تکتم اکبری در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: قتل‌های ناموسی به قتل زنان یک خانواده به دست مردان خویشاوند گفته می‌شود؛ در کنار قتل‌های ناموسی درون خانوادگی، قتل‌های ناموسی برون خانگی یعنی ارتکاب قتل به انگیزه انتقام‌جویی از متجاوزین به نوامیس توسط خانواده فرد مورد تجاوز قرار گرفته شده انجام می‌شود.
وی افزود: قتل در واقع بالاترین درجه ارتکاب خشونت به شمار می‌آید. زمانیکه در باره خشونت صحبت می‌کنیم باید به این نکته توجه کنیم که بین احساس خشم و ارتکاب خشونت تفاوت وجود دارد. خشم احساسی است که همه نوع بشر آن را تجربه می‌کنند اما اینکه احساس خشم به رفتار پرخاشگرانه تبدیل شود دلایل مختلفی دارد.
اختلال شخصیت و دوقطبی سطح رفتارهای پرخاشگرانه را افزایش می‌دهد
این کارشناس ارشد روانشناسی با اشاره به اینکه خشونت در واقع پاسخی است نادرست به ناکامی‌ها و به دنبال احساس شدید خشم بروز می‌کند و فرد با تخلیه هیجان منفی سعی می‌کند به آرامش دست یابد، بیان داشت: رفتار پرخاشگرانه و میزان و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله علل فیزیولوژیکی (آسیب‌های مغزی، کمبود املاح ضروری بدن و غیره) و یا عوامل روانشناختی که به عنوان مثال در افراد دارای برخی انواع اختلالات شخصیت و یا اختلال دوقطبی احساس خشم به صورت طغیان‌های پرخاشگرانه بیشتر بروز می‌کند.
وی با بیان تأثیر خانواده و محیط زندگی و فرهنگ در نحوه و میزان رفتار پرخاشگرانه گفت: شیوه‌های فرزندپروری نادرست و تربیت سلطه جویانه باعث می‌شود کودک خشونتی را که از سوی بزرگسالان در محیط خانواده دریافت می‌کند در طی جابجایی در دوران بزرگسالی آن را جبران کرده و متأسفانه فردی که در کودکی تحت سلطه قرار گرفته در بزرگسالی با احتمال بیشتری به فردی سلطه‌گر و پرخاشگر تبدیل می‌شود.
اکبری به اهمیت نقش فرهنگ جامعه و محیط زندگی فرد در بروز و یا مهار رفتارهای پرخاشگرانه پرداخت و افزود: گاهی یک رفتار در یک جامعه خلاف شناخته می‌شود؛ اما در جوامع دیگر طبق معیارهای آن جامعه رفتار نادرست و ناپسند به شمار نمی‌آید و برخی انواع خشونت در فرهنگ و عرف محیط زندگی افراد نه تنها مذموم نیست بلکه ارزش نیز به شمار می‌آید که می‌توان از خشونت فرهنگی نام برد.
وی محرومیت، فقر و تبعیض را زیربنا و زمینه ساز رفتارهای خشونت آمیز در یک جامعه و فرهنگ و یا خرده فرهنگ معرفی کرد و گفت: محرومیت و ناکامی وقتی با تبعیض همراه می‌شود، باعث احساس بدبینی و یا احساس تهدید از جانب دیگران شده و رفتارهای پرخاشگرانه و تمایل به صدمه زدن را افزایش می‌دهد. عدم امنیت شغلی، اقتصادی و اجتماعی از دیگر عواملی است که افزایش خشونت را در جوامع به همراه خواهد داشت.
علل فردی و اجتماعی بروز قتل‌های ناموسی
این کارشناس ارشد روان شناسی گفت: وقتی صحبت از قتل‌های ناموسی به میان می‌آید می‌توان علل زمینه ساز آن را هم در عوامل فردی و هم محیطی و فرهنگی جستجو کرد. طبق مطالعه پژوهشگران قتل‌های ناموسی در مناطقی که ساختار اجتماعی آن ساختار قومی و قبیله‌ای است بیشتر به چشم می‌خورد هرچند این موضوع بدین معنا نیست که در سایر مناطق این گونه قتل‌ها وجود ندارد.
وی به موضوع مهمی در ارتباط با قومیت‌ها اشاره کرد و افزود: مقوله جدا افتادگی اقلیت‌های قومی از کلیت جامعه قابل بررسی است و همین عامل انزوا در واقع به معنای تحمل نوعی تبعیض است که در زمینه‌های مختلف فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی می‌تواند وجود داشته باشد و پیامد این جدایی از کلیت اجتماع و تحمل اینگونه تبعیض برای افراد این قومیت‌ها این است که برای جبران این انزوا، به آداب و رسوم قومی و قبیله‌ای خود پناه می‌برند تا هویت خود را بازیابند و از آن دفاع کنند؛ در نتیجه حتی اگر این آداب و رسوم و باورها نادرست نیز باشد باز هم مورد دفاع اعضای آن قومیت قرار خواهد گرفت زیرا حفظ همبستگی از این طریق نیاز اعضای آن قوم است.
ازدواج اجباری و طلاق زمینه ساز قتل‌های ناموسی
اکبری به برخی باورها بدون اتکاء به استدلال و منطق کافی که نسل به نسل منتقل می‌شود، اشاره‌ای کرد و افزود: باورهای قطعی و غیرقابل تغییر در ذهن افراد آن جامعه و فرهنگ حک می‌شود و بدین ترتیب تفکر متعصبانه شکل می‌گیرد که در اشکال و زمینه‌های مختلف این نوع تفکر بروز می‌کند؛ از جمله تعصباتی که در مورد زنان و دختران وجود دارد و رسومات و آدابی چون ازدواج دختران و رفتار و شیوه زندگی زنان و دختران از جمله مواردی هستند که جز رسومات طایفگی و قومیتی محسوب شده و مردم رشد یافته در این فرهنگ‌ها به سختی حاضرند باورهای خود را تغییر داده و تعصبات خود را کنار بگذارند.
وی به ازدواج‌های اجباری که به شکل ازدواج‌های درون طایفگی انجام می‌شود هم گریزی زد و گفت: این نوع ازدواج، با هدف حفظ و زنده نگه داشتن ویژگی‌های قومی و قبیله‌ای اصرار به انجام آن می‌شود و یا به صورت اجبار به ازدواج دختران کم سن و سال با افراد مسن رخ می‌دهد که معمولاً دلایل اقتصادی زیر بنای آن است و اینگونه ازدواج‌ها شیوع بالایی در برخی فرهنگ‌ها دارد.
خشونت زنان در رفتارهای مردسالارانه تشدید می‌شود
این کارشناس ارشد روان شناسی افزود: زیربنای قتل‌های ناموسی را نمی‌توان به خشونت‌های از نوع هیجانی و تکانشی نسبت داد؛ در خشونت‌هایی از نوع تکانشی اعمال خشونت به دنبال احساس خشم شدید صورت می‌گیرد و رفتار پرخاشگرانه به صورت تکانشی و واکنش آنی بروز می‌یابد و به دنبال آن احساس پشیمانی و ندامت هم با احتمال بالا وجود دارد اما در قتل‌های ناموسی عمدتاً خشونت اعمال شده با هدف و قصد از پیش تعیین شده رخ می‌دهد و حتی مورد دفاع هم قرار می‌گیرد.
اکبری بیان داشت: از آنجا که در فرهنگ مرد سالارانه، مرد بودن فقط قدرت برتر نیست بلکه ارزش بالاتری نیز برای مردان نسبت به زنان در نظر گرفته می‌شود، وجود این ذهنیت باعث می‌شود تا خشونت علیه زنان به عنوان یک هنجار شناخته شده و نه تنها نادرست تلقی نمی‌شود بلکه به انواع مختلف توجیه شده و یا حتی از آن دفاع می‌شود.
نظر شما