" شوکران شیرین " مجموعه ای از قصه های متناقض نما است

به گزارش خبرگزاری مهر، اسدالله امرایی - گردآورنده شوکران شیرین - درباه ایده و گردآوری داستان های این کتاب گفت : فکر انتشار کتابی که حاوی داستان های طنز جهان باشد ، اول بار در نشریه گل آقا و در گفتگو با مرحوم باقری و عمران صلاحی مطرح شد. در کشور ما داستان های طنز جهان بسیار کم ترجمه شده بود و آن مقدار هم که موجود بود پیش از انقلاب درآمده بودند.

وی افزود : بنابراین تصمیم گرفتم دو مجموعه از داستان های طنز گردآوری کنم که مجموعه اول آن زیر عنوان " تلخ عین عسل " با ترجمه خودم منتشر شد و پنج سال بعد در 1380 مجموعه دوم که " شوکران شیرین " نام داشت و حاصل کار مترجمان مختلف بود به چاپ رسید.

امرایی یادآور شد : آنچه در جمع آوری قصه های این مجموعه برای من اهمیت داشت ، خود اثر بود و به همین دلیل از استادان ترجمه و از مترجمان تازه کار اما کاربلد دعوت به کار کردم.

مهدی یزدانی خرم نیز که به عنوان منتقد در جلسه حاضر بود " شوکران شیرین " را جزو پرفروشترین کتاب های زمان خودش توصیف کرد و گفت : برای شوکران شیرین می توان چند ویژگی مثبت برشمرد. اول اینکه در آن از آثار نویسندگانی استفاده شده که ذهنیتی مدرن دارند و کتاب صرفا آرشیوی از نویسندگان مختلف نیست. بخش عمده ای از گیرایی یک اثر طنز به مفاهیم فرهنگی کاربردی کشور متبوعش برمی گردد و ممکن است طنزی که در یک کشور موفق بوده است ، برای مخاطب ایرانی جذاب نباشد. نکته مثبت دوم کتاب این است که اکثر نویسندگانش زبان بین المللی دارند و ما مخاطبان ایرانی می توانیم دغدغه هایشان را درک کنیم .

این روزنامه نگار ادامه داد: شوکران شیرین اصلا طنز نیست بلکه مجموعه ای از قصه های پارودیک است. اکثر قصه های این کتاب فضایی خلق می کنند و خندیدن به قصه یا با قصه برای مخاطب در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. آنچه برای او اهمیت پیدا می کند تناقض های حیرت آور قصه است.

این منتقد همچنین گفت : نکته آخری که درباره شوکران شیرین می توانم بگویم این است که در ایران اصولا مرز بین طنز و فکاهی تفکیک نمی شود. طنز لزوما قرار نیست بخنداند بلکه باید رابطه اشیاء و انسان را مختل کند و قید زمان را بشکند. همین نامتعارف بودن وتناقض هاست که باعث می شود ما جهان اطرافمان را کشف کنیم . بیشتر قصه های این کتاب چنین فضایی دارند و با اینکه نام مجموعه طنز بر خود دارند ، اگر به اعتبار خندیدن نگاه کنیم فضاهاشان بیش از وجهه طنز، دارای وجهه پارودیک است. من سئوالم این است آیا این اتفاق آگاهانه بوده یا برحسب تصادف؟

امرایی در پاسخ به او گفت : پارودی ، یکی از جنبه های طنز است. ما البته خیلی از واژه ها را به طنز ترجمه می کنیم . یکی از عواملی که داستان های این مجموعه را به هم ربط می دهد شکل پارودیک آنهاست . این تلخی فضا برای کسانی که فکر می کنند طنز باید انسان را به خنده وادارد نیست بلکه گاهی طنز چیزی است که ما را به گریه می اندازد.

یزدانی خرم با اشاره به اینکه بسیاری از داستان های این مجموعه به تحریف تاریخ منجر شده اند ، اظهار داشت : وودی آلن در داستانش ابر اسطوره سقراط را دست می اندازد و با تاریخ رویارو می شود. رویارویی ادبیات مدرن با تاریخ ، دغدغه بسیاری از نویسندگان بوده است و در بسیاری از آثار برتر طنز، به خصوص در طنز موقعیت ، تاریخ جعل می شود. این را هم بگویم که در عین حال ، نقد پدیدارشناسانه به ما آموخته است که اثر هنری را باید با پس زمینه تاریخی آن مطالعه کرد. سئوال من این است که چرا در آثار این طنزنویسان تاریخ جعل می شود؟

گردآورنده کتاب " شوکران شیرین " در این باره توضیح داد : نویسنده ای که نمی تواند حرف خود را مستقیما بزند مجبور است با واگرد تاریخی آن را بیان کند. اغلب داستان ها دغدغه های انسان امروز را در موقعیت های دیگری را بیان می کنند .

مهدی یزدانی خرم به عنوان آخرین نکته ، به فردگرایی داستان های این مجموعه اشاره کرد و گفت : بعد از کافکا ، ادبیات در اقلیت ایستاد. در تمامی این داستان ها این مسئله را می توان دید. اغلب قهرمان ها افرادی هستند که جامعه درکشان نمی کند و خود به تنهایی اقدام می کنند . فردگرایی چیز جدیدی در ادبیات نیست اما اجرای آن در طنز خیلی اهمیت دارد. داستان های " شوکران شیرین " آنتی تز جمع گرایی دارد و اهمیت ساختی بسیاری از قصه های  آن در فردگرایی است . به گمان من اگر فردگرایی را از داستان های این مجموعه بگیریم ، ساختار ژله ای پیدا می کند. خواننده نیز در طول داستان رفتارهای شخص را پیگیری می کند و به همین دلیل جهان اطراف آنها را فراموش می کند. تئوری همذات پنداری با خواندن این داستان ها جواب نمی دهد و مخاطب کنار می ایستد و منتظر وقایع می ماند .

گردآورنده مجموعه " شوکران شیرین " در پایان گفت: زمانی من آثاری را که برای جشنواره شعر صلح ارایه می شد ترجمه می کردم . شعری از یک شاعر افغانی به دستم رسید که در آن به ازبین رفتن افغانی ها در جنگ اشاره کرده بود و اینکه ما از بین می رویم تا روزنامه نگاران جایزه بگیرند. به گمان من اینجا شما با موقعیتی روبه رو می شوید که طنز است اما واقعی ، و وقتی تمام می شود ، تلخی اثر باقی می ماند. و این یعنی موفقیت طنزنویس.

این نشست از سوی دفتر طنز حوزه هنری برگزار شد.