خبرگزاری مهر، گروه استانها: گردشگری یکی از فاکتورهای هشت‌گانه‌ای است که شورای برنامه‌ریزی استان سمنان آن را در کنار آب، اشتغال و … در زمره اولویت‌های مدیریتی استان در برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و حتی بلندمدت گنجانده‌شده است.
اما دغدغه‌هایی نیز پیرامون گردشگری در سطح استان سمنان وجود دارد که البته راه گریز از این دغدغه‌ها به نظر می‌رسد اشاعه گردشگری مسئولانه باشد گردشگری که در آن آداب‌ورسوم میزبان، عرف جامعه، مسائل مرتبط با محیط‌زیست، خرده‌فرهنگ‌ها و مسائل مرتبط با آن رعایت می‌شود و اصطلاحاً گردشگر به‌جز رد پا چیزی از خود در طبیعت یا جامعه میزبان خود باقی نمی‌گذارد.
دراین‌بین اهمیت رعایت حجاب به‌خصوص در جوامع پذیرنده گردشگران اعم از روستاهای حاشیه جنگل‌ها و کویر استان سمنان دارای اهمیتی بسزا است و یکی از ارکان همین گردشگری مسئولانه محسوب می‌شود که در آن گردشگران از جا و مکانی که به استان سمنان می‌آیند، فرهنگ و عرف جامعه میزبان را می‌بایست رعایت کنند. موضوعاتی مانند بدحجابی، بی حجابی، حضور با البسه نا متعارف، مصرف مواد الکلی و مخدر، موسیقی‌های گوش خراش و… امروز در صدر دغدغه‌های دلسوزان گردشگری این استان قرار دارد.
گردشگری مسئولانه نداریم
عدم وجود گردشگری مسئولانه اما متأسفانه تبعات منفی هم برای جامعه میزبان گردشگران و هم برای توریست‌ها مسافران دارد که مهدی عامری کارشناس جامعه‌شناسی درباره مهم‌ترین آن‌ها می‌گوید: سرخوردگی، تبلیغ منفی برای یک جامعه پذیرنده گردشگر، خاطرات نامطلوب، بازنگشتن دوباره به مقاصد گردشگری، بی‌اعتمادی نسبت به فعالیت‌های گردشگری و … ازجمله این موارد هستند.
عامری بابیان اینکه وقتی ناهنجاری مثلاً ازلحاظ حجاب یا مصرف مشروبات الکلی یا حتی صدای ناهنجار موسیقی در دل جنگل یا کویر استان سمنان دیده می‌شود قطعاً می‌تواند در رغبت سایر گردشگران برای حضور مجدد در این اماکن تأثیرگذار باشد.
وی بابیان اینکه وقتی عرف جامعه پذیرنده گردشگران موضوعی را برنمی‌تابد نیاز است تا با احترام با آن برخورد شود، بیان کرد: این موضوع در کنار امکان بروز تنش‌های ناخواسته بین جامعه بومی و مسافران، در دل‌زدگی عمومی نسبت به اصل ماجرای گردشگری نیز مؤثر است.
بی‌رغبتی یکی از عوارض بی‌توجهی است
کارشناس و صاحب‌نظر بابیان اینکه امروز بخش اعظمی از مردم شاهرود رغبتی به حضور در اماکنی همچون جنگل ابر و اولنگ ندارند زیرا به‌ویژه روزهای تعطیل مسائلی در این جنگل دیده می‌شود که در عرف این شهرستان اصلاً جایگاهی ندارد، تأکید کرد: نگرانی از این بابت بارها توسط مسئولان امام‌جمعه و دیگر فعالان شهرستان بیان‌شده اما باید به بهترین راهکارها یعنی فرهنگ‌سازی توجه بیشتری شود.
عامری ضمن اشاره به‌ضرورت تبیین اساس‌نامه گردشگری مسئولانه، تأکید کرد: رعایت عرف و قوانین جامعه به‌خصوص جامعه میزبان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در این اساس‌نامه گنجانده شود. از سوی دیگر مردم خودشان نیز باید به جامعه میزبان آن‌ها احترام بگذارند که در این زمینه اصلاً رعایتی دیده نمی‌شود.
وی افزود: به‌خصوص این موضوع در تورهایی که از خارج استان سمنان به این استان می‌آیند دیده می‌شود برخی معتقد هستند که باید در سفر حتی آزادانه‌تر از خانه رفتار کرد و این فرصت‌ها کم برای انسان پیش می‌آید درنتیجه در محیطی باز رفتارهایی انجام می‌دهند که حتی شأن خانه نیز آن‌ها را نمی‌پسندد و این متأسفانه در آینده به گردشگری استان ضررهای هنگفتی می‌زند چراکه رغبت عمومی را کاهش می‌دهد.
تأثیر گردشگران بر جامعه میزبان
محمدپارسا یکی از اهالی روستای هدف گردشگری رضاآباد در جنوب شاهرود بابیان اینکه لباس‌ها و مدل‌های آرایش و موهای برخی گردشگران به سبکی است که در جامعه روستایی محلی نیز تأثیر می‌گذارد، ابراز کرد: بسیاری از جوانان ما با دیدن این نوع گردشگران اذیت می‌شوند.
پارسا بابیان اینکه ما تا جای امکان به گردشگران تذکر می‌دهیم و خوشبختانه بخشی از آن‌ها نیز تمام اصول را رعایت می‌کنند اما بعضاً هم پیش می‌آید که توجهی به رعایت ضرورت‌ها ندارند و برخی موضوعات را اصلاً رعایت نمی‌کنند.
موضوع عدم رعایت موازین می‌تواند تصویر ذهنی یک نوجوان روستایی که تا آن زمان چنین چیزهایی را در ذهنش حتی تخیل هم نکرده، آثار روانی نامناسبی می‌گذارد از سوی دیگر این موضوع تنها به نوجوانان برنمی‌گردد بلکه می‌تواند بر بزرگ‌سالان نیز تأثیر بگذارد.
روان‌هایی که بیمار می‌شوند
سید محمد سید موسوی کارشناس حوزه روان‌شناسی معتقد است: وقتی جوان روستایی مثلاً در دورترین روستای کویر استان سمنان گروهی زن و دختر گردشگر تهرانی با آن نوع پوشش و آرایش را می‌بیند در وهله نخست با خود فکر می‌کند که همسر من حتی در خانه همچنین البسه‌ای نمی‌پوشد پس ایراد از این زن است و در وهله دوم فکر می‌کند من سال‌ها هم در روستا زندگی کنیم حتی یک‌صدم این ماشین‌ها و این لباس‌ها را نمی‌توانم بخرم این خود نوعی اختلاف بین زن و مرد و همچنین عقده حقارت پدید می‌آورد.
موسوی بیان داشت: درست است که خیلی‌ها نیز با دیدن این نوع تیپ‌ها و قیافه‌های نامتعارف دل‌زده نیز می‌شوند و خدا را شکر می‌کنند که همسرانشان این‌گونه نیستند اما چرا باید حقیقت را کتمان کنیم کافی است یک ثانیه ذهن یک مرد روستایی به قیاس این خانم‌های گردشگر و همسر خودش مشغول شود همان برای ایجاد یک عقده روانی کافی است.
وی می‌افزاید: موضوع بعد اما انتظارهایی است که این گردشگران در جامعه میزبان به‌جای می‌گذارند و به خیال خودشان هیچ‌چیز در آن روستای محل سکونتشان جای نگذاشته‌اند برای مثال اثر روانی که یک بانوی بی‌حجاب بر ذهن یک نوجوان ۱۴ ساله روستایی می‌گذارد اصلاً قابل‌اندازه‌گیری و دیدن نیست اما همین برای ذهن مشغولی آن نوجوان کافی است زیرا این نوجوانان بعضاً حتی شهر شاهرود را هم ندیده‌اند چه برسد به تهران و روابط به‌ظاهر آزادانه زن‌ها و مردان؛ درنتیجه این فرد با این انتظار که دختران روستا و فامیل و خانواده هم باید با من این‌گونه رفتار کنند و بی‌حجابی آن‌ها جلوی من ایرادی ندارد به بلوغ می‌رسد و روان این نوجوان بیمار می‌شود.
راهکار گردشگری مسئولانه است
شریعتی فعال حوزه گردشگری و محیط‌زیست بابیان اینکه ارائه راه‌های ترویج و توسعه گردشگری مسئولانه یعنی احترام گذاشتن به جامعه میزبان و رعایت قواعد و قوانین خاص یکی از راهکارهای برون‌رفت از این موضوعات است، به خبرنگار مهر، گفت: گردشگر باید آموزش ببیند که وقتی به محیطی وارد می‌شود باید عرف آن را در نظر بگیرد.
شریعتی بابیان اینکه این موضوع باید با همکاری میراث فرهنگی، فعالان گردشگری، نهادهای فرهنگی مانند تبلیغات اسلامی، آموزش‌وپرورش، اوقاف و ارشاد و … تبیین و به‌صورت قرارداد رسمی بدل شود که نیروی انتظامی هم بر حسن اجرای آن نظارت داشته باشد.
وی می‌افزاید: راهکار گرفتن و بستن و هدایت کردن مسافران و … نیست راهکار تبیین بایدها و نبایدها، استفاده از تورهای معتبر که آموزش‌های ویژه گردشگری مسئولانه را می‌دهند، سیاست‌های تشویقی و… است برای مثال می‌توان با تورهای مسئولانه قرارداد بست و سالانه از آن‌ها خواست تا ۲۰ گروه گردشگر مسئولانه را به استان سمنان بیاورند.
دغدغه درباره محیط‌های گردشگری استان سمنان اما فراوان است همین چندی پیش بود که حجت الاسلام عباس امینی امام‌جمعه شاهرود به‌طورجدی درباره گردشگری به‌خصوص در جنگل ابر ابراز نگرانی کرد و خواستار ورود جدی مسئولان به این زمینه شد. موضوعی که حجت‌الاسلام علی رضوی نسب امام‌جمعه بسطام نیز به آن تأکید ویژه‌ای داشت.
مدیریت گردشگری نیاز است
امام‌جمعه شاهرود معتقد است: مخالف تفریح نیستیم و نیاز انسان به تفرج را درک می‌کنیم از سوی دیگر شهرستان ما نعمت‌های زیادی در این راستا دارد و خداوند خلق کرده که استفاده کنیم اما درعین‌حال همه کشورها برای این تفریحات انضباط و خط قرمز دارند و یکی از معروفات این تفریحات و تفرجگاه‌ها است، اما باید فرهنگ‌سازی شود که ناهنجاری و بداخلاقی و ناامنی روانی و امنیتی ایجاد نشود.
حجت‌الاسلام عباس امینی با تشکر از سپاه و نیروی انتظامی که به‌اندازه توان برای ساماندهی و رفع منکرات جنگل‌های ابر و اولنگ و… تلاش کردند، اظهار کرد: در این راستا باید منظومه‌ای از دفاتر و گروه‌های گردشگری نیز پای‌کار باشند و با تذکر و نصیحت و ارشاد جلوی منکر گرفته شود و اگر بنا به طغیان بود تذکر جدی داده شود و این‌ها باید در مراکز زیارتی و حتی کویر هم اعمال شود.
وی با تاکید بر اینکه این تفرجگاه‌ها برای استفاده مردم است، تأکید کرد:، باید ریل‌گذاری مناسبی شود تا این منظومه گردشگری، منکراتش کم و صفر شود از سوی دیگر برنامه جامع برای تعیین وظایف دستگاه‌های اجرایی در سطح شهرستان برای همه تفرجگاه‌ها نیاز محسوب می‌شود درنتیجه بسته جامع فرهنگی، هنری، اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی برای تفرجگاه‌ها دیده شود و مسئولیت آن‌ها معلوم شود.
از سوی دیگر مردم استان سمنان نیز نسبت به این موضوع دغدغه دارند این استان مهد سه هزار شهید دفاع مقدس است و درزمینهٔ فرهنگ دینی همواره پیشتاز محسوب می‌شود لذا می‌بایست مسائل مرتبط با عرف جامعه درزمینهٔ گردشگری آن مدنظر قرار گیرد.
باید دغدغه‌ها کاهش یابد
در سال ۹۱ بود که برای نخستین بار با محوریت جنگل ابر طرح ساماندهی تورهای گردشگری ازلحاظ داشتن مجوز و رعایت نکات اخلاقی از سوی میراث فرهنگی مطرح شد حتی در آن سال بیش از ۱۱۰ تور گردشگری هم به جنگل ابر گردشگر اعزام کردند و جلوی ۱۵ تور گردشگری نیز گرفته شد اما چرا این طرح به‌صورت مداوم با همکاری دیگر ارگان‌ها و نهادهای تداوم نیافت از سوی دیگر این طرح چرا در همان زمان با پیوست فرهنگی همراه نشد تا بتوانیم اجرای آن را در دیگر نقاط استان سمنان نیز شاهد باشیم؟
به نظر می‌رسد باید راه میانه‌ای را در پیش گرفت تا در کنار تعریف قواعد و قوانین موردنیاز گردشگری مسئولانه، مردم و جوامع محلی نیز بتوانند از مزیت‌های اقتصادی گردشگری بهره‌مند شوند و از سوی دیگر دغدغه مردم و فعالان فرهنگی استان سمنان نیز کاهش یابد و از سوی دیگر شاهد بروز ناهنجاری‌هایی مانند بی حجابی در بین گردشگران نباشیم که آثار سوئی بر جامعه میزبان گردشگران دارد.
در استان سمنان ۱۶ هتل، یک هتل آپارتمان، یک متل، پنج مهمان‌پذیر، ۸۹ اقامتگاه بوم‌گردی و ۱۳ اقامتگاه سنتی، ۵۷ خانه مسافر، پنج مجتمع گردشگری، سه اردوگاه و مرکز تفریحی سرگرمی گردشگری وجود دارد و لذا به نظر می‌رسد استفاده از همین مکان‌ها برای توسعه فرهنگ سازی گردشگری مسئولانه می‌تواند یک کار ویژه و مهم قلمداد شود.
نظر شما