلچراغ شامل ۳۰ تا ۴۰ چراغ توری است که با مهارت خاصی بر پایه‌ای مثلث شکل از جنس چوب یا فلز سوار شده و عزاداران هرکدام به نوبت آن را حمل می‌کنند.

چهل منبر نیز یکی از آداب و رسومی است که در شهرهای مختلف لرستان به‌ویژه در بروجرد در روز تاسوعا انجام می‌شود. در این آئین مردان و زنان صورت خود را پوشانده و به‌صورت گروهی، از اول صبح تاسوعا، مجالس عزا و حسینیه‌های شهر را می‌گردند و با نیت و خواسته‌های مختلف به ویژه بخت‌گشایی در هر جلسه و مراسم عزاداری یک شمع روشن می‌کنند تا چهل منبر را سر زده و چهل شمع روشن کنند، اگر آن‌ها تا محرم سال بعد حاجت خود را گرفتند، تاسوعای بعدی چهل و یک شمع روشن می‌کنند.