خداحافظی با طبیعت

به گزارش خبرنگار مهر ، طبق اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، حفاظت محیط زیست  وظیفه عمومی تلقی می گردد. لذا هر گونه فعالیت اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران همراه باشد ، ممنوع است ، اما اینکه چرا این قانون نیز همچون سایر قوانین مرتبط با مسائل زیست محیطی تا کنون نادیده گرفته شده جای سئوال دارد .

وقتی از نظر تخریب جنگل جزو شش کشور اول دنیا، در بیابان زایی از نظر مولفه تاثیر عامل انسانی نخستین کشور، از نظر فرسایش خاک دومین کشور و در نابودی حیات وحش نخستین کشور دنیا هستیم که در طول تاریخ بشری بی سابقه بوده ، چگونه می توان باز هم ادعا کرد که ایران جزو 5 کشور نخست برخوردار از طبیعت است.

در حالی کارشناسان و طرفداران مسائل زیست محیطی معتقدند که دستگاههای مسئول در امر حفاظت از محیط زیست عزم خود را برای نابودی جزم کرده اند که هرگز این هشدارها و طعنه ها نتوانسته سازمان حفاظت محیط زیست را به عنوان متولی اصلی به خود اورد، تا حداقل برنامه های غلط در پیش گرفته شده در طی سالها را کنار گذارد.

بر اساس آمارها، هر ساله حدود ۲/۱میلیون بشکه نفت معادل ۱۶۰ هزار تن وارد آبهای خلیج فارس می شود و روزانه نیز حدود ۶/۲ میلیون بشکه آب مخلوط با نفت خام به دریا می ریزد و این روندی است که سالها است که ادامه دارد و هنوز نیز تصمیمات و قول و قرار های میان کشورها ، پروتکل های امضاء شده و همچنین تهدیدات کارشناسان نیز نتوانسته آن را متوقف کند.

در شرایطی سالانه ۲۰ میلیون تن فاضلاب تصفیه نشده به آب‌های داخلی، نیلگون خلیج فارس و دریای خزر سرازیر می شود که این امر امروز به عنوان یک تهدید جدی برای درصد بالایی از پستانداران ،جانواران و گیاهان دریایی محسوب می شود . تهدیدی که چندان جدی گرفته نشده است .

آبهایی که همواره از آن به عنوان گهواره تمدن و قلب تپنده خاورمیانه و منحصر به فرد در میان حوزه‌ ها‌ی آبی جهان یاد می شود امروز به دلیل صید بی رویه توسط غواصان و افراد سودجو و فروش آنها، احداث اسکله های نفتی و بار اندازها و به دنبال آن افزایش غلظت آب  و ورود آلایند ها از طریق صنایع حاشیه سواحل به سرعت به سمت نابودی پیش می رود .

روند آلودگی های زیست محیطی در حالی طی سالهای اخیر به دلیل بی توجهی و سهل انگاری های مدیریتی شدت گرفته که به نظر می رسد طی سالهای نه چندان دور اثرات ان در سلامت مردم مشهود شود.

آبهای زیر زمینی که همواره در جهان به عنوان تامین کننده آب آشامیدنی مردم هستند امروز به دلیل تصمیمات مدیریتی غلط در معرض آلودگی شدید قرار گرفته اند و به طبع باید منتظر نمایان شدن اثرات آن در سلامت مردم باشیم.

بیش از 90 درصد آب آشامیدنی جهان از آبهای زیر زمینی تامین می گردد که این آبها به وسیله چشمه ، قنات و حفر چاه ، به سطح زمین راه پیدا می کند و مورد استفاده قرار می گیرد و باید گفت کشور ما نیز از این وضعیت مستثنی نیست. اما اعمال روش های مدیریتی غلط همچون امحاء و دفن غلط  زباله های بیمارستانی باعث شده این آبها در معرض آلودگی های خطرناکی قرار گیرند.

از سوی دیگر به گفته کارشناسان، حدود ۱۶۳رودخانه آلوده در کشور شناسایی شده که درصد آلودگی 60 تا70 از آن به بالاترین میزان رسیده و این در حالی است که سالها است که مسئولان حفاظت از محیط زیست از آغاز طرح شناسایی و بررسی علل آلودگی این رودخانه ها صحبت می کنند اما هیچ خبری از اجرای طرح نمی شود.

روند کاهش شدید پوشش جنگلی ایران را نیز به طور حتم نمی توان نادیده گرفت مواهب الهی که هیچ تلاشی برای حفظ آنان نشده  به مرور در حال محو شدن از زمین هستند.

آمارها نشان می دهد، پوشش جنگلی ایران در سال ۱۳۴۰، در حدود ۱۸ میلیون هکتار بوده و این در حالی است این میزان هم اکنون به ۷/۱۲ میلیون هکتار رسیده است ، به عبارتی طی مدت ۴۵ سال، حدود ۳۵ درصد کل پوشش جنگلی نابود شده است.

جدا از کاهش پوشش گیاهی، آلودگی دریاها و رودخانه ها، تشدید انقراض گونه های نادر حیات وحش نیز می توان یکی دیگر از نتایج عملکرد ضعیف سازمان حفاظت محیط زیست طی سالهای اخیر برشمرد.  

تخریب زیستگاه ها از یک سو و شکار غیر مجاز از سوی دیگر سبب کاهش شدید گونه های مختلف جانوری در کشور شده به طوری که برخی از این گونه ها در معرض انقراض شدید قرار دارند اما آنچه در کشور ما اتفاق افتاده و ادامه دارد ، این واقعیت کتمان ناپذیر است که ما در درجه اول زیستگاههای حیات وحش را با ساخت و ساز و احداث جاده تخریب می کنیم و سپس با تفنگ، تله و سم به جان حیوانات می افتیم. 

حیات وحشی که در دنیا کم نظیر است اما تلاشی برای حفظ و نگهداری آنان صورت نمی گیرد و به آسانی مورد هجوم قرار گرفته و نابود می شوند.

در حقیقت روزگاری به داشتن منابع طبیعی منحصر به فرد و گونه های نادر حیات وحش خود می بالیدیم و گمان می کردیم که قوچ، کل، گوزن زرد ایرانی تا ابد خواهد ماند و این خیال باطلی بود، چرا که امروز دیگر خبری از این منابع عظیم نیست و باید شاهد نابودی ذره ذره آنها باشیم.

کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن انتقاد از سیاست های سازمان حفاظت محیط زیست در حفظ و نگهداری حیات وحش می گوید : سازمان حفاظت محیط زیست تا کنون در ارتباط با حفظ محیط زیست و به خصوص نگهداری از حیات وحش رو به انقراض ، حرکت جدی انجام نداده و این امر باعث نابودی گونه های نادر در نقاط مختلف کشور شده است.

اسرافیل شفیع زاده  می گوید : طی سالهای اخیر روند منقرض شدن برخی گونه ها همچون قوچ ایرانی مشاهده می شود و این در حالی است که این امر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته است.

وی می افزاید: مسئولان محیط زیست همواره واقعیت را کتمان می کنند و از اعلام گونه های از بین رفته حیات وحش خودداری می کنند.

وی می گوید : بررسی وضعیت محیط زیست کشور نشان می دهد که سیاست های حفاظتی از گونه های گیاهی و حیوانی به صورت منطقی تعیین و اعمال نمی شود و این امر به روند تخریب مناطق حفاظت شده سرعت بیشتری داده است.

عدم توجه به حفاظ محیط زیست در ایران به جایی رسیده که باید گفت متاسفانه ایران از نظر شاخص‌های پایداری محیط زیست با کسب رتبه 132در بین 146کشور جهان ، در انتهای جدول جهانی قرار گرفته است. در این جدول که ۱۴۶ کشور جهان از نظر وضعیت زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفته اند فنلاند، نروژ، اروگوئه، سوئد، ایسلند و کانادا به ترتیب در جایگاه اول تا ششم جهان قرار گرفتند و کشور ایران با کسب ۸/۳۹ امتیاز بعد از کشورهایی همچون آنگولا، بورکینافاسو، ویتنام، لیبی، چاد و... در مقام ۱۳۲ جهان قرار گرفته است. 
   
آنچه مسلم است دوره تهدید و نواختن زنگ خطر گذشته و باید دیگر به دنبال اجرایی کردن راهکار اساسی و اصولی برای نجات محیط زیست باشیم ، مواهب خدادادی و طبیعت خیره کننده ای که فقط چند قدم تا نابودی کامل فاصله دارند.