به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محمد رضا بهشتی استاد فلسفه دانشگاه تهران در ادامه سلسله نشستهای گروه فلسفه دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی به بررسی تحول تاریخی مفاهیم فلسفی پرداخت.
دکتر بهشتی با اشاره به دو رهیافت ایستا و پویا نسبت به مفاهیم فلسفی گفت: هر کدام از ما که امروز در معرض تبیین مفاهیم فلسفی قرار می گیریم بی درنگ با این پرسش مواجه می شویم که این مفهوم در چه سنتی پرورش یافته است و هر فیلسوفی در سیر فکری خودش چگونه به مفهوم سازی پرداخته است.
وی افزود: برخی در تاریخ فلسفه سعی می کنند با تعیین حد و مرز برای مفاهیم فلسفی چارچوبی مشخص برای این مفاهیم تعیین کنند، نگاه این افراد به مفاهیم فلسفی ایستا و استاتیک است، در مقابل کسانی که به تحول تاریخی مفاهیم فلسفی توجه دارند و متوجه اند که مفاهیم نیز مانند دیگر امور در طول تاریخ دگرگون می شوند به این مفاهیم نگاهی پویا و دینامیک دارند. به گونه ای که در نگاه این افراد تاریخ فلسفه جزئی از فلسفه است و ملاحظه تاریخی را جزئی از اندیشه فلسفی می دانند.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به زمینه های گوناگون این بحث گفت: گاهی در بحث از تطور مفاهیم نگاه ما معطوف به تغییر واژگان و الفاظ است که این کاری است که توسط زبان شناسان صورت می گیرد، اما کار فیلسوف توجه به مفهوم واژگان است. تلقی رایج در سنت رواقی آن است که هر لفظی به معنای مفهومی است که این مفهوم به شیء یا موضوع خاصی دلالت می کند.
دکتر بهشتی تصریح کرد: بنابراین رابطه میان لفظ با شیء خارجی یا موضوع با وساطت مفهوم صورت می گیرد. بنابراین در مباحث در مورد تغییر مفهوم یا بحث از معناست یا بحث از دگرگونی شکل دلالت. گاهی نیز به تغییراتی که در خود مفهوم صورت می گیرد توجه می شود.
وی در ادامه اظهار داشت: شکل دیگر بحث دگرگونیهای خود مفهوم با مفاهیم دیگر است یا اینکه بحث از دلالتهای هستی شناسانه مفهوم صورت می گیرد. در نگاه پویا مفاهیم تاریخ مند هستند و در خودشان دگرگونی های رخ می دهد، حتی در بررسی افکار خود یک فیلسوف به شکل گیری یا دگرگونی مفاهیم پی می بریم. برای مثال نزد کانت در طول یازده سال سکوت خود تغییرات گسترده ای رخ داد و گاه شکل گیری مفاهیم جدید هستیم.
دکتر بهشتی در پایان گفت: در نگاه تاریخی کوشیده می شود که تحولات را به نحوی حاضر ببینیم، حتی اگر این تحول درست در برابر فهم امروزین ما قرار گیرد. بنابراین امروز در بحث از تاریخ مفاهیم سعی می کنند با روشن کردن ترتیب زمانی، مقطع بندی و دسته بندی مفاهیم در مقاطع گوناگون، زمینه های شکل گیری و گسترش مفاهیم فلسفی را شرح دهند . در این نگاه اولا به تاریخ پیدایش مفاهیم فلسفی و ثانیا به نحوه تلقی و دریافت فیلسوفان توجه می شود.
نظر شما