تغییر مولفه‌ها، عوامل اقتصادی و ازدواج گریزی در عصر جدید

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، محسن سعیدی دهاقانی *: ازدواج یکی از مؤلفه‌های جدی و اساسی در تشکیل هر جامعه سالم، هم از بعد فردی و هم از بعد اجتماعی به شمار می‌رود.

طبیعی به نظر می‌رسد که ازدواج نیز مانند بسیاری از نهادها و پدیده‌های اجتماعی در طی گذر زمان مشمول تغییر و تحول شده است تحولاتی که منجر به تغییر سن و کارکردهای ازدواج شده است.

در طول سالیان سال انتظاراتی که افراد از ازدواج دارند رفته رفته دگرگون شده و انگیزه‌ها و چشم داشت‌های جدید افراد را به سوی تأهل می‌کشاند یا حتی از آن باز می‌دارد؛ افرادی هم هستند که انگیزه ازدواج دارند اما ترس مانع می‌شود که به تشکیل خانواده فکر کنند.

در واقع عواملی مانند ترس از جدایی و طلاق، ترس از اختلاف و دخالت‌های بی مورد اطرافیان و ترس از مراسم اولیه ازدواج و هزینه‌های آن از مهم‌ترین مواردی است که منجر به ازدواج گریزی می‌شود و مسئولان باید باید با ارائه راهکارهای عملی در جهت تسهیل کردن امر ازدواج، جوانان را تشویق به امر ازدواج کنند.

از سویی افزایش بی سابقه سن ازدواج، مشکلات فراوانی مشکلاتی چون: افسردگی و از بین رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زیاد در انتخاب همسر، مشکل آفرینی فرزندان بزرگ و ازدواج نکرده در خانه، افزایش اضطراب و نگرانی خصوصاً در دختران، حالت بلاتکلیفی، از دست رفتن طراوت و زیبایی، ناامیدی و تصمیم به عدم ازدواج به خاطر کاهش میل به ازدواج، بی دقتی در انتخاب همسر خصوصاً در دختران، احتمال افزایش انحرافات، احساس سربار بودن در خانواده و ده‌ها مشکل از این قبیل به دنبال خواهد داشت؛ مشکلاتی که جوانان ما را که گران‌بهاترین ذخیره‌های کشورمان هستند، به چالش‌های مختلف دچار کرده است.

همچنین با توجه به شیوع بیماری کرونا و برگزار نشدن مراسم عقد و عروسی، فرصت مناسبی برای جوانانی می‌باشد که از این شرایط بهره برده و با کمترین هزینه‌های جاری برای ازدواج می‌توانند مشکلات اقتصادی را در این زمینه دور بزنند و با هزینه کمتری به خانه بخت بروند.

از عوامل افزایش سن ازدواج می‌توان به عوامل اجتماعی مانند طولانی بودن مدت تحصیلات دانشگاه و افزایش نسبت دختران به پسران، بالا رفتن جرایم و آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، بی بند و باری، همسر آزاری، طلاق، روابط سرد همسران، دخالت اطرافیان و مانند آن اشاره کرد که نه تنها موجب از هم پاشیدگی خانواده‌ها شده است، بلکه باعث سلب اعتماد جوانان از ازدواج شده است به نوعی که جوان امروز به ازدواج به عنوان عامل خوشبختی، نگاه نمی‌کند و سرنوشت خود را به کسانی که در دام این آسیب‌ها گرفتار شده‌اند، تشبیه کند.

یکی از عمده ترین دلایل تأخیر ازدواج از نظر جوانان، عوامل اقتصادی است. در یک گفتگوی ساده و خودمانی با جوانان، خصوصاً پسران، می‌توان به آسانی فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در اکثر آن‌ها برخوردار نبودن از شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگی و جشن ازدواج است. در این بین خانواده‌های دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سد بزرگی برای ازدواج دخترانشان می‌دانند، خصوصاً خانواده‌هایی که چند دختر با فاصله‌های سنی کم، دارند.

از عوامل فرهنگی بی رغبتی جوانان به ازدواج می‌توان به منسوخ شدن ارزش‌های معنوی و جایگزین شدن ارزش‌های مادی اشاره کرد که سبب شده بسیاری از جوانان به همه چیز، از جمله ازدواج، رنگ و لعاب مادی بدهند و به جای اینکه کسب فضائل انسانی را هدف خود قرار دهند و ازدواج را عاملی برای نزدیک تر شدن به خدا و کامل شدن ایمان بدانند، در جمع مال دنیا و نمایاندن ظواهر فریبنده زندگی مادی، مسابقه بگذارند؛ این طرز تفکر همه چیز از جمله ازدواج را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما جوانی که دغدغه اصلی‌اش حفظ و کامل شدن ایمانش است، چون ازدواج را ایجاد کننده نیمی از ایمان می‌داند، تمام امکانات خود را برای به دست آوردن آن بسیج می‌کند

بعضی از جوانان امروزی، به علت خامی و نپختگی که هیچ تناسبی با زندگی پیچیده کنونی ندارد و نیز به علت عدم اعتماد به تجربه‌های والدین و قدیمی دانستن آن‌ها، از واقعیت‌های زندگی بی اطلاع مانده‌اند و در نتیجه نمی‌توانند درباره موضوعی چون ازدواج، واقع گرا باشند، بلکه آرمانی فکر می‌کنند و در عالم خیال پرواز می‌کنند. این طرز تفکر، یکی از دو پیامد منفی زیر را دارد: یا ازدواج نمی‌کنند و منتظر همسری آرمانی هستند و یا ازدواجشان مبتنی بر احساسات است که نتیجه آن شکست و سرخورده شدن از ازدواج است.

در این زمینه می‌توان راهکارهایی را جهت شکل گیری ازدواج‌های آسان و پایدار نام برد:

فراهم کردن شرایط ازدواج آسان: دولتمردان و متصدیان امور اجتماعی وظیفه دارند به عنوان انجام یک کار جدی، برنامه دقیقی برای حل این مشکل ارائه دهند. همچنین با تشویق مردم، بخصوص افراد متمول، جوانان را در این امر یاری دهند. بر این اساس اگر دولت و مسئولان امر، قدمی در این راه بگذارند، همه مردم نیز به کمک آنها می‌شتابند چراکه این یک مشکل همگانی است و همه افراد به گونه‌ای با آن درگیرند.

گسترش مراکز مشاوره ازدواج: یکی از دلایلی که جوانان را از ازدواج دور کرده، نداشتن اطلاعات صحیح از ازدواج و وجود بدبینی‌های بی مورد است. بسیاری از جوانان نسبت به اصل ضرورت ازدواج بی اطلاع‌اند و برخی هم از افکار ناصحیح و خرافی در این زمینه رنج می‌برند. وجود مراکز مشاوره ازدواج کمک شایانی به جوانان می‌کند و دغدغه‌های بی مورد آنان را برطرف می‌سازد.

جلوگیری از بی بند و باری و ابتذال و فساد اخلاقی: یکی از راه‌های پیشرفت جامعه پیاده کردن قانون اساسی و جلوگیری از متخلّفان و برهم زنندگان نظم و قانون است. اگر از فساد و ابتذال، به ویژه در حوزه اخلاق و مسائل جنسی، جلوگیری نشود و با افراد متخلف برخورد جدی صورت نگیرد و در مقابل تهاجم و شبیخون فرهنگی دشمن، سیاست تسامح و تساهل اجرا شود، جامعه چنان دچار آشفتگی می‌شود که نخستین ضرر آن متوجه نهاد مقدس خانواده می‌شود و جایگاه آن را تضعیف می‌کند. امروز کم نیستند جوانان پاک و مؤمنی که شریک زندگی مناسبی برای خود نمی‌یابند. تأثیر مخرب گسترش فساد و فحشاء و ابتذال و بخصوص مواد مخدر بر تزلزل کانون خانواده و بدبینی جوانان به ازدواج، چیزی نیست که بر کسی پوشیده باشد.

با توجه به آثار جسمانی، روانی، اجتماعی و فرهنگی ازدواج، باید موانع پیش روی را برطرف نمود و تمام تلاش خود را صرف کرد تا این سنت الهی در اوایل جوانی به انجام برسد و جوانان از فواید بی شمار آن برخوردار شوند و در یک زندگی بالنده و بانشاط و به دور از دغدغه و انحراف، قرار گیرند.

این مهم با همت آحاد مردم و خانواده‌ها و مسئولان فرهنگی و اقتصادی کشور از طریق فرهنگ سازی، مبارزه با اعتقادات غلط، کاهش تجمل گرایی، احساس مسئولیت بیشتر در رابطه با جوانان، کمک مالی و معنوی به فرزندان، پیروی از دستورات دینی، اختصاص منابع مالی بیشتر به ازدواج جوانان، و تشویق و ترغیب به ازدواج حاصل می‌آید.

کارشناس علوم اجتماعی