به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی کتابخانه های عمومی استان فارس، به مناسبت ایام اربعین حسینی، محفل ادبی قند پارسی ویژه برنامه خطبه خون را با حضور غلامرضا کافی، استاد ادبیات دانشگاه شیراز؛ محمدمهدی سیار، استاد دانشگاه امام صادق (ع) و شاعران شیرازی برگزار کرد.
دکتر غلامرضا کافی عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز در این دیدار با اشاره برگزاری بیش از ۳ دهه شب شعر عاشورا در شیراز گفت: شب شعر عاشورا برای شیراز یک برند است و برای سومین دهه متمادی این جشنواره برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: هر شاعری که در حوزه شعر آئینی وارد می‌شود برای معرفی خود به جامعه ادبی در این جشنواره حضور می‌یابد و این برازنده شیراز است.
کافی به بررسی پیشینه شعر عاشورایی در ادبیات فارسی پرداخت و گفت: در بررسی‌های تاریخی، شعر عاشورایی در ادبیات فارسی را باید در ۴ دوره خلاصه کرد که اوج آن در دوره قاجار رقم می‌خورد.
استاد ادبیات دانشگاه شیراز با تصریح اینکه شعر عاشورا همزاد حادثه عاشوراست، گفت: از زمان وقوع حادثه کربلا، گفتن از حادثه عاشورا و خاندان امام حسین در شعر عربی ورود کرد و با شاعران آئینی عربی زبان آن روزگار تداوم یافت.
کافی افزود: در ادبیات فارسی نیز می‌بینیم که «کسایی مروزی» به عنوان نخستین فارسی سرایان ادبیات فارسی با قصیده معروف خود با مطلع «باد صبا درآمد فردوس گشت صحرا / آراست بوستان را نیسان به فرش دیبا» به حادثه عاشورا پرداخته است.
وی در ادامه با تصریح اینکه دوره اول شعر عاشورایی از ابتدای شعر فارسی تا آغاز دوران صفویه در ایران است، عنوان کرد: عصر اول، عصر تلویح است که به صورت اشاره به عاشورا پرداخته می‌شود. کافی اضافه کرد: در این دوران پرداختن به شعر عاشورا کم رنگ است و به حادثه عاشورا به چشم یک واقعه تاریخی نگاه می‌شود و در بیشتر اشعاری که به حادثه عاشورا پرداخته اند، تطبیق تاریخی را می‌بینیم.
وی ادامه داد: تا قبل از حکومت صفویه چون پایگاه شیعی مهمی در کشور وجود نداشته است، طبعاً مرثیه سرایی عاشورایی در شعر فارسی برونداد زیادی ندارد؛ به طورکلی تا عصر صفویه، شاعر مطرح و شعر فراوانی در این حوزه نداریم؛ هرچند عرصه هم خالی نیست؛ در این روگار ذکر امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را با هم داریم و آغاز حماسه نامه نویسی هم در این دوره شکل می‌گیرد. به طور کلی در پایان این دوره است که واقعه عاشورا سبک و سوی مذهبی می‌گیرد. خواجوی نخستین شاعری است که در ترکیب بندی، ذکر ۱۴ معصوم را آورده است.
استاد ادبیات شیراز در ادامه با بیان اینکه دوره دوم شعر عاشورایی ایران در دو قرن و نیم حکومت صفوی رقم می‌خورد، گفت: حکومت صفویه با رویکرد شیعی و به شعر مذهبی توجه داشت. در این دوره هرآنچه در شعر فارسی داریم در شعر عاشورایی هم داریم. برترین شاعران این دوره در کنار شعرهای دیگر، شعر عاشورایی دارند. تنوع قالب و شاعران در این عصر در شعر عاشورایی نیز وجود دارند. کمتر شاعری در این دوره وجود داشت که در وصف امام حسین (ع) شعر نسروده بود.
کافی ویژگی شعر زمان صفوی و سبک هندی را فراوانی شاعران، توجه به دقیقه‌های شعری و معمول شدن رسم عزاداری با کتاب روضه الشهدا برشمرد و گفت: عاطفه مندی و واقعه گویی در این دوره به جریان مردمی شعر عاشورا کمک می‌کند و تا حدی خرافه نویسی و اغراق گویی هم در شعر عاشورا می‌بینیم. حماسه نامه‌ها، مختارنانه ها و حمله نویسی نیز در این دوره شکل می‌گیرد؛ محتشم کاشانی پرچم دار شعر عاشورایی در این دوره است که با ترکیب بند معروف خود، پراقبال ترین شعر عاشورایی تا عصر حاضر را سروده است.
استاد ادبیات دانشگاه شیراز با بیان اینکه تصور بر اینکه دوره صفوی، برترین دوره شعر عاشورایی است؛ اضافه کرد: از نظر ادبی دوره باشکوه شعر عاشورایی دوره قاجار است و برترین چهره این عصر، یغمای جندقی است که نوحه سرایی از ابداعات اوست. یغمای جندقی در سرودن شعر عاشورایی از قالب‌های بدیع تری کمک گرفته است.
این ادیب شیرازی همچنین با تأکید بر اینکه شعر روزگار ما در حوزه عاشورایی کیفیت را لازم را ندارد، تأکید کرد: شاعران باید پیوندهای شعری را با ادبیات کهن داشته باشند تا شعر به بلوغ برسد.
به گزارش خبرگزاری مهر، در ادامه این نشست محمدمهدی سیار استاد دانشگاه امام صادق (ع) و جمعی از شاعران شیرازی به خوانش شعرهای آئینی پرداختند.
نظر شما