به گزارش خبرنگار مهر، «اخلاق، فصل نخست اصلاح» که با مقدمه سیدحسن اسلامی اردکانی و به عنوان یک اثر پژوهشی پس از ارزیابی‌های مرسوم علمی در یک مرکز تحقیقاتی به چاپ رسیده، در پنج فصل سامان‌یافته که هر فصل، به نسبت ویژه یک رشته با اخلاق می‌پردازد.
در فصل اول، «نسبت اخلاق و دین و حقوق» با چهار گفت‌وگوی بلند و بسیار مهم بررسی شده است؛ مصطفی ملکیان، فیلسوف موثر اخلاق و پژوهشگر دینی معاصر، دکتر ابوالقاسم فنایی، پژوهشگر برجسته اخلاق دین‌شناسی، مرحوم دکتر ناصر کاتوزیان، استاد برجسته علم حقوق و دکتر محمد راسخ، استاد فلسفه حقوق.
در فصل دوم، با چهار چهره آکادمیک کشور درباره «وضعیت اخلاقی جامعه ایرانی» گفت‌وگو شده؛ دکتر تقی آزاد ارمکی، استاد علوم اجتماعی؛ دکتر ابراهیم حاجیانی، جامعه‌شناس پرکار مسائل ایران؛ عباس عبدی، پژوهشگر جامعه‌شناسی و قدیر نصری، استاد جوان اندیشه سیاسی.
فصل سوم به «نسبت اخلاق و سیاست و قدرت» اختصاص دارد و شامل چهار گفت‌وگوی عمیق است که به این ترتیب درج شده است؛ سیدعلی محمودی، یکی از نویسندگان پرکار اندیشه سیاسی در ایران معاصر؛ محمدرضا تاجیک، نظریه‌پرداز گفتمان‌های سیاسی؛ سعید حجاریان، تئورسین اصلاحات و سروش دباغ، استاد فلسفه اخلاق.
در فصل چهارم درباره «اهمیت و نحوه اخلاقی بودن ساحت‌های رسانه، هنر و تاریخ» با چهار استاد برجسته رسانه، هنر و تاریخ گفت‌وگو شده: مرحوم کاظم معتمدنژاد، استاد فقید علم ارتباطات؛ حسن نمک‌دوست، پژوهشگر صاحب‌سبکِ رسانه و دموکراسی؛ آیدین آغداشلو، نقاش بزرگ معاصر و سیدصادق سجادی، رئیس پیشین گروه تاریخ مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
فصل پنجم نیز به بررسی نسبت اخلاق با «اقتصاد و نظام صنفی» اختصاص دارد که در آن گفتگوهایی با محسن رنانی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، بخشعلی قنبری، متخصص اخلاق حرفه‌ای، محمود عباسی، رئیس پیشین مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی و حسین راغفر، استاد نهادگرای اقتصاد انجام شده است.
سیدحسن اسلامی اردکانی در مقدمه خود بر این کتاب می‌نویسد: عوامل زیادی، اخلاق‌ورزی و کنشگری اخلاقی را دشوار می‌کند، با این همه آن را ناممکن نمی‌سازد. همواره و در هر وضعیتی می‌توان و باید به اخلاق اندیشید و کوشید اخلاقی رفتار کرد. همان گونه که در آغاز سخن آمد، بنیاد عمل اخلاقی، مسئولیت‌پذیری و گریز از هر نوع توجیه و خودفریبی است. به همین سبب، بخشی از اخلاق‌ورزی و اخلاق‌گستری و ترویج فرهنگ اخلاقی زیستن و اخلاقی عمل کردن، دعوت به پذیرش مسئولیت خویش و به جای پرسش از «چه کسی این کار را کرد؟» پیش کشیدن این پرسش است که «چه باید کرد؟» مجموعه پیش‌رو، تلاشی است برای پاسخ به این پرسش اساسی.
این استاد برجسته فلسفه اخلاق در ادامه می‌نویسد: آقای اصغر زارع کهنمویی، روزنامه‌نگار باسابقه‌ای است که این پرسش مسئولانه را در برابر دانشوران رشته‌های مختلف قرار داده و از آن‌ها خواسته، به فراخور تخصص خود، به سهم نهادهای مختلف در این چنین شدن وضعیت اخلاق، پاسخ دهند و بگویند، برای گذار از وضعیت موجود، چه باید کرد؟ به باور من، این تلاش ارزنده، جای تأمل و تقدیر بسیار دارد، به‌خصوص از آن جهت که ما برای فهم مسائل جامعه‌مان، راهی جز گفت‌وگو نداریم. اتخاذ روش گفت‌وگوی علمی با اندیشمندان مختلف در باب موضوعی خاص، سبکی مرسوم در مجامع علمی است. این کار نیاز به دانش و مهارت ویژه‌ای دارد چه، نشستن پای گفت‌وگوی تخصصی متخصصان برجسته، بدون تسلط به سوژه بحث، آگاهی از دیدگاه‌های طرف مقابل و برخورداری از مهارت‌های گفت‌وگو، ناشدنی است.
در پیشگفتاری که پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی برای این کتاب تحریر کرده، آمده است: این کتاب بیش از هر هویت دیگری، تلاشی جدی برای فهم وضعیت جامعه ایرانی از منظر اخلاق به عنوان یکی از مبانی توسعه است. جامعه توسعه‌یافته، جامعه‌ای اخلاقی است. میان اخلاق و توسعه پیوندی بی‌درنگ برقرار است. این اثر، پرسش‌های مهمی را در برابر متخصصان رشته‌های حقوق، فلسفه، جامعه‌شناسی، هنر، دین‌پژوهشی و... قرار می‌دهد و از آن‌ها می‌خواهد درباره موانع بنیادی تحقق جامعه اخلاقی سخن بگویند. این گفتگوهای عمیق و طولانی بر بستر مطالعات پژوهشی شکل گرفته است. تلاش محقق بر این است که عطف به تخصص هریک از صاحب‌نظران، سهم هریک از نهادها و رشته‌های علوم انسانی را در شکل‌گیری وضعیت اخلاقی جامعه آشکار کند و راه‌حل‌های پیشنهادی آن‌ها را برای حل بحران اخلاقی (اگر به بحران معتقد باشیم) یا برای ارتقای وضعیت اخلاقی (اگر به بحران یا مشکل معتقد نباشیم) جستجو کند.
زارع کهنمویی در مقدمه بلند خود که بیشتر از موضوع کتاب، به ضرورت‌ها و سختی‌های این پروژه ژورنالیسی-پژوهشی پرداخته، می‌نویسد: عصر یکی از روزهای پائیز ۱۳۸۹، خسته از کار خبری، وقتی روایت تأسف‌بار جنایت عریانِ میدان کاج را در خبرگزاری‌ها خواندم، آن‌چنان حیرت کردم که گویی گنگ‌خواب‌دیده‌ام. مگر می‌شود، روز روشن، وسط خیابان، انسانی، انسان دیگری را با چاقو سلاخی کند و دیگران تنها به فیلم‌برداری از فاجعه کفایت کنند. آن شب پس از اندوه بسیار به این نتیجه رسیدم که باید از عرصه سیاست به جای دیگری مهاجرت کرد و به‌جای اندیشیدن به قدرت، به فرهنگ پرداخت. این حادثه، مرا به این نکته رساند که کاخ شیشه‌ای سیاست، نخستین ایستگاهی نیست که باید در آن تغییر شکل صورت بگیرد. گام نخست تغییر، تحول اخلاقی جامعه‌ای است که گویا فراموش کرده، مشاجره‌ی خیابانی «بد» است و باید با این «بدی» مبارزه کرد. اگر روزنامه‌نگار بخواهد به مسئولیت اجتماعی خود عمل کند، باید در حد توانایی خود، تلاشی برای مقابله با مشکلات جامعه انجام دهد. پروژه «اخلاق، فصل نخست اصلاح» همان شب در جان و ذهن من کلید خورد، اما نمی‌دانستم این کار، پنج سال از بهترین دوران زندگی مرا به خود مشغول کند.
وی می‌نویسد: گفت‌وگو را اخلاقی‌ترین مرارت ممکن می‌دانم و ضروری‌ترین کنشی که جامعه ما بدان نیاز دارد. روزگار نشستن در کنج توهم و تولید غیرمسئولانه متونی که مخاطبان را «گوسفند» فرض می‌کند و نویسنده را «الهه دانایی»، سرآمده است. گفت‌وگوی چالشی، مخاطب را به درون متن می‌برد و نویسنده را از دیکتاتوری باز می‌دارد. ما برای فهم مسائل جامعه‌مان، راهی جز گفت‌وگو نداریم.
«اصغر زارع کهنمویی»، روزنامه‌نگار(خبرنگار حوزه سیاست و اندیشه و سردبیر پیشین سایت جماران و روزنامه بهار) و پژوهشگر (محقق تاریخ اندیشه و فلسفه اخلاق و عضو هیئت علمی گروه فلسفه و الهیات پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی) است و هم‌اکنون در حال تحصیل در مقطع دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی در دانشگاه تهران است. نخستین مجموعه گفتگوی زارع کهنمویی خرداد ۹۲ با عنوانِ «انقلاب اخلاقی» با مقدمة سیدحسن خمینی منتشر شد. آذر ۹۴، مجموعه «برابری و رفع تبعیض» با مقدمه عمادالدین باقی و اردیبهشت ۹۵ مجموعه «پایان تک‌زبانی» با مقدمه عبدالله رمضان‌زاده منتشر شد. اکنون در آذر ۹۸، «اخلاق، فضل نخست اصلاح» با مقدمه سیدحسن اسلامی اردکانی توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی منتشر می‌شود و امکان تهیه آن از این پژوهشگاه با شماره ۵-۶۶۹۵۱۵۹۳ داخلی ۱۱۹ (ساعت ۸ تا ۱۶) وجود دارد.
نظر شما