به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین مجمع دانشگاه‌های ایران و جهان عرب، ۴ دی ماه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد مقدس برگزار شد و حجت الاسلام والمسلمین نجف لکزایی استاد علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام) و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره کارکردهای دانش در جهت ارتقای امنیت و همزیستی مسالمت آمیز به ارائه سخن پرداخت.
در ادامه گزارشی از این سخنان ارائه می‌شود:
همه می‌دانیم که امنیت نیاز اولیه تمامی انسان‌ها و اولین کارویژه هر دولتی نسبت به شهروندانش محسوب می‌شود. با توجه به وقوع ناامنی‌ها و جنگ‌های گسترده در اوایل قرن بیستم، از نیمه‌های این قرن تاکنون، پیوسته مطالعات امنیت، صلح و همزیستی در سطح جهان، در حال گسترش بوده است.
نظریه پردازی در این زمینه‌ها با توجه به اینکه اینها پدیده‌های هنجاری هستند، به ویژه که بخش عمده‌ای از جهان اسلام همچنان از انحطاط امنیتی در رنج است، از سوی مرکز علمی کشورهای اسلامی و با مراجعه به پیشینه مطالعات صلح و امنیت در تمدن اسلامی امری لازم و بلکه ضروری است، اما متأسفانه امروز مطالعات صلح و امنیت، به ویژه با توجه به فرهنگ اسلامی و مشکلات داخلی در سطح دانشگاه‌های کشورهای اسلامی وضعیت شایسته ای ندارد و هم چنان بیشترین مطالعات امنیتی در کشورهای دیگر انجام می‌شود.
به نظر می‌رسد دانش و دانشگاه و حوزه‌های علمیه هم می‌توانند در جهت ارتقای امنیت و همزیستی مسالمت آمیز عمل کنند و هم نسبت به آن بی تفاوت باشند و یا علیه آن وارد عمل شوند. ارتقای امنیت و همزیستی مسالمت آمیز ملازم با امنیت متعالیه در سطح نظری و عملی است. چنان که میان فقدان امنیت و با تضعیف و انحطاط امنیت نیز با امنیت‌های متدانیه در سطوح نظری و عملی تلازم برقرار است.
بر این اساس معتقدم که اندیشه و انگیزه سازنده رفتارها، و از جمله رفتارهای امنیتی انسان است. از این رو بنیاد دعوت انبیای الهی بر تأثیرگذاری بر رفتارهای انسان، از طریق اصلاح اندیشه و انگیزه انسان‌ها بوده است.
مهمترین کارویژه نظام تعلیم و تربیت نیز انتقال فرهنگ به نسل‌های جدید، به منظور آماده کردن آنها برای یک زندگی عزت مندانه است. با توجه به اینکه سمت و سوی اندیشه و انگیزه انسان چه باشد، رفتارهای او، و از جمله رفتارهای امنیتی او نیز متفاوت خواهد بود. به نظر می‌رسد مهمترین چالش کارکردهای دانش در جهت ارتقای امنیت و ارتقای امنیت و همزیستی مسالمت آمیز در جهان اسلام، تربیت نخبگان دانشگاهی به ویژه نخبگان علوم انسانی، در حاشیه نظام معرفتی سکولاریستی است.
این مسأله، در صورتی که چاره جویی نشود، به لحاظ امنیتی آینده پرمخاطره ای را برای جهان اسلام رقم می‌زند. زیرا در نظام دانشگاهی جهان اسلام مهندسی اندیشه‌ها و انگیزه‌ها با تئوری‌های عمدتاً غیربومی، تقلیدی و غیراجتهادی صورت می‌گیرد. بهترین مثال برای این بحث ادبیات تولید شده در زمینه مطالعات امنیتی در جهان اسلام است، که علی رغم ناامنی گسترده در جهان اسلام هم چنان توجه کمی به مطالعات امنیتی صورت می‌گیرد.
پیشنهاد می‌شود توجه به علوم اقتدارآفرین و امنیت ساز مورد توجه جدی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی جهان اسلام قرار گیرد. در این صورت است که ما شاهد ارتقای صلح و امنیت و همزیستی مسالمت آمیز خواهم بود. لازمه این اقدام رفع موانع پیشرو است. مهمترین مانع پیشرو ممانعت نظام سلطه از پرداختن مراکز علمی جهان اسلام و از جمله ایران برای ورود به عرصه علوم قدرت آفرین و استقلال علمی است.
فناوری هسته‌ای یک نمونه آن است. در این جهت تا آنجا پیش رفتند که حتی دانشمندان این رشته‌ها را نیز در ایران و آن چنان که در رسانه‌ها آمده بود در برخی از کشورهای اسلامی به شهادت رساندند. آیا جهان اسلام نمی‌تواند در علوم انسانی به چنین جایگاه اقتدارآفرینی برسد که بتواند چالش‌های فرهنگی، سیاسی و امنیتی خود را حل نماید؟ ما معتقدیم در مبانی اسلامی ظرفیت‌هایی وجود دارد که می‌تواند ما را در علوم انسانی نیز به چنین جایگاهی برساند.
امروز حرکت به سمت دست یابی به مرجعیت علمی مؤثر یک ضرورت است. مرجعیت علمی زمانی مؤثر است که هم مسئولانه باشد و هم دردمندانه و ناظر به حل مشکلات جهان اسلام. در این صورت است که می‌توانیم با بهره گیری از دانش تولید شده توسط خودمان و نه تقلید از دیگران و با هم افزایی از طریق ارتقای امنیت و مبارزه با عوامل ناامنی از جمله اشغالگری و استعمار و سلطه و افراط گرایی به سوی همگرایی، هماهنگی، همکاری، همبستگی و پیوستگی و در یک کلام تمدن نوین اسلامی گام‌های مؤثری برداریم.
من و همکارانم در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تلاش کرده‌ایم با چنین رویکردی به تولید و تحقیق در عرصه‌های متنوع علوم انسانی و اسلامی در قالب ۱۰ پژوهشکده و دو مرکز و سی و سه گروه علمی بپردازیم و آمادگی داریم با دانشگاه‌های جهان عرب کارگاه‌ها و تألیفات مشترک داشته باشیم.
نظر شما