خبرگزاری مهر، گروه استانها - سمانه سادات فقیه سبزواری: کرونا، ویروسی کوچک و ناشناخته که از چین شروع و حالا بیش از ۴۰ کشور جهان از جمله ایران را با خود درگیرکرده است؛ ویروسی بسیار ریز و ضعیف اما با جو روانی سنگین که حس ترس و نا امنی را به جامعه القا می‌کند.
برای کنترل این استرس خبرنگار مهر با مریم جمال نیک دکتری مشاوره و استاد دانشگاه فرهنگیان قم گفتگویی انجام داده که به این شرح:
ترس ناشی از درگیری با ویروس کرونا در جامعه به وجود آمده خوب است یا بد؟ این استرس ناشی از چیست؟
آنچه که در حال حاضر در جامعه به وجود آمده است نوعی اضطراب است که هر روز گسترش پیدا می‌کند. لازم است این موضوع را به دو وجه خوب و یا بد بودن این اضطراب تفکیک کرد.
نوعی اضطراب داریم که اضطراب عینی است و این اضطراب عینی ناشی از واقعیتی در دنیای خارج است که نیازمند احتیاط و ترس است. نوع دیگر اضطراب ناشی از رفتار منفی است که از ذهن افراد می‌گذرد و زمانی شاهد رفتار منفی و افکار نگرانی در افراد هستیم که افرادی با مسئله مبهمی مواجه هستند و براثر هیجاناتی که به آنان اثر می‌کند موجب می‌شود هیجانی رفتار کرده و تصمیم بگیرند.
در این راستا می‌شود به جو روانی که براثر شیوع کرونا ویروس در جامعه به وجود آمده اشاره کرد که این بر روی ابعاد گوناگون زندگی‌های فردی، مشاغل، خرید و فروش اجناس، افزایش قیمت‌ها و… مؤثر واقع شده است.
با توجه به اینکه مردم شناخت صحیحی از منبع استرس ندارند، تحت تأثیر شایعاتی که از رسانه‌های زرد و یا شبکه‌های مجازی تولید می‌شود قرار می‌گیرند همچنین خبرهای متناقض از افراد نامطلع یا کم مطلع می‌شنوند که موجی از استرس و نگرانی را برای آنان به وجود آورده و منجر به استرس کاذب می‌شود.
در عالم واقعیت نباید یک خطر را نه کمتر و نه بیشتر از آنچه که هست به آن توجه کرد و لازم است متناسب با آن منبع ترسی که وجود دارد آن را ارزیابی کرد اما متأسفانه به دلیل اینکه برخی افراد آگاهی درستی ندارند و پیش زمینه‌هایی برای اضطراب دارند با مواجه شدن با اخبار ضد و نقیض به سطح اضطرابشان دامن زده می‌شود.
در صحبت‌هایتان اشاره کردید بخشی از استرس و اضطراب‌های ناشی از درگیری با این ویروس به شایعات ارتباط دارد در این زمینه چه توصیه‌هایی دارید؟
مردم برای دوری از استرس و اضطراب‌های کاذب باید اخبار را از منابع موثق کسب کنند و ما باید در این شرایط از منابع اطلاعاتی که از آن بهره می‌بریم مطمئن باشیم؛ زیرا در این شرایط افرادی هستند که بر موج نگرانی‌های مردم سوار می‌شوند و با جوسازی و مسموم کردن فضا استرس و اضطراب جامعه را بالا می‌برند.
شایعات و اخبار نادرست چه تأثیری روی زندگی مردم دارد و آیا سلامتی آنان را با مخاطره مواجه می‌کند؟
توجه به شایعات و اخبار غیر موثق می‌تواند تأثیرات نامطلوبی به دنبال داشته باشد که در این راستا کسانی که پیش زمینه استرس دارند دچار آسیب جدی می‌شوند. توصیه می‌شود که در شنیدن هر نوع خبری هیجانی برخورد نشود و این احساسات را باید کنترل کرد و با انجام اقدامات پیشگیرانه واقع بینانه عمل کنیم.
برای کنترل این احساسات که گاهی توأم با هیجانات کاذب است چه باید کرد؟
ما یک احساسات سالم و یک احساسات ناسالم داریم که تفاوت این دو در این است که باید اضطراب ما در حل مسئله که نگرانی ایجاد کرده کمک کند و در صورتی که نگران هستیم به ویروس مبتلا نشویم باید کاری انجام دهیم که در کنترل و پیشگیری آن مؤثر باشد. اگر اضطراب داشته باشیم که از خود و اطرافیانمان در مقابل بیماری مراقبت کنیم این اضطراب سالمی است و چیزی است که خداوند در وجود ما گذاشته است اما نباید این اضطراب در زمان طولانی ما را با خود درگیر کند و دائم نگران باشیم که مبتلا به ویروس نشویم.
برای کنترل هیجانات در جامعه چه کسانی می‌توانند نقش مؤثری داشته باشند؟
مسئولان نقش مؤثری در مدیریت این هیجانات دارند و در بعد کلان باید به آن توجه شود یعنی به صورتی مسئولان برنامه‌ریزی کنند که مردم فقط دغدغه این را داشته باشند که بیمار نشوند نه اینکه نگران تأمین مایحتاج زندگی عادی و یا مقابله با ویروس را داشته باشند.
در صورتی که این مسائل مرتفع شد مردم می‌توانند هیجان خود را در مقابل این ویروس مدیریت کنند. مردم نیز باید با مدیریت هیجانات خود و انجام توصیه‌های بهداشتی و پیشگیرانه مسئولان را در مدیریت این بیماری و کنترل کرونا ویروس یاری کنند و در این شرایط تنها نگرانی ما باید این باشد که مبتلا به ویروس نشویم و نگران مایحتاج عمومی و اقلام مورد نیاز نباشیم.
تا چه میزان اضطراب می‌تواند در کاهش سیستم ایمنی بدن مؤثر باشد؟
ارتباط تنگاتنگی بین ذهنیت ما و سیستم ایمنی بدن ما وجود دارد و زمانی که افکار مثبت تمرکز می‌کنیم بدن ما در حالت تنش قرار می‌گیرد و سیستم بدن به این سمت می‌رود که یک عامل خطری را در مقابل خود می‌بیند و باید با آن مقابله کند. به همین دلیل سیستم دفاعی بدن به حالت فعال در می‌آید و زمانی که سیستم دفاعی بدن فعال می‌شود اگر در کوتاه مدت باشد تأثیرات خوبی را برجا خواهد گذاشت اما اگر این فعالیت سیستم دفاعی طولانی مدت شود تأثیر عکس می‌گذارد و به مرور سیستم ایمنی بدن که باید با عامل خارجی مقابله کند تضعیف می‌شود و عامل خارجی به راحتی ورود می‌کند.
پدران و مادران ما همیشه از گذشته می‌گفتند نگران هرچه باشید به آن مبتلا می‌شوید. این نگرش تا چه اندازه صحیح است؟
این نگرش درست است و تا زمانی که افکار منفی در ذهن داریم بدن و زندگی ما برای جذب همان شرایط هدایت می‌شود و اگر به مسائل منفی فکر کنیم بیشتر به این سمت می‌رویم که وقایع منفی را به سمت خود جذب کنیم و ِصرف فکر کردن نمی‌تواند ما را بیمار کند اما می‌تواند رفتارهای ما را به سمتی می‌برد که رفتارهای پیشگیرانه نداشته باشیم و در شرایط ناخوشایندی قرار بگیریم و به ویروس مبتلا شویم.
آیا نگرانی‌ها موجب می‌شود که مردم برای تهیه برخی اقلام بیش از اندازه مورد نیازشان به مراکز عرضه رجوع کنند؟
این رفتارها ناشی از عوامل مختلفی است که به برنامه‌ریزی در سطح کلان هم مربوط می‌شود و اگر مردم به مسئولان اطمینان داشته باشند که برای پیشگیری و درمان و جلوگیری از شیوع ویروس تلاش مؤثری دارند کمتر شاهد چنین رخدادهایی هستیم. بخش دیگری از این مسئله به مسئولیت فردی باز می‌گردد که تا چه میزان خود را در برابر جامعه مسئول می‌دانیم ما بسیاری از مشکلاتمان به این دلیل است که مسئولیت فردی ما پررنگ نیست.
مسئولیت فردی قسمت مهم آن از علاقه اجتماعی می‌آید و علاقه اجتماعی معیار سلامت روان جامعه ماست و زمانی که به این فکر می‌کنیم اگر کاری که انجام می‌دهیم چه تأثیری روی سایر مردم دارد به علاقه اجتماعی ما ارتباط دارد و جامعه‌ای که علاقه اجتماعی در آن بالا باشد جامعه سالمی است.
متأسفانه بسیاری از مردم زندگی حال خود را رها می‌کنند و به صورت مستمر نگران آینده هستند در حالی که ما نسبت به وقایع دنیا کاملاً بی‌اطلاع هستیم و مردم باید به زندگی حال خود توجه داشته باشند و از طرفی در واقع تمهید و برنامه‌ریزی برای زندگی داشته باشیم.
اعلام اخبار مربوط به این ویروس چه تأثیری در کاهش شیوع این بیماری در جامعه دارد و چه توصیه‌ای در این زمینه دارید؟
به طور قطع اعلام اخبار موثق می‌تواند تأثیر بسیاری روی رفتارهای فردی و اجتماعی افراد داشته باشد. ما روزانه اخبار متفاوتی را از این سو و آن سو می‌شنویم و قرار نیست همه اخبار صحیح باشد.
برخی اخبار می‌تواند مغرضانه باشد به دلیل اینکه با سلامت مردم بازی می‌شود و باید در نظر داشته باشیم که اخبار را از جای مناسب پیگیری کنیم و از سوی دیگر توجه کردن به توصیه‌های پزشکی می‌تواند در کنترل این اپیدمی بسیار تأثیرگذار باشد.
چه عواملی می‌تواند در شرایط کنونی به مردم آرامش دهد؟
جامعه ما به اعتقادات و باورهای محکمی ایمان دارد و صرف نظر از همه اختلافاتی که در عقاید اشخاص وجود دارد، در زمانی که دچار بحران می‌شویم به دنبال چتر روانی برای آرامش هستیم چه بهتر که این چتر روانی را کسی برایمان ایجاد کند که منبع قدرت است.
ما بر این باوریم کسی که درد را داده درمان را نیز می‌دهد و اگر به این باور داشته باشیم این اتفاقی که در حال رخ دادن است از سوی یک قدرت خاصی هدایت می‌شود و خداوند می‌تواند برای همه چتر حمایتی باشد، قطعاً ارتباط گرفتن با خداوند می‌تواند امنیت و آرامش را برای ما به ارمغان بیاورد. در کنار پناه بردن به آغوش امن الهی لازم است اقدامات پیشگیرانه که توصیه می‌شود صورت بگیرد.
آنچه که لازم است که همه بدانیم این است که به دلیل شیوع گسترده این ویروس نگرانی‌های فراوانی گریبان مردم و مسئولان را گرفته است اما در این میان پرستاران و پزشکانی هستند که در سخت‌ترین شرایط و با ایثار و فداکاری در خط مقدم مبارزه با این ویروس در بیمارستان‌ها مشغول خدمت هستند و باید از آنان تجلیل کرد و از مسئولان درخواست دارم یک گروه مشاوره در کنار کادر درمانی باشد تا آلام این عزیزان را تسکین دهند.
نظر شما