خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: در ابتدای دعای این روز، فضیلت شب قدر را از خداوند درخواست می‌کنیم و می‌گوئیم: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ [۱] ای خدا در این روز فضیلت لیلة القدر را نصیب من گردان.» برخی به دلیل همین جمله، احتمال داده‌اند که شب بیست و هفتم، شب قدر باشد. [۲] اما اینکه چرا در روز بیست و هفتم این درخواست شده است می‌تواند مربوط به روایاتی باشد که فضیلت روز قدر را همسنگ با شب آن می‌دانند. مثل اینکه امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ فِی کُلِّ سَنَةٍ وَ یَوْمُهَا مِثْلُ لَیْلَتِهَا؛ [۳] شب قدر در هر سال وجود دارد و روز آن مانند شب آن است.»
در سوره مبارکه قدر، شب قدر از هزار ماه برتر دانسته شده است اما مسأله این است که معنای این برتری لااقل در نزد عموم مردم چیست؟ از امام صادق (علیه السلام) پرسیده شد: چگونه شب قدر برتر از هزار ماه است؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَةُ الْقَدْر؛ [۴] کار نیکی که در آن شب انجام می‌شود بهتر از اعمال صالح هزار ماهی است که شب قدر در آنها نباشد.» در حقیقت، از خدای متعال درخواست می‌کنیم که ارزش‌گذاری طاعات ما در این روز را همانند ارزش‌گذاری طاعات در شب قدر قرار دهد. چنانکه امام صادق علیه السلام در روایت دیگری به صراحت به همین نکته اشاره کرده و می‌فرمایند: «صَبِیحَةُ یَوْمِ لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِثْلُ لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَاعْمَلْ وَ اجْتَهِد؛ [۵] صبح روز شب قدر مثل شب قدر است؛ پس عمل کن و بکوش.»
گریز به سوی آسانی
در عبارت دوم دعای امروز می‌خوانیم: «وَ صَیِّرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَی الْیُسْرِ؛ [۶] و تمامامور و کارهای مشکل مرا آسان گردان.» اگر خداوند بخواهد کاری برای انسان آسان باشد سخت‌ترین کارها آسان است و اگر بخواهد کاری برای انسان سخت شود کارهای به ظاهر بسیار آسان، سخت خواهند بود. این مطلب، ترجمان این عبارت از راز و نیاز حضرت زین العابدین (علیه السلام) با خدای متعال است که عرض می‌کند: «وَ لَا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْت؛ [۷] و برای آنچه دشوار کرده‌ای، آسان‌کننده‌ای (جز تو) نیست.» وقتی قرار است خداوند مشکلات را آسان کند چه می‌کند؟
پاسخ این پرسش، در فراز دیگری از مناجات امام سجاد (علیه السام) آمده است که از خداوند چنین تقاضا می‌کند: «وَ انْظُرْ إِلَیَّ وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی، فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِیهِ مَصْلَحَتُهَا، وَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی خَلْقِکَ تَجَهَّمُونِی، وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِداً، وَ مَنُّوا عَلَیَّ طَوِیلًا، وَ ذَمُّوا کَثِیراً. فَبِفَضْلِکَ، اللَّهُمَّ، فَأَغْنِنِی، وَ بِعَظَمَتِکَ فَانْعَشْنِی، وَ بِسَعَتِکَ، فَابْسُطْ یَدِی، وَ بِمَا عِنْدَکَ فَاکْفِنِی؛ [۸] بار خدایا، به من نگاه کن و همه کارهای من زیر نظر بگیر، که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام کارهایم ناتوانم و به کاری که مصلحت من در آن است نپردازم و اگر کار من به آفریدگان خود واگذاری، بر من روی ترش کنند و اگر مرا به پناه خویشاوندانم فرستی، محرومم دارند و اگر دهند، اندک دهند و بی‌مقدار و بسی بر من منّت نهند و مرا مذمّت کنند. بار خدایا، به فضل خود توانگرم گردان و به عظمت خود مرتبتی بزرگم ده و به توانگری خود گشاده دستی‌ام عطا کن و از هر چه تو راست به من بخش تا بی‌نیاز گردم.»
عذرخواهی از همه چیز
باید فرصت این دنیا را برای عذرخواهی از خدای متعال در برابر همه کوتاهی‌ها قدر بدانیم. چه بسا پس از این، اجازه عذرخواهی به انسان داده نشود. چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُون؛ [۹] و به آنها اجازه داده نمی‌شود که عذرخواهی کنند!» امام سجاد (علیه السلام) در نیایش خود با پروردگار این گونه عذرخواهی می‌کنند: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ مَظْلُومٍ …؛ [۱۰] بار خدایا به پیشگاهت عذر خواهم در حق ستمدیده‌ای که در حضور من بر او ستم رفته و من یاریش ننمودم، و از احسانی که در حقّم شده و شکرش را بجا نیاورده‌ام، و از بد کننده‌ای که از من پوزش خواسته و عذرش را نپذیرفته‌ام، و از فقیری که از من حاجت خواسته و من خواست او را بر خواست خود ترجیح نداده‌ام، و از حقّ مؤمن حق داری که بر عهده‌ام مانده و آن را ادا ننموده‌ام، و از عیب مؤمنی که بر من آشکار گشته و آن را نپوشانده‌ام، و از هر معصیتی که برایم پیش آمده و از آن دوری نجستم. بار الها از همه آنها و از آنچه مانند آنهاست از حضرتت با دل آکنده از پشیمانی عذر میخواهم عذری که مرا در آینده از نظایر آنچه بر من گذشت بازدارد.» از خدا می‌خواهیم که تا فرصت باقی است عذر ما را بپذیرد و می‌گوئیم: «وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی؛ [۱۱] و عذرهایم را بپذیر.»
بار سنگین و پای لنگ
گناهان، همچون بار سنگینی هستند که انسان را از حرکت در مسیر به سوی سعادت محروم کرده‌اند. اگر در همین دنیا با توبه و استغفار از این بار سنگین رها نشویم تا قیام قیامت این سنگینی همراه ما خواهد بود و کیفر آن را خواهیم دید. بار هر کسی هم جز بر دوش خود او نهاده نمی‌شود چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «أَلاَّ تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری؛ [۱۲] که هیچکس بار گناه دیگری را بر دوش نمیگیرد.»از خدا می‌خواهیم که موانع سعادت ما را محو و نابود سازد و می‌گوئیم: «وَ حُطَّ عَنِّیَ الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یَا رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِین؛ [۱۳] و وزر و گناهم محو و نابود ساز ای رئوف و مهربان در حق صالحان.»
پی‌نوشت:
[۱]. مفایتح الجنان، دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان.
[۲]. الطبرانی، المعجم الکبیر، ج ۹ ۳۱۵.
[۳]. محمد بن حسن طوسی، تهذیب الأحکام (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۵)، ج ۴, ۳۳۱.
[۴]. محمد بن علی ابن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، ۱۳۶۳)، ج ۲, ۱۵۸.
[۵]. محمد بن علی ابن‌بابویه، أمالی شیخ صدوق (کتابچی: تهران، ۱۳۷۶)، ۶۵۴.
[۶]. مفایتح الجنان، دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان.
[۷]. صحیفه سجادیه، نیایش هفتم.
[۸]. همان، نیایش بیست و دوم.
[۹]. سوره مرسلات، آیه ۳۶.
[۱۰]. صحیفه سجادیه، نیایش سی و هشتم.
[۱۱]. مفایتح الجنان، دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان.
[۱۲]. سوره نجم، آیه ۳۸.
[۱۳]. مفایتح الجنان، دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان
نظر شما