خبرگزاری مهر، گروه استانها: در ادامه سلسله گفتگوها در زمینه توجه به جهش تولید در بخش‌های مختلف کشاورزی کشور به ویژه استان گیلان به عنوان یکی از استان‌های تأثیرگذار و مهم در تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور امروز به موضوع جهش تولید در محصول زیتون پرداخته ایم و تلاش شده تا در این گفتگوی مفصل به ابعاد مختلف و راهکارهای مورد نیاز برای تحقق این شعار بپردازیم.
محمود هوشیار فرد پژوهشگر و عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات کشاورزی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در حال حاضر زیتون در ۲۵ کشور دنیا از جمله ایران در مساحتی حدود ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار به میزان ۳۷ میلیون تن تولید می‌شود.
محمود هوشیار فرد با بیان اینکه باغات زیتون کشور عمدتاً به صورت دیم هستند و با کاهش میزان بارندگی در برخی سال‌ها و در نتیجه کاهش میزان تولید و عرضه زیتون، قیمت آن افزایش می‌یابد، افزود: در حال حاضر، زیتون در سطح بیش از ۹۰ هزار هکتار و به میزان ۱۴۷ هزار تن در کشور تولید می‌شود.
احداث ۵۳۰ هزار هکتار باغ زیتون تا افق ۱۴۰۴
محقق و پژوهشگر حوزه کشاورزی یکی از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی را اصلاح باغات و توسعه اراضی زیر کشت زیتون در کشور عنوان کرد و گفت: مقرر شده تا افق ۱۴۰۴ حدود ۵۳۰ هزار هکتار باغ زیتون در کشور احداث شود. متأسفانه تاکنون به دلیل تولید سنتی زیتون قادر به تأمین نیاز داخلی و عدم وابستگی به واردات نبوده ایم.
وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری قابل ملاحظه‌ای برای توسعه کشت زیتون در کشور صورت گرفته و استان گیلان با حدود ۹ هزار هکتار باغ زیتون از ظرفیت بسیار مطلوبی در تولید انواع زیتون برخوردار است، ادامه داد: شهرستان رودبار با مساحت بیش از ۸۳۰۰ هکتار و تولید بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ تن زیتون از قطب‌های تولید این محصول در کشور محسوب می‌شود البته شهرستان رودبار با مساحت بیش از ۸۳۰۰ هکتار و تولید بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ تن زیتون از قطب‌های تولید این محصول در کشور محسوب می‌شود، بیش از یک چهارم باغات زیتون به دلیل قدیمی بودن و عدم باروری کافی فاقد صرفه اقتصادی مطلوبی هستند.
هوشیار فرد با اشاره به اینکه استان گیلان دارای پشتوانه‌های علمی، طبیعی، فنی و انسانی یک استان زیتون خیز است، افزود: با وجود قابلیت‌ها و توانمندی‌هایی که بخش باغبانی گیلان از آن بهره مند است و علیرغم تلاش‌های متعدد بستر سازی مناسب و مطلوبی برای بهره برداری حداکثری از ظرفیت‌های آشکار و پنهان زیتون و فرآورده‌های آن هنوز به طور کامل فراهم نشده است.
وی ادامه داد: درصد قابل توجهی از سطح باغات زیتون را باغات درجه دو و سه تشکیل می‌دهند که نشانگر عدم بهره گیری مناسب از منابع موجود است.
محقق و پژوهشگر گیلانی با اشاره به اینکه سوال اینجا است آیا باغدار زیتون قادر به هدفمند سازی هزینه داشت و برداشت محصول و رفع موانع و مشکلات خود یا باغ زیتون خود است، اظهار کرد: واقعیت این است که زندگی روستاییان با کشاورزی گره خورده و ۲۸ درصد اشتغال استان گیلان در بخش کشاورزی است و چرخ اقتصاد زندگی آنان با کاشت و تولید انواع محصولات کشاورزی می‌چرخد. اما همانند بسیاری از استان‌های کشور دلالان و واسطه‌ها با تعیین نرخ ناچیز برای خرید محصولات کشاورزی، شیرینی برداشت محصول را به کام کشاورزان تلخ کرده‌اند.
لزوم تشکیل کارگروه ویژه بررسی قیمت زیتون در شهرستان‌های زیتون کار
وی با بیان اینکه تحقق استقلال اقتصادی با دستان زحمت کش کشاورزان محقق و باید زمینه لازم برای فروش بی واسطه محصولات زیتون توسط دولتمردان از قبیل ایجاد تعاونی‌هایی جهت مدیریت فروش محصول، هموار شود، افزود: باید کارگروه ویژه ای برای بررسی قیمت زیتون در شهرستان‌های مطرح زیتون کاری در استان‌های برتر کشور تشکیل تا قیمت‌ها بررسی شده و سپس تاجران و خریداران معتبر داخلی و خارجی به باغداران معرفی شوند.
هوشیار فرد با اشاره به اینکه در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور به وضوح و صراحتاً آمده که تأمین امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی و تأکید بر خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی باید در دستور کار حرکت‌های اقتصادی قرار گیرد، ادامه داد: توسعه روستاها و ارتقای سطح درآمد و رفع فقر کشاورزان با تقویت زیرساخت‌ها مورد توجه قرار داده شود.
باید بیش از گذشته به اقتصادی و رقابتی نمودن تولید، ارزش افزایی و تکمیل زنجیره ارزش محصول زیتون کمک کرد باید بیش از گذشته به اقتصادی و رقابتی نمودن تولید، ارزش افزایی و تکمیل زنجیره ارزش محصول زیتون کمک کرد.
وی با بیان اینکه آمارها حاکی است، کف تولید اقتصادی برای باغ‌های زیتون کشور ۵/۵ تن در هکتار بوده و باغات زیتون حتی در سال آور هم اقتصادی نیستند، تأکید کرد: سال آوری زیتون (برداشت زیتون به نصف تقلیل می‌یابد)، آفت مگس میوه زیتون و نوسانات نرخ ارز در برخی سال‌ها باعث افزایش قیمت روغن زیتون در کشور می‌شود. اما اعتقاد بر این است که، برای دستیابی به تولید پایدار و کیفی زیتون و تحقق شعار سال «جهش تولید» و کاهش واردات ۳۵ هزار تن باید زیتون کاری معیشتی و سنتی با انتقال دانش روز و اتخاذ شیوه‌های علمی و فناورانه و بومی سازی دانش بین المللی به زیتون کاری اقتصادی تغییر یابد تا به خودکفایی برسیم.
محقق و پژوهشگر گیلانی تصریح کرد: عملیاتی کردن اموری نظیر تسریع طرح اصلاح، نوسازی و توسعه باغات زیتون، شناسایی ارقام پرمحصول و کیفی و سازگار منطقه، مکانیزه کردن تولید در باغات زیتون و نظارت دقیق بر اجرای آزمون‌های تخصصی روغن زیتون در قالب ارزیابی حسی روغن زیتون علاوه بر جذب دانش آموختگان بخش کشاورزی باعث کاهش هزینه‌ها و بهبود کمی و کیفی تولید زیتون خواهد شد. همچنین، سرمایه گذاری در زمینه صنایع تبدیلی و زیتون کنسروی گیلان ضروری است زیرا زیتون کنسروی عمدتاً در کارگاه‌های خانگی و به روش سنتی تولید می‌شود.
تلاش برای برند سازی زیتون گیلان
وی در ادامه با بیان اینکه با ساماندهی و بهبود کمیت و کیفیت تشکل‌ها و اتحادیه‌ها و برگزاری گردهمایی‌های استانی و همایش باغداران زیتون کار می‌توان تا اندازه‌ای به مشکلات باغداران و تولید زیتون کمک کرد، افزود: تلاش در جهت برند سازی و تبدیل برند زیتون گیلان (رودبار) به یک برند شناخته شده و معتبر بسیار لازم و ضروری است. شورای ملی زیتون که وظیفه ساماندهی تولید و حمایت از مصرف کننده را با ممنوعیت واردات زیتون در زمان برداشت محصول داخلی می‌تواند به کاهش قیمت زیتون و افزایش قدرت خرید مردم کمک کند.
هوشیار فرد با اشاره به اینکه باید در طرح توسعه باغات زیتون استان به ارقام روغنی توجه ویژه ای داشت و بیش از ۸۰ درصد باغات زیتون به منظور استحصال روغن به ارقامی روغنی یا ارقام دو منظوره (کنسروی و روغنی) اختصاص داده شوند بیش از ۸۰ درصد باغات زیتون به منظور استحصال روغن به ارقامی روغنی یا ارقام دو منظوره (کنسروی و روغنی) اختصاص داده شوند، ادامه داد: هدف اصلی از توسعه باغات زیتون، افزایش تولید روغن است. اگر چه احتمال داده می‌شود که، در آینده با اشباع‌شدن بازار مصرف از زیتون کنسروی و کاهش قیمت، باغداران استان عموماً به سوی برداشت زیتون روغنی رغبت نشان دهند.
وی با بیان اینکه باید با نگاه علمی و همه جانبه و منطقی متناسب با تولید زیتون به عنوان مزیت شاخص استان در راستای مدیریت تولید، مصرف و توزیع آب از یک سو و افزایش میزان بازدهی مصرف آب در دیگر سو تلاش شود، افزود: در شرایط اقتصادی کشور تمرکز مالی بودجه‌های پژوهشی امری ضروری بوده و ایجاد بانک اطلاعات جامع از متخصصین زیتون و تحقیقات کاربردی آنها و تجمیع و یکپارچه سازی داده‌های پژوهشی کل کشور پیشنهاد می‌شود.
محقق و پژوهشگر گیلانی تأکید کرد: باید بدانیم که محققان ما در حال حاضر به چه پژوهشی می‌پردازند و برای آینده چه برنامه‌هایی خواهند داشت. تشکیل و یا تقویت کمیته‌ای علمی متشکل از اساتید، متخصصین اجرایی، تحقیقاتی جهاد کشاورزی و زیتون کاران باتجربه استان ضروری است تا فعالیت پژوهشی در صورت صلاحدید و تأیید این کمیته و کارگروه‌های تخصصی انجام پذیرد.
ضرورت توجه به یافته های علمی و تحقیقاتی مراکز پژوهشی کشور
وی افزود: باید از یافته‌های علمی و تحقیقاتی مراکز پژوهشی و دانشگاهی متناسب با چالش‌ها و محدودیت‌های حاکم بر تولید زیتون استان بیش از پیش استفاده کرد و از تحقیقات کاربردی مسئله محور و پاسخگو بهره مند شد. نباید گفت: «مروج» باید از «محقق» یاد بگیرد و به «باغدار» اطلاع دهد بلکه، لازم است تا شرایطی فراهم شود که مروج، محقق و باغدار همه با هم در باغ حضور داشته باشند.
هوشیار فرد با تأکید بر اینکه رفع نواقص موجود در سایه همکاری وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، علوم، تحقیقات و فناوری، انجمن زیتون و بخش‌های خصوصی امکان پذیر است؛ گفت: با توجه به هزینه‌ها و شرایط اقلیمی باید میزان تولید در واحد سطح را افزایش دهیم و این نیازمند دانش است تا در قالب اقتصاد مقاومتی چهار ویژگی درون زا، دانش بنیان، مشارکت مردم و برون زا را داشته باشیم.
وی اظهار کرد: با اهتمام و جدیت بیشتر و داشتن نگاه علمی و راهبردی‌تر نسبت به اجرای مواردی از قبیل بهبود و توسعه تکنولوژی کاشت، داشت و برداشت زیتون، توسعه صنایع تکمیلی-تبدیلی، ادغام واحدهای کوچک تولیدی و افزایش بهره وری و کاهش ضایعات زیتون می‌توانیم در آینده نزدیک علاوه بر حاکمیت نظم و قانون بر بازار زیتون و فرآورده‌های آن شاهد جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی با توجه به ارزش افزوده و مزیت‌ها و تسهیلات منظور شده برای توسعه کمی و کیفی زیتون کاری در کشور و خصوصاً استان گیلان باشیم.
نظر شما