«منطقه امن» طرح مطلوبی برای سوریه نیست

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- رویا فریدونی: ترکیه با هدف مقابله با نیروهای کرد سوریه و بازگرداندن پناهجویان سوری به کشور خود اصرار دارد با همکاری آمریکا در مناطقی از شمال سوریه منطقه امن ایجاد کند.

تا کنون بین دو کشور چندین نشست برگزار شده و به این ترتیب توانستند با یکدیگر بر سر منطقه امن به توافق برسند. اماعلی رغم توافق همچنان بین دو کشور بر سر این موضوع اختلافاتی وجود دارد و آمریکا در روند اجرایی شدن طرح منطقه امن اخلال ایجاد می‌کند.

در این راستا خبرنگار مهر با «رمضان بورسا» کارشناس مسائل خاورمیانه و روزنامه نگار ترک گفتگویی داشته است که در ادامه می‌خوانید:

*ترکیه مصمم است با همکاری آمریکا منطقه امنی را در داخل سوریه در امتداد مرزهای خود ایجاد کند. به نظر شما در صورت تعلل ایالات متحده آمریکا در این خصوص، ترکیه به تنهایی این کار را عملی خواهد کرد یا خیر؟

ترکیه از مارس 2012 فکر ایجاد منطقه امن را در مرزهای خود با سوریه در سر می‌پروراند و در این خصوص با آمریکا چندین نشست برگزار کرده است. واشنگتن  که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما رویکرد مثبتی به این طرح نداشت پس از خرید سامانه دفاعی اس-400 ترکیه از روسیه، با جدیت تمام به این موضوع پرداخته است. به این ترتیب آمریکا و ترکیه بر سر ایجاد منطقه امن در شمال سوریه به توافق رسیدند.

 مسئله اصلی بین آمریکا و ترکیه این است که هر دو کشور از منطقه امن برداشت‌ها و اهداف متفاوتی دارند. اگر چه دو کشور در موضوع ایجاد منطقه امن به توافق رسیده اند اما در خصوص یگانهای مدافع خلق، عمق منطقه امن و کنترل بر آن با یکدیگر اختلافاتی دارند.

در صورت اجرایی شدن توافق بین ترکیه و آمریکا، ترکیه به سیاست خود در ارتباط با شرق فرات ادامه خواهد داد. اما تحولات موجود در سوریه  ممکن است به ترکیه اجازه ایجاد منطقه امن به عمق 30 و طول 400 کیلومتری را ندهد و به این ترتیب محدوده جغرافیایی باریکی را برای ایجاد منطقه امن انتخاب کند.

به نظر من مسئله اصلی که باید به آن پرداخته شود این است که آیا منطقه امن می‌تواند یگان های مدافع خلق را از شمال سوریه پاکسازی کند یا نه؟

*علت اصلی تعلل امریکا در اجرایی کردن طرح منطقه امن چیست؟

سوریه در طول 9 سال بحران مراحل بسیار مهمی را پشت سر گذاشته است. بی شک روند نوشتن قانون اساسی چالش برانگیزترین و مهمترین روند این دوره‌ها خواهد بود. در روند نوشتن قانون اساسی باید اصل حفاظت از تمامیت ارضی سوریه به دقت مورد توجه قرار بگیرد.

آمریکا، پس از اشغال عراق به دنبال گسترش الگوی سیاسی لبنان در منطقه است. این الگوی سیاسی با موضوعاتی چون قانون اساسی و انتخابات باعث ایجاد بی ثباتی در منطقه می‌شود و کشورها را وادار به مداخله در امور سیاسی، اقتصادی و نظامی می‌کند. وقفه یک ساله ایجاد شده در انتخابات دوره قبل ریاست جمهوری لبنان باعث شد دولت لبنان با دشواری زیادی تشکیل شود. دلیل همه این بحرانهای سیاسی همان مدل به اصطلاح لبنانی است. آمریکا به دنبال گسترش چنین الگویی در سوریه است.

حمایت آمریکا از نیروهای «ی پ گ» در شرق فرات و ایجاد ساختارهایی برای خود، همچنین توجه اسرائیل به جنوب سوریه نشان دهنده این است که می‌خواهند این الگو را بالاجبار وارد سوریه کنند. این موضوع باعث اختلاف بین ترکیه و آمریکا شده و علت اصلی تعلل آمریکا در اجرایی کردن طرح منطقه امن نیز همین است.

*علت تهدید ترکیه علیه اتحادیه اروپا در موضوع سوریه چیست و موضع اروپا در مقابل تهدیدات اردوغان چگونه است؟

ترکیه حدود چهار میلیون پناهنده سوری را در خود جای داده است. اسکان چهار میلیون پناهنده در یک کشور کار آسانی نیست. مدیریت یک جامعه با حضور پناهندگان به خودی خود کار بسیار دشواری است. علاوه براین، اثرات منفی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. اما ترکیه علی رغم تمام خطرات و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی میزبانی چهار میلیون پناهده را پذیرفته است.

در طول سالهای اخیر بین ترکیه و کشورهای اروپایی در خصوص پناهندگان نشستهایی برگزار شد. کشورهای اروپایی در این نشستها چندین تعهدنامه امضا کردند اما به هیچ کدام از تعهدات خود عمل نکردند. ترکیه بارها به آنها خاطرنشان کرد که باید به تعهدات خود عمل کنند اما هیچ پیشرفتی حاصل نشد. سازمان ملل متحد هم هیچ گونه کمکی در این خصوص نکرد.

اظهارات اردوغان نشان دهنده این است که ترکیه از چنین وضعیتی به ستوه آمده است. عامل مهم دیگر هم مسئله مدیترانه شرقی است. ترکیه اقدامات کشورهای اروپایی در مورد مدیترانه شرقی را به مثابه تهدید منافع خود میداند.

*در صورت اجرایی شدن طرح منطقه امن سرنوشت کردها چه میشود؟

لازم است که کردهای ساکن در شمال سوریه از یگانهای مدافع خلق متمایز شوند. ترکیه همانطور که در غرب فرات با غیرنظامیان هیچ مشکلی ندارد در شرق فرات نیز با آنها مشکلی نداشته و نخواهد داشت.

مهمترین مسئله ترکیه حضور نیروهای ی پ گ در این منطقه است و آنکارا نمیخواهد که این نیروها در مرزهای خود حضور داشته باشند. علاوه براین، قصد دارد با بازسازی این مناطق آوارگان سوری را به آن جا انتقال داده تا مشکل آوارگان را تا حدودی کاهش دهد.

*آینده توافق آمریکا و ترکیه برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟

مدت زمان اندکی پس از توافق، هیئتهای نظامی از آمریکا به ترکیه آمدند. پس از نشستهایی طبق توافق (آنکارا-واشنگتن) برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه، گشت‌زنی‌های زمینی و هوایی مشترک نیروهای دو کشور در این منطقه آغاز شد. اما مشخص است که این توافق آنطور که پیش بینی شده بود پیش نمی رود و نمی تواند بلند مدت باشد.

طرح منطقه امن چه با حضور آمریکا و چه بدون آن از لحاظ سیاسی، اجتماعی و نظامی طرح مطلوبی برای سوریه نیست.   

در سوریه باید برای نابودی گروههای تروریستی و خروج گروههای بیگانه اعم از مخالفان و گروههای تروریستی یک برنامه جامع ارائه شود که نظام سیاسی کشور را دربر بگیرد.