خبرگزاری مهر - گروه استانها، حجت‌الاسلام علی‌اکبر سبزیان*: قدر، متعددی همچون قدرت، تقدیر و اندازه‌گیری، تنگ گرفتن، مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد دارد اما در اینکه چه شبی از شب‌های ماه رمضان، شب قدر است اختلاف دیدگاه وجود دارد.
آنچه موافق با سنت پیامبر گرامی اسلام (ص) و روایات امامان معصوم (ع) است، اینکه شب قدر در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد و طبق نقل، یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم، و بیست و سوم است و در بین این سه شب نیز شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است. چنانکه امام صادق (ع) فرمود: شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب بستن و تعین و اِحکام و شب بیست و سوم شب حتمی شدن و امضای آن است.
در مورد فضائل شب قدر باید گفت که شب نازل شدن دفعی و یک‌جای قرآن در بیت‌المعمور است که به طور تدریجی طی ۲۳ سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل شده است. همچنین عبادت و کارهای نیک، در شب قدر، بهتر است از عبادت و کارهای نیک در هزار ماه که دارای شب قدر نباشد.
از فضائل دیگر شب قدر آنکه این شب، شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند خصوصاً بزرگ‌ترین فرشته خداوند، به زمین است و این شب، شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خدای تعالی در آن شب حوادث یک سال یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می‌کند، زندگی، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر می‌سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می‌دهند؛ در این شب، درهای جهنم بسته می‌شود و درهای بهشت، گشوده می‌شود و شیطان در این شب بیرون نمی‌آید تا صبح آن طلوع کند و درهای آسمان و رحمت الهی بر روی بندگانش گشوده می‌شود و شب قبولی اعمال است.
اسلام عزیز تنها دینی است که معجزه‌اش، کتاب بزرگی به نام قرآن کریم است. شکی نیست نزول کتاب قرآن حکیم تاکید بر اهمیت دین مبین اسلام بر کتاب و خواندن است چرا که در نخستین آیه‌ای که نازل گردید به پیامبر فرمان خواندن می‌دهد: «اقرا باسم ربک الذی خلق» و در ادامه خداوند از میان نعمت‌های بی شمارش فقط به دو نعمت اشاره کرده است: «آفرینش و آموزش»؛ -خلق الانسان «آفرینش انسان» و علم بالقلم «انسان را با قلم آموخت».
سیره عالمان دین در شب‌های قدر
شاید دغدغه مهم همه ما این باشد این شب‌های عزیز که سرنوشت یک ساله انسان در آن مقدر می‌شود، چگونه بگذرانیم؟. مخصوصاً که احیا و شب زنده داری در این شب‌ها از مستحبات است. تا به صبح چه کنیم و چه بگوییم؟ بزرگان ما چه می‌کردند؟ سیره عالمان دین ما در این شب‌ها چه بوده؟ آیا باید فقط دعا خواند و نماز و قرآن؟ کار دیگری هم می‌شود کرد؟
صرف نظر از اعمال وارده در این شب‌های با عظمت و نورانی، جالب است بدانیم برخی از عالمان برجسته دین ما در شب قدر مشغول علم بودند و کتاب می‌نوشتند. اشتباه نکنید هیچ منافاتی میان علم و عبادت نیست. چه بسا همان عالمانی که در شب قدر به تألیف اشتغال داشتند و کتابت می‌کردند بخشی از شب را نیز به عبادت و دعا اختصاص می‌دادند.
سخن کوتاه اینکه عالمان دین ما در بهترین و برترین شب سال که مقدرات یکسال آینده عمر انسان رقم می‌خورد، علاوه بر عبادت و قرائت قرآن و تفکر، دستی به کتابت هم داشتند. از آسمان نور معرفت گرفته و زمینیان را با کتاب‌ها و نوشته‌جاتشان نورانی می‌کردند.
هرچند عالمان بسیاری در تاریخ بودند که در شب قدر کتاب نوشتند و تاریخ آنها را ثبت نکرد، اما در خاتمه به کتاب‌هایی اشاره می‌کنیم که نویسندگان آنها در پایان کتاب‌هایشان تاکید کردند که در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه مبارک رمضان به اتمام رسانده‌اند:
۱- کشف الغمه فی معرفه الصحابه از بهاالدین اربلی، شب ۲۱ رمضان ۶۸۷
۲- جام جم از رکن الدین اوحدی مراغی، شب قدر ۷۳۲
۳- تفسیر القطب الشاهی از محمد شاه قاضی یزدی، شب قدر ۱۰۲۱
۴- بحارالانوار ج ۲۲ از علامه محمد باقر مجلسی، شب ۲۱ رمضان ۱۰۸۴
۵- جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام از شیخ محمد حسن نجفی، شب ۲۳ رمضان ۱۲۵۴
۶- عیون الوصول الی علم الاصول از محمد مهدی کلباسی اصفهانی، شب قدر ۱۲۵۶
۷- نفس الرحمان فی فضائل سلمان از میرزا حسین نوری، شب ۲۳ رمضان ۱۲۸۳
۸- تحفه الاحباب فی نوادر آثار الاصحاب از شیخ عباس قمی، شب ۱۹ رمضان ۱۳۳۱
۹- الاحکام الشرعیه فی مواریث الجعفریه از محمد حسن بیک، شب ۲۳ رمضان ۱۳۴۹
۱۰- منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل از شیخ عباس قمی، شب ۲۳ رمضان ۱۳۵۰
۱۱- تصحیح کشف‌الاسرار و عده الابرار از علی اصغر حکمت، شب ۲۳ رمضان ۱۳۸۰
۱۲- معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه از آیت الله سید ابولقاسم خویی، شب ۱۹ رمضان ۱۳۸۹
۱۳- تصحیح مانقه عبدالوهاب فی شرح کلمات امیرالمومنین از میر جلال‌الدین حسینی ارموی، شب ۲۳ رمضان ۱۳۸۹
۱۴- المیزان فی تفسیرالقرآن از علامه طباطبایی، شب ۲۳ رمضان ۱۳۹۲
۱۵- حدیث الافک از آیت الله جعفر مرتضی عاملی شب ۲۱ رمضان ۱۳۹۹
۱۶- اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایه از آیت الله شیخ جعفر سبحانی، شب ۲۱ رمضان ۱۴۱۱
۱۷- تفسیرالقرآن المجید المستخرج من تراث الشیخ از حجت الاسلام سید محمد علی ایازی، شب قدر ۱۴۱۳
۱۸- ترجمه قرآن از استاد بهاالدین خرمشاهی، شب ۲۳ رمضان ۱۴۱۵
و حکایت کتابت عالمان و بزرگان در شب‌های قدر همچنان باقی است...
* مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی
نظر شما