خبرگزاری مهر، گروه سیاست - محسن احدی؛ بررسی تحولات منطقه غرب آسیا نشان می‌دهد که هرگاه احتمال گشایشی در رابطه ایران با کشورهای منطقه و جهان در حال شکل‌گیری بوده، حوادثی منجر به ایجاد بحران جدید می‌شوند.
حمله به نفت‌کش‌های ژاپنی و اتریشی در تنگه هرمز و نفتکش «سابیتی» متعلق به ایران در دریای سرخ، آن هم در میانه تحولات مهمی که برای ایجاد مناسبات سازنده و روابط پایدار کشورمان با کشورهای منطقه و جهان رخ می‌داد را می‌توان به دسیسه‌هایی مرتبط دانست که روابط حسنه تهران با جهان و همچنین صلح و ثبات غرب آسیا را تحمل نمی‌کنند.
حادثه مشکوک حمله به نفت‌کش‌ها در میانه دیدار آبه با رهبری
خرداد سال جاری (۱۳۹۸) را شاید بتوان یکی از نقاط بسیار مهم در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانست، چراکه شینزو آبه نخست وزیر ژاپن در راس هیئتی بلندپایه به تهران سفر و با مقامات ارشد کشورمان ازجمله مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری دیدار کرد. اهمیت این سفر به غیر از آنکه اولین بازدید یک مقام ارشد ژاپنی در این سطح از کشورمان بعد از وقوع انقلاب اسلامی بود، خط باطلی به تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران نیز به‌حساب می‌آمد، تلاشی که با خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای شدت یافته است.
روز ۲۳ خرداد و در زمان دیدار شینزو آبه با رهبر معظم انقلاب، خبر حمله به دو نفتکش در دریای عمان که یکی از آنها به‌نام «کوکوکا کوریجس» در تملک یک شرکت ژاپنی بود، در صدر خبرگزاری‌های جهان قرار گرفت. این حمله در فاصله ۲۵ مایلی بندر جاسک و در ورودی تنگه هرمز رخ داد.
از همان ابتدا برخی دولت‌های معاند، انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه گرفتند، به‌طوری که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شد: «ایران درصدد اخلال در مسیر حرکت نفت‌کش‌ها در خلیج فارس و دریای عمان است. آنها پیش‌تر گفته بودند که در عبور نفت از تنگه هرمز اخلال ایجاد خواهند کرد و حالا به آن عمل کرده‌اند.»
جهان علیه ادعای آمریکا در دست داشتن ایران در حمله به نفت‌کش‌ها
از سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران این حادثه را بسیار مشکوک توصیف کرد و گفت: «شواهد واشنگتن، اتهاماتی است که با هدف تخریب تلاش‌های دیپلماتیک ایران صورت گرفته است.»
سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در همین رابطه با رد اتهامات بی‌اساس آمریکا، اظهار داشت: «مسئولیت تامین امنیت تنگه هرمز برعهده جمهوری اسلامی ایران است و نشان دادیم که در سریع‌ترین زمان ممکن به کمک ملوانان کشتی‌های دچار سانحه‌دیده رفتیم و آنها را نجات دادیم.»
اشاره موسوی به نجات ۴۴ نفر از ملوانان نفت‌کش‌های آسیب‌دیده است که با هماهنگی و هدایت مرکز جستجو و نجات دریایی هرمزگان توسط یک فروند کشتی عبوری از آب گرفته شده و با شناور «ناجی ایرانی» به بندر جاسک منقل شدند.
«یوتاکا کاتادا» رئیس ژاپنی شرکت «کوکوکا سانجیو» که یکی از نفت‌کش‌ها در مالکیت آن بود در همین رابطه و در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: «خدمه کشتی شاهد بوده‌اند که کشتی با یک شیء پرنده مورد حمله قرار گرفته است و نه از طریق مین یا اژدر دریایی که آمریکا ادعا می‌کرد.»
«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان نیز در همین رابطه اظهار داشت: «ویدئوی آمریکایی‌ها که در ارتباط با حمله به دو نفتکش در دریای عمان منتشر شده، برای اثبات مسئولیت این اقدام کافی نیست.»
برخی از تحلیل‌گران نیز با اشاره به تقارن این حمله با سفر نخست وزیر ژاپن به کشورمان، این اقدام را تلاشی از سوی طرف ثالثی دانستند که از عادی شدن روابط تهران با جهان واهمه دارد.
«رضا زبیب»، دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیا و اقیانوسیه با تایید همین موضوع می‌گوید: «زمانی که شینزو آبه در تهران است و در حال مذاکره با مقامات عالی کشورمان بوده، مشخص است که حمله به نفتکش آنها کار گروهی است که از این سفر ناراضی هستند و با گفتگویی که با آنها داشتیم متوجه شدیم که خود ژاپنی‌ها نیز این موضوع را تایید می‌کنند.»
تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش در منطقه بیشتر می‌شود
روز چهارشنبه ۱۷ مهرماه بود که رسانه‌های پاکستانی اعلام کردند عمران خان نخست وزیر این کشور به‌زودی به تهران و ریاض سفر خواهد کرد و برای تنش‌زدایی از منطقه گفتگوهایی با سران دو کشور ایران و عربستان سعودی خواهد داشت.
البته اقدام عمران خان تنها تلاش در زمینه میانجی‌گری میان تهران و ریاض نبود چراکه یک هفته پیش از آن نیز، عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق از تلاش بغداد برای کاهش تنش میان ایران و عربستان سعودی خبر داده بود.
همچنین محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه‌ای با شبکه سی.بی.اس آمریکا اعلام کرده بود به‌دنبال گفتگو با ایران بوده و خواستار حل مشکلات از طریق گفتگوی سیاسی است.
همچنین در خبری مرتبط با همین موضوع نیز، پایگاه خبری میدل ایست‌ای مدعی حضور «تهنون بن زائد» برادر پادشاه امارات متحده عربی و مشاور امنیت ملی این کشور در تهران و مذاکراتی با مقامات کشورمان شد.
سفر این مقام ارشد اماراتی به کشورمان در حالی صورت پذیرفته که هیئت‌های سیاسی و نظامی از این کشور عربی در چند مدت اخیر بارها به ایران سفر داشته و برای عادی‌سازی رابطه میان تهران و ابوظبی مذاکراتی داشته‌اند که به‌عنوان نمونه می‌توان به نشست مشترک گارد ساحلی دو کشور بعد از حدود ۶ سال تعویق اشاره کرد.
سفر عمران خان به تهران و گفتگوهای وی با آیت الله خامنه‌ای و حسن روحانی روز یکشنبه (۲۰ مهر) انجام گرفت و نخست وزیر پاکستان در نشست خبری خود با رئیس جمهور ایران، هدف از سفر خود را تشریح جزئیات پیام دونالد ترامپ دانست. موضوعی که خبر از تلاش اسلام‌آباد برای حل بحران‌های منطقه‌ای می‌داد.
انگیزه عمران خان از سفر به تهران چه تلاش برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان سعودی بوده چه کاهش تنش میان تهران و واشنگتن، آنچه مهم است، هدف قرار گرفتن نفتکش سابیتی (متعلق به ایران) در میانه این تلاش‌های دیپلماتیک است.
حمله به نفتکش ایرانی در میانه کاهش تنش منطقه‌ای
در اولین ساعات صبح روز جمعه ۱۹ مهرماه بود که شرکت ملی نفت ایران خبر از مورد حمله قرار گرفتن نفتکش سابیتی در دریای سرخ و دقیقا در مکانی روبروی بندر جده در عربستان سعودی خبر داد. این حمله دقیقا در زمانی صورت می‌گرفت که نخست وزیران عراق و پاکستان خبر از رایزنی‌های خود برای کم کردن تنش در منطقه داده و همچنین محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی از علاقه خود برای مذاکره با تهران سخن به میان آورده بود.
آنچه از حمله به سابیتی آن هم در زمانی که دو دیدار مهم در حال شکل گرفتن بوده و می‌توانسته نقطه عطفی در روابط ایران با همسایگان باشد، نشان‌دهنده وجود بازیگری ثالث است که از روند جاری ناراضی بوده و تلاشش را می‌کند تا با اقدامات خرابکارانه میز مذاکره را بر هم بریزد.
روحانی: «حمله به نفتکش ایرانی کار یک دولت بود؛ منتظر عواقب آن باشند»
حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران در نشست خبری خود با خبرنگاران در روز دوشنبه ۲۲ مهرماه با اشاره به حادثه حمله به نفتکش سابیتی در دریای سرخ تصریح کرد: «حتماً دولتی در این این زمینه دخالت داشته است و ما بر اساس اطلاعاتی که از دوربین‌های داخل کشتی به‌دست آورده‌ایم، در حال جمع‌بندی اطلاعات هستیم. رژیمی که پشت این حادثه بوده باید منتتظر عواقب آن باشد.»
بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که همیشه طرف‌های ثالث در زمانی که ایران در حال عادی‌سازی روابط خود با کشورهای غربی یا منطقه‌ای بوده، با خرابکاری بر روند مناسبات دیپلماتیک، تاثیر منفی گذاشته‌اند.
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته عرب در رأی الیوم نوشت: «در حال حاضر و پیش از ورود عمران خان نخست وزیر پاکستان به تهران که به درخواست عربستان انجام می‌شود، حمله به نفتکش ایرانی بسیار مشکوک بوده و نشان می‌دهد که عامل حمله از کاهش تنش میان ایران و عربستان سعودی می‌ترسد.»
حمله به نفت‌کش‌ها در خلیج فارس و دریای سرخ آن هم در میانه رایزنی‌های سطح بالای کشورمان با مقام‌های سیاسی در سطح منطقه و بین‌الملل را می‌توان در راستای تلاش بازیگری دانست که منافعش در وجود ناامنی و تنش در منطقه غرب آسیا است. بازیگری که می‌داند با روابط پایدار ایران با همسایگان و جهان و همچنین وجود ثبات و امنیت در منطقه، دیگر جایی برای دوشیدن پول کشورهای عربی وجود ندارد.
نظر شما