مهندسی سعادت، با الگوبرداری از ابرار/ تا بهشت راهی نیست

خبرگزاری‬ مهر، گروه دین و اندیشه: دنیا با همه زیبایی‌ها و رنگ و لعابش، متاعی نیست که دل نیکوکاران را برباید و آنها را به خود سرگرم کند. آنها بزرگوارتر از آن هستند که به متاع اندک دنیا [۱] دل ببندند. پس چشمشان را بر زیبایی‌های آن می‌بندند و آن را برای به‌دست‌آوردن آخرت و نعمت‌ها و زیبایی‌های بادوامش هزینه می‌کنند. چرا که قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ الْأَبْرارَ لَفی‏ نَعیم‏؛ [۲] به یقین نیکوکاران در نعمتی فراوانند.» و نیز «إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً؛ [۳] به یقین ابرار (و نیکان) از جامی می‏‌نوشند که با عطر خوشی آمیخته است.» چنان‌که از آیه ۱۷۷ سوره مبارکه بقره استفاده می‌شود ابرار، در سه جبهه ایمان و اخلاق و اعمال شایسته، ممتاز هستند. [۴] ابرار، هدایت‌کننده عملی انسان به‌سوی سعادت هستند و تنها کاری که باید انجام دهیم آنکه عقاید، اخلاق و رفتار خود را با آنها تطبیق دهیم.

چنین کاری، یک موفقیت بزرگ است و از خداوند می‌خواهیم که ما را بر آن موفق بدارد: «اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَةِ الْأَبْرَارِ؛ [۵] ای خدا در این روز مرا بر موافقت نیکان‏مردان عالم موفق بدار.» برای الگوبرداری از نیکوکاران، باید چندین کار انجام شود.

اول: همنشینی و انس با آنها. چنان‌که در دعای روز سیزدهم نیز همین درخواست را داشته‌ایم که: «وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَ صُحْبَةِ الْأَبْرَار؛ [۶] و مرا بر مصاحبت نیکوکاران موفق دار.»

دوم: الگوبرداری نیکی‌ها. همراهی بدون تأثیرپذیری سودی برای ما نخواهد داشت پس باید با دقت در افکار و رفتار ابرار، کارهایشان را جز برنامه زندگی خود قرار دهیم.

سوم: بهتر از الگو شدن. ابرار، همگی در یک رتبه قرار ندارند. پس از همراهی و الگوبرداری از آنها باید سعی کنیم آنها را سکویی برای پرش به مرتبه بالاتر قرار دهیم و سعی کنیم ضمن برطرف‌کردن ضعف‌ها، نسبت به آنها، عملکرد بهتری داشته باشیم.

چهارم: وصول به درجه مقربان. درجه بالاتر از ابرار، مقربان قرار دارند. چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئکَ الْمُقَرَّبُون‏؛ [۷] و سبقت‏‌گیرندگان مقدّمند؛ آنانند همان مقرّبانِ [خدا].»

امان از رفیق ناباب

یکی از شروط بهره‌مندی از رفتار ابرار، آن است که در کنار همنشینی و الگوبرداری از آنها، رفاقت و انسی با اشرار وجود نداشته باشد. در غیر این صورت در روز قیامت حسرت خواهیم خورد؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «یا وَیْلَتی‏ لَیْتَنی‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلا؛ [۸] ای وای، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم.»

ویژگی‌های اشرار، دقیقاً برخلاف ویژگی‌های ابرار است. ازاین‌رو هر گونه رفاقت با آنها خنثی‌کننده اثر همنشینی به نیکوکاران و مایه خسارت و حسرت خواهد بود. جالب اینکه، موضع‌گیری اشرار در قیامت نسبت به ابرار، به نقل قرآن کریم این است که می‌گویند: «وَ قَالُواْ مَا لَنَا لَا نَرَی‏ رِجَالًا کُنَّا نَعُدُّهُم مِّنَ الْأَشْرَارِ أَتخَّذْنَاهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زَاغَتْ عَنهْمُ الْأَبْصَار؛ [۹] آنها می‏‌گویند: چرا مردانی را که ما از اشرار می‏‌شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمی‏‌بینیم؟! آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‌‏ای حقیرند که) چشمها آنها را نمی‏‌بیند؟!» خطر جدی رفاقت با چنین افرادی همچنان که از این آیه شریفه نیز روشن می‌شود آن است که آنها اساساً نه‌تنها میانه‌ای با نیکوکاری و خیر ندارند بلکه با تحقیر نیکوکاران، راه هر گونه سعادت را بر همنشینان خود بسته و آنها را همراه خود به دوزخ می‌کشانند. برای همین است که از خدا می‌خواهیم که ما را از چنین افرادی دور سازد و می‌گوئیم: «وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَةَ الْأَشْرَارِ؛ [۱۰] و از رفاقت اشرار جهان دور گردان.»

تا آرامش راهی نیست

ریشه نیکوکاری ابرار از سویی، و تباه‌کاری اشرار از سوی دیگر، در اختلاف تفسیر آنها از دنیا نهفته است. ابرار، دنیا را فرصتی برای به‌دست‌آوردن آخرت می‌دانند درحالی‌که اشرار، توجهی به رو به فنا بودن دنیا ندارند. دنیا محل سکونت دائمی نیست بلکه تنها، توشه‌ای است برای رسیدن به آرامش ابدی که در جوار حق‌تعالی، در بهشت برین، انتظار همه انسان‌ها را می‌کشد. چنان‌که به قوم فرعون گفته شد: «یَاقَوْمِ إِنَّمَا هَاذِهِ الْحَیَوةُ الدُّنْیَا مَتَعٌ وَ إِنَّ الاخِرَةَ هِیَ دَارُ الْقَرَار؛ [۱۱] ای قوم من، این زندگی دنیا تنها کالایی [ناچیز] است، و در حقیقت، آن آخرت است که سرای پایدار است.» دارالقرار، جایگاهی بهشتی است که طعم ناب آرامش را با عطر رضوان الهی درهم‌آمیخته است. از خدا می‌خواهیم که تا آنجا ما را راهنمایی و هدایت کند. می‌گوئیم: «وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ إِلَی (فِی) دَارِ الْقَرَارِ؛ [۱۲] و مرا در بهشت دار القرار به رحمتت منزل ده.»

به‌حق خدایی‌ات دستم بگیر

همه عالم، تسبیح خدا را گفته و او را عبادت می‌کنند چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ هُوَ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیر؛ [۱۳] آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است برای خدا تسبیح می‏‌گویند؛ مالکیت و حکومت از آن اوست و ستایش از آن او؛ و او بر همه چیز تواناست!» خدای متعال، معبود همه جهانیان است و همه دارایی و قدرت از آنِ اوست. پس تنها اوست که می‌تواند همه نیازهای ما را نیز برآورده سازد. خداییِ خدا را واسطه کرده و از او برآوردن نیازهایمان را درخواست می‌کنیم و می‌گوئیم: «بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِین؛ [۱۴] به حق الهیت و معبودیتت ای خدای عالمیان.»

پی‌نوشت:
[۱]. سوره نساء، آیه ۷۷: قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ.
[۲]. سوره مطففین، آیه ۸۳؛ سوره انفطار، آیه ۱۳.
[۳]. سوره انسان، آیه ۵.
[۴]. … وَ لکِنَّ الْبرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاخِرِ وَ الْمَلَئکَةِ وَ الْکِتَابِ وَ النَّبِیِّنَ وَ ءَاتیَ الْمَالَ عَلیَ‏ حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبیَ‏ وَ الْیَتَامَی‏ وَ الْمَسَاکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ وَ السَّائلِینَ وَ فیِ الرِّقَابِ وَ أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتیَ الزَّکَوةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَ الصَّابرینَ فیِ الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ أُوْلَئکَ الَّذِینَ صَدَقُواْ وَ أُوْلَئکَ هُمُ الْمُتَّقُون‏.
[۵]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۶]. همان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۷]. سوره واقعه، آیه ۱۰ و ۱۱.
[۸]. سوره فرقان، آیه ۲۸.
[۹]. سوره ص، آیه ۶۲ و ۶۳.
[۱۰]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۱]. سوره غافر، آیه ۳۹.
[۱۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۳]. سوره تغابن، آیه ۱.
[۱۴]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.