نظام ابتلا و امتحان/ همه چیز در دایره امتحان الهی است

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی است از مصطفی دلشاد تهرانی، نهج البلاغه پژوه که در ادامه می‌خوانید؛

خدای متعال نظام عالم را چنین قرار نداده است که بدون ابتلاء و امتحان و بیرون از میل و خواستِ خود انسان کمالی برای آدمی فراهم شود؛ و از این رو پیامبران را به گونه‌ای ارسال نفرموده است تا مردمان ناچار از پیروی ایشان شوند و از بیمِ جان و یا امیدِ نان به آنان ایمان آورند. ناموس الهی بر ابتلاء و امتحانی فراگیر قرار دارد و همه چیز در دایره آن است، به گونه‌ای که آدمیان با اراده خود به سوی کمال مطلق گام بردارند و در ابتلاء و امتحان خالص شوند و به آنچه لایق آنند دست یابند.

همه چیز بستری است برای کمال‌یابی آدمی و زمینه‌ای برای شکوفایی استعدادها در جهت کمال مطلق؛ اگر مردمان از این ابتلاها و امتحان‌ها به نیکویی بهره ببرند. احکام الهی همه در این جهت است. امیرمومنان علی (ع) درباره خانه کعبه و حج گزاردن و ابتلاء و امتحان مردمان بدان، فرموده است:

«أَلاَ تَرَوْنَ أَنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ اخْتَبَرَ الاَْوَّلِینَ مِنْ لَدُنْ آدَمَ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیْهِ، إِلَی الاْخِرِینَ مِنْ هذَا الْعَالَمِ، بِأَحْجَارٍ لاَ تَضُرُّ وَ لاَ تَنْفَعُ، وَ لاَ تُبْصِرُ وَ لاَ تَسْمَعُ، فَجَعَلَهَا بَیْتَهُ الْحَرَامَ الَّذِی جَعَلَهُ لِلنَّاسِ قِیَامًا… وَ لَوْ کَانَ الاِْسَاسُ الْمَحْمُولُ عَلَیْهَا، وَالاَْحْجَارُ الْمَرْفُوعُ بِهَا، بَیْنَ زُمُرُّدَةٍ خَضْرَاءَ، وَ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ، وَنُورٍ وَ ضِیَاءٍ، لَخَفَّفَ ذلِکَ مُصَارَعَةَ الشَّکِّ فِی الصُّدُورِ، وَ لَوَضَعَ مُجَاهَدَةَ إِبْلِیسَ عَنِ الْقُلُوبِ، وَ لَنَفَی مُعْتَلَجَ الرَّیْبِ مِنَ النَّاسِ. وَلکِنَّ اللهَ یَخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِأَنْوَاعِ الشَّدَائِدِ، وَ یَتَعَبَّدُهُمْ بِأَنْوَاعِ الْمَجَاهِدِ، وَ یَبْتَلِیهِمْ بِضُرُوبِ الْمَکَارِهِ، إِخْرَاجًا لِلتَّکَبُّرِ مِنْ قُلُوبِهِمْ، وَ إِسْکَانًا لِلتَّذَلُّلِ فِی نُفُوسِهِمْ، وَ لِیَجْعَلْ ذلِکَ أَبْوَابًا فُتُحًا إِلَی فَضْلِهِ، وَ أَسْبَابًا ذُلُلاً لِعَفْوِهِ.» نهج البلاغه، خطبۀ ۱۹۲

نمی‌بینید خدای سبحان، پیشینیان از آدم (ع) تا پسینیان از این عالم را آزمود به حرمت نهادنِ سنگ‌هایی بی‌زیان و سود، که نبیند و نتواند شنود. پس خدا آن را خانه با حرمتِ خود ساخت و برای فراهم آمدن و عبادت مردمانش پرداخت… و اگر بنیادی که پایه آن بناست، و سنگ‌هایی که خانه بدآنهابرپاست، از زمرّدِ سبز بود و یاقوت سرخ فام، و با روشنی و درخشش تمام، از راه یافتن دو دلی در سینه‌ها می‌کاست، و کوشش شیطان را از دل‌ها دور می‌کرد، و شکّ و تردید از مردمان بر می‌خاست. لیکن خدا بندگانش را به گونه‌گون سختی‌ها می‌آزماید، و با مجاهدت‌ها به بندگی‌شان وادار می‌نماید، و به ناخوشایندها آزمایششان می‌کند تا خودپسندی را از دل‌هایشان بزداید، و خواری و فروتنی را در جانهایشان جایگزین فرماید، و آن را درهایی سازد گشاده به بخشش او، و وسیلتهایی آماده برای آمرزش او.