به گزارش خبرنگار مهر، ممیزهای سینمای ایران و سفارش تولید فیلم از سوی دولت در سال های نخست انقلاب اسلامی شرایطی را فراهم آورد که فیلمسازان به سمت مسایل و موضوع های انسانی و دور از هر گونه جاذبه های غیراخلاقی بروند. همچنین این شرایط باعث شد خلاقیت کارگردان ها در جهت کشف و ارایه ساختارهای جدید فیلمسازی و توجه به فیلمنامه های غنی بیشتری شود. در این دوره بازگشت سرمایه دغدغه اصلی اهالی سینما نبود. بلکه اساس کار را ارایه اثری خوب تشکیل می داد.
در این زمان جشنواره های خارجی که آرام آرام با فیلم های جدید ایرانی آشنا می شدند، سینمای ایران را بسیار متفاوت و در عین حال مخاطب پسند دیدند و شرکت فیلم های ایرانی در معتبرترین جشنواره جهانی فیلم تبدیل به یک عادت شد. تا جایی که مدیران جشنواره های خارجی در این خصوص با همدیگر رقابت می کردند و برای تماشا و انتخاب آثار ایرانی تلاش زیادی به خرج می دادند.
نمایی از فیلم "دیشب باباتو دیدم آیدا"
از دوره ای که سینمای ایران به سمت خصوصی شدن پیش رفت و توجه به مسایل تجاری در صدر فعالیت فیلمسازان قرار گرفت، رفته رفته رعایت مسایل زیبایی شناسانه در فیلم ها به دست فراموشی سپرده شد و توجه به عناصر هنری به شدت کاهش یافت. تهیه کنندگان که برای ساخت فیلم با مشکلات مالی زیادی مواجه بودند، به مسایل تجاری توجه کردند و هرازگاهی مضمونی خاص در سینمای ما مورد استفاده تعداد زیادی از فیلم ها قرار گرفت و تبدیل به کلیشه شد.
در این دوره که همچنان ادامه دارد، دیگر فیلم های ایرانی حال و هوای آثار گذشته را نداشتند. تعدادی از سینماگران سرشناس کشور که همواره آثارشان در جشنواره های مختلف مورد توجه قرار می گرفت یا به همکاری برای ساخت فیلم بر اساس نیاز جشنواره ها اقدام کردند یا به سمت ساخت آثاری کشیده شدند که چندان با ذائقه مدیران سینمایی داخلی هماهنگ نبود. همین مسئله شرایط تولید فیلم های هنری یا به عبارتی جشنواره ای را کاهش داد. البته در دوره ای که سینمای ایران حضوری پررنگ در جشنواره های مختلف داشت، بسیاری از آثار نظر مخاطبان خاص و عام را توامان به خود جلب می کردند. اما در حال حاضر چنین فیلم هایی کمتر دیده می شود.
زمانی نام جشنواره های معتبر سینمایی همچون کن، برلین، ونیز، مونیخ، کارلوی واری و ... با نام سینمای ایران گره خورده بود. در حالی که مدتی است این روند به کلی فراموش شده است. نگاهی به شرکت آثار ایرانی در جشنواره های خارجی طی چند ماه اخیر این موضوع را به خوبی مشخص می کند.
شش فیلم از سینمای ایران در ششمین دوره جشنواره فیلم "تیبورن" به نمایش در‌آمد. "گل یا پوچ" به کارگردانی ابوالفضل جلیلی، "عصر جمعه" ساخته مونا زندی حقیقی، "رئیس جمهور میرقنبر" کاری از محمد شیروانی و "رو به غروب" اثر ایرج امامی تعدادی از این آثار را تشکیل می دهند.
فیلم سینمایی "دونده" که سال 1352 توسط امیر نادری ساخته شده، در جشنواره هنری "شکوفه گیلاس" در کشور ژاپن به نمایش در‌آمد. "نیوه مانگ" به کارگردانی بهمن قبادی در بخش مسابقه سومین جشنواره بین المللی فیلم بخارست حضور یافت و در قالب برنامه نمایش موزه فیلم مونیخ اکران شد. البته جایزه ای از جشنواره بخارست به دست نیاورد.
رسول صدرعاملی با فیلم "دیشب باباتو دیدم آیدا" در جشنواره بین‌المللی فیلم رم در کشور ایتالیا حضور یافت. این فیلم تنها نماینده سینمای ایران در بخش مسابقه اصلی این جشنواره بود که البته به جایزه ای دست نیافت.
مهمترین موفقیت سینمای ایران در عرصه جشنواره های معتبر جهانی فیلم طی ماه های اخیر، کسب جایزه فیلم برگزیده تماشاگران توسط بهمن قبادی برای فیلم "نیوه مانگ" از جشنواره فیلم استامبول و کسب عنوان بهترین فیلمنامه نویس آسیا توسط مانی حقیقی از نخستین دوره جوایز فیلم آسیاست.
اصولا طی چند سال اخیر حضور بین المللی سینمای ایران در جهان محدود به چند فیلم مشخص از جمله "آفساید"، "گیلانه"، "کافه ترانزیت"، "نیوه مانگ" و چند فیلم به اکران درنیامده دیگر شده است. در حالی که در طول سال نزدیک به 100 فیلم جدید تولید می شود. حتی کارگردان های نام آشنایی همانند عباس کیارستمی و مجید مجیدی نیز کمتر از قبل در عرصه بین المللی حضور دارند.
تمامی آنچه گفته شد توجه به این نکته است که سینمای ایران طی چند سال گذشته به طور جدی با مشکل گردش اقتصادی و توجه به مسایل زیبایی شناسی مواجه شده است. در تمام کشورهای صاحب سینمای جهان نیز از میان آثار متعددی که در طول یک سال ساخته می شود، کمتر از 10 درصد به موفقیت جذب مخاطب عام و خاص می شوند و بقیه آثار در رده فیلم های تجاری قرار می گیرند و بینندگان بسیار محدودی را به خود جذب می کنند. سینمای کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما باید به خاطر بیاوریم وقتی سینمای ایران با منابع مالی و عوامل حرفه ای بسیار محدودتری مواجه بود و میزان ممیزی ها همواره باعث اعتراض سینماگران می شد، فیلم های بهتری به مرحله تولید می رسید. اما هر چه بر قدمت سینمای پس از انقلاب افزوده می شود، سطح کیفی آثار تنزل پیدا می کند.
سینمای گلخانه ای هر چند آفت ایجاد نوعی یکدستی در ساختار و مضمون و الگوبرداری صرف را به دنبال داشت، اما حداقل از نظر کیفی سینمای ایران را به طور جدی ارتقا بخشید. در حال حاضر بازگشت به گذشته نمی تواند کارساز باشد. زیرا هم شرایط جامعه و هم بیان و نحوه ارتباط فیلم ها به طور جدی تغییر کرده است. آنچه در این زمینه می تواند کارگشا باشد، نگاه تشویقی مدیران دولتی سینما به عرصه فیلمسازی است. به این مفهوم که اگر فیلمی موفق شد در عرصه جهانی بدرخشد یا حتی در داخل کشور نظر مخاطبان عام و خاص را به طور توامان جلب کند، در جهت ادامه فعالیت فیلمساز در سبک کاری خودش تمهیداتی بودجه ای و امکاناتی اندیشیده شود تا امنیت شغلی نسبی برای سینماگران شاخص به وجود بیاید.
نظر شما