تدوین بودجه چند سالانه

به گزارش خبرنگار مهر، گرچه نظام بودجه ریزی فعلی کشور برنامه ریزی شده و در قالب برنامه های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت تنظیم شده است، اما هم اکنون سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور می تواند تهیه بودجه چند سالانه را همانند کشورهای پیشرفته دنیا در دستور کار خود قرار دهد.

تهیه بودجه چند سالانه در زمان ریاست فرهاد رهبر در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دستور کار قرار گرفته بود ولی در دوره جدید این برنامه به فراموشی سپرده شده و به نظر می‌رسد باید هرچه سریعتر دوباره در دستور کار قرار گیرد.

کشورهایی که می توانند از بودجه چند سالانه استفاده نمایند، دارای برنامه مثلا 5 ساله نیستند که براساس آن برنامه ها و بودجه ها را تنظیم کنند، در ایران تفاوت دوره زمانی کار مجلس با دوره ریاست جمهوری عمده ترین مشکل تدوین برنامه ها است، زیرا هر یک از آنها مهمترین مواد برنامه را حذف می کنند.

استفاده از بودجه چند سالانه نیازمند هماهنگ کردن این بودجه با یکی از دوره های ریاست جمهوری و یا مجلس است تا بدین طریق امکان حذف بخش های مهم برنامه های تدوین شده کمتر رخ دهد.

فرآیند تدوین بودجه در ایران 8 ماهه است به نحوی که این فرآیند از تیر و مرداد ماه هر سال در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور آغاز و در نهایت در اواخر اسفند ماه با نظر شورای نگهبان به پایان می رسد. هر ساله سازمان مدیریت براساس عملکرد چند ماه اول سال پیش بینی مقدماتی بودجه همان سال و سال بعد از آن را انجام می دهد.

پیش نویس بودجه های سالانه توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پس از آماده شدن به شورای اقتصاد جهت تصویب ارسال می شود که این روند طی چند سال اخیر در ایران رخ نداده و این پیش نویس مستقیما برای تصویب به هیئت وزیران ارسال می شود.

این بخشنامه پس تهیه به دستگاه های اجرایی ارسال می شود که آنها با توجه به خط مشیء ها و سقف اعتباراتی که برای آنها در نظر گرفته شده است، بودجه پیشنهادی خود را اعلام می کنند و در نهایت بر اساس این نظرات و پیشنهادات لایحه بودجه در سازمان مدیریت تهیه می شود.

لایحه بودجه در نهایت برای بررسی 50 روزه به مجلس ارسال می شود که پس از تصویب نظر شورای نگهبان اخذ و توسط رئیس جمهور به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ابلاغ و سازمان نیز آن را به دستگاه های اجرایی ابلاغ می کند.

در حال حاضر کمیته تخصیص اعتبارات نیز که اعضای آن سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارت اقتصاد است، روند درآمدها را مورد بررسی قرار می دهد که در صورت مواجه دستگاه ها با این کمبود، درآمدها را تعدیل می کند.

قانون برنامه و بودجه و قانون محاسبات عمومی مهمترین قوانینی است که قوانین بودجه های سالانه در چارچوب آنها تنظیم می شود.

نظام بودجه ریزی کشور نیز در حال حاضر دارای اشکالاتی است که برای اصلاح آن 36 ماه زمان نیاز است که این اصلاحات از سال گذشته آغاز شد که البته با یک کندی مواجه شده است، که البته باید به این نکته توجه داشت که اگر این اصلاحات متوقف شود تمام اقدامات انجام شده در این راستا بی حاصل خواهد شد.

در بسیاری از موارد در تغییر مدیران مشاهده شده که بسیاری از برنامه های تهیه شده  اجرایی نشده و یا در اجرای آنها وقفه ای رخ داده است، بنابراین در این خصوص به مسئله نگهداری دستاوردها باید توجه داشت.

البته باید توجه داشت که صندوق بین المللی پول در سال 2001 به 167 کشور عضو این صندوق توصیه کرد که نظام بودجه ریزی طبقه بندی (GFS) را اجرایی کنند و ایران نیز جزو اولین کشورهایی بود که این برنامه را پیاده سازی کرد.