نیازهای تغذیه ای دانش آموزان با خوردن شیر تامین می شود

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور، استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: در صورتی که مصرف شیر در مدارس فرهنگ سازی نشود، شاهد خطرات جبران ناپذیری خواهیم شد.

وحید مفید افزود: شیر مدرسه از دیرباز به صورت حرکت جهانی در بسیاری کشورها در برنامه مدارس قرار گرفته است. چرا که کودکان در سنین رشد هستند و بیشترین نیاز را به مواد مغذی، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و کلسیم دارند.

وی ادامه داد: اصرار به مصرف شیر مدرسه، فرهنگ سازی مصرف شیر در بین دانش آموزان است. در برنامه‌های جهانی تاکید شده تا مصرف شیر دانش آموزان در کنار معلم شأن باشد تا فرهنگ سازی شود. چرا که به طور معمول الگوی دانش آموز در مدرسه معلم وی می‌باشد و هر کاری که معلم انجام دهد، دانش آموز نیز همان کار را انجام می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود تا حتماً سر کلاس و با حضور معلمان شیر مصرف شود.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در ایران طی سالیان متمادی مصرف شیر در مدرسه در قالب طرح «شیر مدرسه» انجام شده است، بیان داشت: بعد از هدفمندی یارانه‌ها، تأمین اعتبار و بودجه شیر مدرسه تخصیص نیافت و این طرح از برنامه‌ها خارج شد که بدون شک به وضعیت تغذیه‌ای در کشور صدمه وارد می‌نماید.

مفید درباره افزایش قیمت شیر در ایران اظهار داشت: این افزایش قیمت در سرانه مصرف شیر و لبنیات در خانواده‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد و این در حالیست که تثبیت قیمت شیر در بسیاری از کشورهای اروپایی که اقتصاد بازار آزاد نیز دارند، در دستور کار دولت‌ها قرار دارد به گونه‌ای که به طور غیر مستقیم شرایطی ایجاد می‌شود که این محصولات لبنی که از اقلام اساسی مصرف خانوارها است، با قیمت مناسب به دست مردم کشورها برسد.

وی افزود: در ایران بر اساس اطلاعات ارائه شده از دامداران، به دلیل نوساناتی که در تأمین ارز نهادهای دامی وجود داشته است، قیمت تمام شده شیر خام بالا رفته است و وقتی قیمت تمام شده شیر بالا رود و شیر خام با قیمت بالاتر به کارخانه‌ها تحویل گردد، قیمت محصولات نیز بالا می‌رود.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: در حال حاضر مشکلی که ایجاد شده علیرغم قیمت مصوب اعلام شده برای شیر خام، کارخانه‌های لبنی به ناچار شیر را بالاتر از قیمت اعلام شده خریداری می‌کنند که نتیجه آن ایجاد چالش‌های جدی در این صنعت و به دنبال آن خطرات جبران ناپذیری برای سلامت عمومی خواهد بود.

مفید در ادامه به مصرف شیر دانش آموزان در دوران کرونا که کلاس‌های خود را به صورت مجازی می‌گذرانند، اشاره کرد و اظهار داشت: دولتمردان می‌توانند برنامه مصرف شیر در کنار خانواده را در نظر داشته باشند.

وی با بیان اینکه در موج سوم کرونا متخصصین توصیه می‌کنند تا سیستم بدنی مردم تقویت شود، گفت: افراد سالم و با سیستم ایمنی مناسب، در صورت ابتلاء به کرونا با یک دوره استراحت بهبود پیدا می‌کنند. و لذا با تغذیه مناسب می‌توانیم از پیش زمینه‌های مقابله با کرونا را فراهم کنیم.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خواستار تأمین شرایط مناسب برای مصرف شیر شد تا تأثیری در سرانه مصرف نداشته باشیم. چرا که در حال حاضر سرانه مصرف شیر در کشور نصف سرانه توصیه شده توسط متخصصین است.

وی تاکید کرد: بنابراین باید فکری اندیشیده شود تا بتوانیم شیر و لبنیات را با شرایط مطلوب و مناسب برای مردم تأمین کنیم که تأثیری در سرانه مصرف شأن نداشته باشد.

جلال الدین میرزای رزاز سرپرست انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور گفت: در حوزه لبنیات به خصوص شیر ثابت شده که این مواد غذایی بر سلامت افراد مؤثر است و به رغم اینکه برخی در حوزه طب سنتی ورود پیدا کردند و مردم را از مصرف لبنیات همچون شیر، ماست و سایر فرآورده‌های لبنی منع می‌کنند، این مورد به لحاظ علمی ثابت شده است.

وی افزود: میزان مصرف سالیانه هر نفر ایرانی از شیر و لبنیات بین ۶۵ تا ۷۰ لیتر و این آمار در کشورهای توسعه یافته حدود ۲۰۰ لیتر است.

رزاز بیان داشت: افرادی که شیر و لبنیات مصرف می‌کنند دیرتر به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و به لحاظ مصرف نوع چربی که در لبنیات است نه تنها برای سلامتی مضر نیست بلکه تحقیقاتی داریم که نشان داده این چربی لبنیات که حداکثر می‌تواند ۳ درصد در شیر باشد، کمک کننده است و خاصیت‌های ضدالتهابی، تومور و سرطانی به اثبات رسیده که به عنوان عامل پیشگیری کننده از بیماری است و افرادی که دچار بیماری هستند، بیماری شأن کند می‌شود.

تقویت شاخص سلامتی جامعه

در ادامه یک کارشناس صنعت شیر درباره شیر مدرسه اعلام کرد: شیر به عنوان کامل‌ترین غذای طبیعی، همواره مورد توجه بشر بوده است. این در حالی است که شواهد تاریخی حداقل از شش هزار سال قبل، نشانه‌های قابل انکار استفاده برنامه ریزی شده از شیر را نشان می‌دهند.

حسن چمنی با بیان این مطلب گفت: در عصر حاضر بخش مهمی از هرم های غذایی تأیید شده توسط سازمان‌های غذا و داروی کشورها و نیز سازمان‌های بین المللی نظیر WHOو FAO به شیر و فرآورده‌های آن اختصاص دارد. بی شک یکی از برنامه‌های مهم، تأثیرگذار و گسترده در مورد ترویج مصرف شیر، طرح توزیع شیر در مدارس است که در برخی از کشورها سابقه‌ای به درازای یک قرن دارد. نیوزیلند از سال ۱۹۳۷ میلادی و ژاپن از سال ۱۹۴۶ به صورت جدی طرح شیر مدرسه را در دستور کار قرار داده و به طور مستمر آن را دنبال کرده اند.

وی افزود: در حال حاضر حدود صد کشور جهان از فقیرترین کشورها تا کشورهای برخوردار آسیایی، اروپایی غربی و آمریکای شمالی طرح شیر مدرسه را دنبال می‌کنند. از حدود سه دهه قبل سازمان غذا و کشاورزی (FAO) مسؤلیت هماهنگی برنامه‌های مرتبط با شیر مدرسه را در سطح جهان برعهده دارد و به مناسبت روز جهانی شیر مدرسه هر سال برنامه‌های متنوعی در کشورها برگزار می‌شود.

این کارشناس صنعت شیر با بیان اینکه سابقه توزیع شیر مدرسه در ایران نیز به سال ۱۳۳۶ می‌رسد، بیان داشت: زمانی که اولین کارخانه صنعتی تولید شیر سالم کشور با کمک مستقیم یونیسف برای تغذیه کودکان مناطق محروم کشور در تهران راه اندازی شد. پس از آن در دهه ۵۰ تغذیه رایگان در مدارس ایران آغاز شد که شیر در کنار میوه و حبوبات بین دانش آموزان توزیع می‌شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۷۹ برای اولین بار طرح شیر مدرسه به صورت آزمایشی آغاز و در سال‌های بعد به همه کشور و مقاطع تحصیلی تعمیم داده شد.

هدف طرح توزیع شیر مدرسه

چمنی طرح شیر مدرسه را شامل دو هدف دانست و گفت: اولین هدف ایجاد عادت و رفتار ماندگار در کودکان برای استمرار مصرف شیر از کودکی تا بزرگسالی و سالمندی است. دومین هدف اطمینان از دریافت کافی مواد مغذی موردنیاز رشد کودکان به ویژه کفایت دریافت کلسیم است که در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی تصریح کرد: همه می‌دانیم که رشد طولی تا سن سی سالگی اتفاق می‌افتد و پس از آن رشد طولی متوقف و به طور معمول رشد عرضی آغاز می‌شود. کلسیم نقش تعیین کننده‌ای در استحکام و سلامتی استخوان‌ها و دندان‌ها دارد و جذب آن تنها تا حدود سی سالگی اتفاق می‌افتد.

این کارشناس صنعت شیر باب بیان اینکه جذب کلسیم در سنین ۸ تا ۱۸ سالگی چند برابر سایر سنین است، اظهار داشت: استخوان‌ها بانک کلسیم بدن هستند و علاوه بر نیازهای ساختمانی، تأمین کننده کلسیم موردنیاز مغز در طول حیات انسان هستند. کلسیم، ماشین انتقال فرامین مغز به قسمت‌های مختلف بدن است و به همین دلیل مغز، مهمترین و بزرگترین مصرف کننده کلسیم است.

چمنی گفت: از این رو افزایش ضریب تراکم استخوان برای جلوگیری از اختلالات مختلف و به ویژه پوکی استخوان بسیار مهم است. از سوی دیگر میزان نیاز روزانه به کلسیم بالا است و این میزان جز از مسیر مصرف کافی و مستمر شیر و فرآورده‌های آن تأمین نمی‌شود. این توضیحات به خوبی گویای اهمیت توجه به شیر به مدرسه است.

وی با اشاره به اینکه تغذیه مناسب کودکان در برخی کشورها نتایج بسیار مثبتی را نشان می‌دهد، بیان داشت: گزارشی که در آوریل ۲۰۱۹ از سوی وزارت آموزش و پرورش، ورزش و علوم ژاپن منتشر شد نشان می‌دهد متوسط وزن کودکان ۶ ساله ژاپنی از سال ۱۹۵۵ تاکنون به میزان ده کیلو و متوسط قد آنها به میزان ۱۳ سانتی متر افزایش یافته است. در سه برنامه مختلف روزانه دانش آموزان ژاپن، شیر پای ثابت و هر روزه است.

این کارشناس صنعت شیر گفت: اتحادیه اروپا در سال گذشته ۱۰۵ میلیون یورو برای توزیع شیر و فرآورده‌های شیری بین دانش آموزان اتحادیه اروپا اختصاص داده است. در کانادا به کمک دامداران و صنعت شیر آن کشور سازمانی برای آموزش و تشویق هر چه بیشتر کودکان برای مصرف کافی شیر و فرآورده‌های آن تأسیس شده است. این موارد فقط گوشه‌ای از تلاش‌های منسجم بین المللی برای ارتقای شاخص سلامتی این جوامع از طریق افزایش سرانه مصرف شیر است.

چمنی با بیان اینکه اجرای طرح شیر مدرسه در ایران با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بوده است، اظهار داشت: مهمترین دلیل آن عدم تخصیص بودجه‌های مصوب این طرح بوده است. تجربیات بین المللی نشان می‌دهد که اعتبار طرح شیر مدرسه از سه طریق دولت‌ها، خانواده‌ها و زنجیره‌های مرتبط با صنعت شیر تأمین می‌شود. در برخی از مناطق سازمان‌های مردم نهاد و خیریه نیز در این امر مشارکت می‌کنند.

وی گفت: در ایران متولی برنامه شیر مدرسه دولت است و اگر ناتوان از تأمین بودجه باشد، طرح متوقف می‌شود. اهمیت مصرف شیر در ارتقای شاخص سلامتی، ایمنی بدن، طول عمر همراه با سلامتی و کارآمدی، افزایش بهره هوشی، سلامت دندان‌ها و استحکام استخوان‌ها به اندازه‌ای است که در صورت فرهنگ سازی مناسب بخش‌های دیگر اجتماعی و به ویژه خانواده‌ها در این کار سهم خواهند داشت.

این کارشناس صنعت شیر در ادامه افزود: خوشبختانه صنایع لبنی در گذشته همراهی مناسبی با این طرح داشته اند و در صورت وجود حساسیت در وزارت بهداشت و آموزش و پرورش، می‌توان به راه اندازی و تداوم طرح شیر مدرسه امیدوار بود. شیر مدرسه، عادلانه ترین، سالم‌ترین و در عین حال مؤثرترین یارانه‌ای است که دولت می‌تواند به مردم پرداخت کند. سکوت دولت و خانواده‌ها در اجرای این طرح، زینه های سنگین درمان و از کار افتادگی زودرس را به جامعه ما تحمیل می‌کند، جامعه‌ای که به سرعت به قله سالمندی نزدیک می‌شود.