به گزارش خبرنگار مهر، ایوب پرندآور از شاعران آیینی کشورمان است که آثاری همچون «کاکا علی»، «غبار عطش»، «تیغ و ترانه»، «دو بیتیهای نیلی، رباعیهای کبود»، «غزل مقتل» را خلق کرده است. او به همراه دوستان‌اش انجمن ادبی «نخل و نارنج» را با هدف گسترش شعر آیینی تشکیل داده‌اند، شاعران این انجمن از اعضای فعال کنگرههای شعر آیینی به خصوص «شب شعر عاشورایی شیراز» هستند. همچنین جریان شعر آیینی در جهرم نتیجه تلاش‌های ایوب پرندآور و دیگر شاعران آیینی است. ایوب پرندآور در گفت‌وگوی پیش‌رو به وجه سیاسی و انتقادی شعر هیئت و واقعه عاشورا پرداخته است:
با توجه به اینکه شعر عاشورایی و قیام عاشورا وجه سیاسی و اجتماعی پررنگی دارد و ما در قیام امام‌حسین (ع) موضع‌گیری در برابر باطل و ایستادن در جبهه حق را یاد گرفته‌ایم، اما می‌بینیم در شعر هیئت و عاشورایی رایج‌شده، عموماً این وجه سیاسی و اجتماعی حذف شده و ما با اصطلاحاً با نوعی شعر سیاست‌زدایانه مواجه هستیم. شعری که گویی صرفاً هدفش گرفتن اشک از مخاطبان هیئت‌ها است و عناصر مضمونی حماسی و سیاسی عاشورا را مغفول می‌گذارد. شما تا چه اندازه این فرضیه را قبول دارید؟
به اعتقاد من، قیام و حرکت امام‌حسین (ع) پیام بسیار بزرگی را در بطن خود دارد؛ همین که اهل بیت امام (ع) در این قیام همراه‌شان بودند، برای ما این پیام را به ارمغان می‌آورد که باید خودمان، مال و جان و خانواده‌هایمان را در راه رسیدن به اهداف، عقیده و حفظ اسلام فدا کنیم و این یک حرکت سیاسی بزرگ است. ما در کلام مقام معظم رهبری می‌بینیم که مباحث انقلابی و انقلاب‌گری را مطرح کردند و فرد انقلابی را کسی خطاب می‌کنند که موضع داشته باشد و شعر انقلابی را «شعر موضع‌مند» می‌دانند. صرفاً اینکه به بحث سوگ و اشک و مرثیه بپردازیم شاید موضع ما را شفاف نشان ندهد. درحالی‌که رهبری فرمودند زمانش رسیده وسط بیایید و موضع خود را مشخص کنید، دیگر نمی‌شود پشت پرده مسائل را بیان کرد، باید مستقیماً بگویید.
من احساس می‌کنم شعر هیئت زیرمجموعه ادبیات عاشورا است و آن هم متصل به مبحث بزرگ واقعه عاشورا خواهد بود؛ در نتیجه همه هیئت‌ها مشتق از حادثه عاشورا هستند و اگر واقعاً بخواهند قدم در مسیر قیام امام‌حسین (ع) بگذارند باید به همان شکل حرکت کنند، یعنی باید جاناً، مالاً و فکراً همه چیز در راه خدمت به امام‌حسین (ع) باشد. وقتی ما می‌بینیم امام حسین (ع) موضع خودشان را در برابر طاغوت زمان، یزید مشخص کرده است، یا علی (ع) شمشیرش را کشیده و در دل طاغوت زمان رفته است، الان هم باید به همان شیوه باشد؛ نه تنها امروز بلکه سال‌ها و قرن‌های بعد هم باید همین باشد. یعنی اگر بخواهیم موضع‌مان حسینی (ع) باشد باید اینگونه باشیم. شاعران باید مانند امام حسین (ع) در دل طاغوت‌های زمانه بروند، با آنها مقابله کنند و بجنگند. لذا من احساس می‌کنم این موضع‌مندی شعرهای آیینی و هیئتی باید در آثار شاعران منعکس شود و مداحان اشعاری را که برای خوانش در هیئت‌ها انتخاب می‌کنند باید به این مسئله توجه و دقت فراوان داشته باشند.
احساس می‌کنم اگر همان مسیری که رهبری نشان دادند را می‌رفتیم این مشکلات حل می‌شد و همه چیز به سوگ تنها پرداخته نمی‌شد. ضمن اینکه این موضوع را تأیید می‌کنم، سوگ، سینه زدن و گریه کردن هم خودش موضع به حساب می‌آید
فکر می‌کنید شعرهای رایج در هیئت‌های امروز این موضع‌مندی را دارند؟
نمی‌توانم به صراحت بگویم این موضوع به صورت صددرصدی وجود دارد، اما پنجاه، پنجاه است؛ یعنی در برخی از اشعار شاهد آن موضع‌مندی هستیم، از آن‌طرف هم اشعاری که صرفاً در پی اشک گرفتن است و وارد سوگ می‌شود را داریم، البته هدفمان پایین آوردن هیئت و اشعار سوگ نیست، ولی باید اشعار موضع‌مند را قوی‌تر و بیشتر کنیم، یا تلفیقی از اشعار سوگ، احساس و عاطفه و اشعار موضع‌مند با مباحث سیاسی را داشته باشیم.
البته شاید از یک منظر این مسئله خیلی هم مرتبط به شاعران نباشد، یعنی این نوع اشعار احساسی انتخاب مداحانی است که قصد دارند در هیئت‌ها از مخاطبانشان اشک بگیرند و معمولاً اشعاری را انتخاب می‌کنند که صرفاً تاکیدی روی مسئله مصیبت و عزا دارد و از مسئله حق، و باطل، یا وجوه سیاسی امام‌حسین (ع) غافل شده‌اند. ولی به هر حال، به نظر شما دلایل این مسئله چیست؟
ببینید! علت‌اش این است که سیاسیون به دین، مذهب و نظام وصل شده‌اند و جدا از این ماجراها نیستند و زمانی که اشتباهی از سیاسیون سر می‌زند یا آمارهایی از اختلاس و فساد داده می‌شود مردم آن را به حساب دولت می‌گذارند و ناخودآگاه این امر تاثیرگذار است، زیرا دولت به اسم جمهوری اسلامی است و متأسفانه اختلاس‌ها، دزدی‌ها، نارسایی‌ها و تمام کمبودهایی که بیرون می‌آید از همین چارچوب، تریبون‌ها و پشت میزها است. از همین‌رو تا حدودی میان مردم، دیدگاه‌ها و ارزش‌هایی که اوایل انقلاب وجود داشت و ارزش‌هایی که رهبری بیان می‌کنند، فاصله افتاده است که نمی‌دانم اسمش را چه بگذارم تشتت یا تشکیک.
به‌هرحال یک چیزی بر روی دل شاعر، مداح و مردم می‌افتد تا مردم به مظلومیت امام‌حسین (ع) برگردند و بگویند شاید همان بهتر باشد. ببینید ما سالیان سال است که برای مظلومیت امام حسین (ع) بر سر می‌زنیم، روضه می‌خوانیم و مجلس می‌گیریم و شعارهای امام‌حسین (ع) را بر روی پرچم‌هایمان می‌نویسیم که به داد عدالت برسید و به داد مظلوم برسید. اما چرا در اهداف و شعارهایمان به عمل نرسیدیم؟ با توجه به اینکه می‌بینیم از پیکره همین دولت آدم‌ها و آقازاده‌هایی هستند که اختلاس می‌کنند و باعث و بانی فساد شده‌اند. به همین خاطر با تاثیرگذاری این موضوعات نوعی بازگشت به مسائل احساسی دارند که سرچشمه زلال و معنویت است تا سر سفره امام‌حسین (ع) گریه کنند و به ایشان متوسل می‌شوند تا کمک بگیرند و امام (ع) دستشان را بگیرند، یا اینکه امام (ع) آدم‌ها را از این وضعیت و از دست آدم‌هایی که مثل کَنه به بیت‌المال، به پیکره دولت و نظام چسبیده‌اند و خون مردم را می‌مکند، نجات دهد و احساس می‌کنم شاید این چیزها بی‌تأثیر نباشد.
به اعتقاد من بزرگان هیئات، مسئولین هیئت‌ها همانند روحانیونی که در این مکان صحبت می‌کنند یا در کشور تریبون دستشان است باید افراد را تشویق کنند تا به سمت اشعاری حرکت کنند که موضع‌مند باشند
با توجه به گفته‌های شما و اشاره به این امر مهم که امام‌حسین (ع) در این وضعیت فریادرس ما باشند و مردم را از دست کسانی که به بیت‌المال دست‌درازی کردند نجات دهند به نوعی همان موضع‌گیری سیاسی و پرداختن به نقد اجتماعی و موضع‌گیری در برابر ظلم و کسانی است که اختلاس می‌کنند، آیا با شکل‌گیری این فضا در سال جاری، فکر می‌کنید ممکن است این حرف‌ها و نقدها در اشعار عاشورایی و شعر هیئت امسال پررنگ شود و جلساتمان به نقد فساد در کشور بپردازد؟
نظرم من این است که به مقام معظم رهبری نگاه کنیم. ایشان جلودار هستند و پرچم دستشان است و رو به جلو حرکت می‌کنند. چرا ما مواضع ایشان را در شعرها و هیئتمان نیاوریم. چرا همان انقلابی‌گری که رهبری فرمودند را تبلیغ نکنیم. چرا مداحان و شاعران در همان کانالی که ایشان نشان دادند جلو نروند؟ من احساس می‌کنم اگر همان مسیری که رهبری نشان دادند را می‌رفتیم این مشکلات حل می‌شد و همه چیز به سوگ تنها خلاصه نمی‌شد. ضمن اینکه این موضوع را تأیید می‌کنم، سوگ، سینه زدن و گریه کردن هم خودش موضع به حساب می‌آید.
اگر هم بخواهیم بر مبنای نگاه مقام معظم رهبری جلو برویم ایشان به آتش‌به‌اختیار بودن جوانان انقلابی اشاره داشتند که به سمت نقد اجتماعی حرکت کنند و منفعل نباشند!
به اعتقاد من بزرگان هیئات، مسئولین هیئت‌ها همانند روحانیونی که در این مکان صحبت می‌کنند یا در کشور تریبون دستشان است باید بیشتر به این قضیه بپردازند یعنی افراد را تشویق کنند تا به سمت اشعاری حرکت کنند که موضع‌مند باشند، مداحان شعرهای موضع‌مند بخوانند. معتقدم این افراد باید رسالت خودشان را بیشتر نشان دهند یا زمینه را به درستی فراهم کنند.
نظر شما