فلسفه افقی را که فراروی انسان تاریخی قرار گرفته نشان می‌دهد

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم روز جهانی فلسفه با موضوع آزاداندیشی در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه برگزار شد.

رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم اولین سخنران این مراسم بود. وی گفت: مراسم و مناسک دو وجه دارند؛ تذکر و پوشاندن اصل مطلب. وجه دوم به این معناست که متأسفانه گاهی خود مراسم اصل می شوند و علت اصلی برگزاری آن پوشیده می‌شود. مثلاً در جامعه ما که پر از مراسم و مناسک است، برگزاری مراسم باعث می‌شود تا ناتوانی و کم کاری های ما پوشانده شود. پس باید توجه داشته باشیم که مناسک به ما تذکر دهند، ولی خودشان غایت و هدف نیستند.

وی افزود: فلسفه و آزادی با همدیگر نسبت مشروع دارند، ولی متأسفانه ما معمولاً به این فکر نمی کنیم که فلسفه به چه کار ما می آید. در همین جا لازم است بگویم که فلسفه به کار ما نمی آید. به قول ارسطو، الهیات اشرف علوم است، چون بی سودترین است. فلسفه هم اینگونه بی سود است، ولی منظور من از بی سود، بیهوده نیست. رسم این است که ما از دو شأن فلسفه شأنی را اختیار می کنیم که کم سود است. افلاطون عقل را دو گونه می داند؛ عقل بسیط و عقل تفصیلی. فلسفه یک یافت دارد و یک تفصیل و تشریح. کتابهای فلسفه هم تفصیل و هم یافت فیلسوف است. اگر جمهوری افلاطون با مابعدالطبیه متفاوت است، دلیلش این است که دو یافت متفاوت داشتند. افلاطون گفته است فلسفه را نمی شود آموخت، مگر اینکه اتصالی بین دو روح برقرار شود. به این معنا که آنچه پشت و باطن یکه تاز فلسفی است را نمی توان انتقال داد. 

این چهره ماندگار فلسفه در ادامه در خصوص ارتباط میان فلسفه و مسائل روز گفت: مسائل هر روز را نمی توان مستقیماً از آثار ابن سینا، ملاصدرا و ... پرسید. ما از فیلسوفان علاوه بر اینکه مسائل را یاد می گیریم باید راه و رسم و تفکر را یاد بگیریم. در دوره جدید، علم و سیاست در پرتو هنر به فلسفه سیر کردند. مردم از کانت چیزی نمی آموزند، اما کانت روشنگری و راهگشایی دارد و نور فلسفه در سیاست هم می افتد. فلسفه افقی را که فراروی انسان تاریخی قرار گرفته نشان می دهد و توجه انسانها را به این افق جلب می کند. به بیان دیگر فیلسوفان بنایی را می گذارند که این بنا منتشر می‌شود.

رئیس فرهنگستان علوم در پایان اضافه کرد: ما عقل را از فیلسوفان می گیریم چون آنها یابندگان عقل هستند و زودتر از دیگران عقل را می یابند. عقل آموختگی نیست، یک بهره مندی است. در این میان دیگران هم از عقل فیلسوفان بهره می برند. روز جهانی فلسفه اگر ما را به این پرسش وادارد که ما به فلسفه چه کار داریم و چرا فلسفه باید بخوانیم آن وقت چگونه فلسفه خواندن را هم یاد می گیریم. فیلسوف شدن به کتاب خواندن زیاد نیاز دارد.