اقلیم بیان محدود به استدلال نیست

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محمد آزادپور، استاد فلسفه دانشگاه سانفرانسیسکو، صبح امروز در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در باب رهیافت تحلیلی هیوبرت دریفوس و جان مک داول به پدیدارشناسی هایدگر سخنرانی کرد.

 وی در ابتدا به مناظره میان هیوبرت دریفوس و جان مک داول اشاره کرد و گفت: هیوبرت دریفوس، استاد ممتاز فلسفه دانشگاه برکلی و نویسنده کتاب مشهور «رایانه ها چه می‌توانند بکنند" یا "پدیدارشناسی ذهن مصنوعی» در سخنرانی ریاست انجمن فلسفی آمریکا در باب غلبه بر اسطوره ذهن و چگونگی بهره مندی فیلسوفان از پدیدارشناسی زندگی روزمره سخن گفت و از این طریق به دریافت مک داول، دیگر فیلسوف برجسته آمریکایی حمله کرد. این امر موجب شد که مک داول به او پاسخ دهد و سخنرانی مک داول یکی از شلوغ ترین سخنرانی های انجمن فلسفی آمریکا در سال های اخیر بوده است.

وی سپس به نقد دریفوس اشاره کرد و گفت: دریفوس کار خود را با نقد مقاله مشهور «تجربه گرایی و فلسفه ذهن» اثر ویلفرد سلرز آغاز می کند. در این مقاله که سلرز در دهه 1950 نوشت با توسل به دریافت کانت در باب حضور ذهن در میان پدیده های خارجی و امتداد یافتن آن جهت رخداد شناخت، به نقد تجربه گرایی کلاسیک می پردازد و معتقد است که اسطوره داده ها در میان تجربه گرایان کلاسیک دچار مغالطه است و به دلیل رابطه منطقی گزاره ها این اسطوره داده ها تخریب می شود.

دکتر آزادپور سپس به رویکرد تجربه گرایانه دریفوس اشاره کرد و گفت: این مبنای تجربه گرایانه دریفوس است که مورد حمله مک داول است و مک داول که همچون استادش سلرز، اولا کانتی می اندیشد و ثانیا جانشین کرسی اوست سعی می کند نشان دهد که دریفوس نوعی اسطوره ذهن را جانشین اسطوره داده ها کرده است و به عبارتی می کوشد داده ها را به گونه ای بعد از حمله سلرز احیا کند. به عبارتی اسطوره ای که دریفوس طرح می کند، گونه ای اسطوره عقل جدا از بدن است.

دکتر آزاد پور در ادامه به نقد دریفوس به مک داول اشاره کرد و گفت: دریفوس معتقد است که دو طبقه مفهومی جدای از یکدیگر در مواجهه با جهان وجود دارد، طبقه بالایی مربوط به فضای استدلالی است در حالی که در طبقه پایینی توجه و تحمل جسمانی به اطراف داریم. بنابراین دریفوس معتقد است که تنها به صورت داده محض و قابل تفکر نیست که می توانیم با جهان مواجه شویم.

این استاد فلسفه اسلامی دانشگاه سانفرانسیسکو سپس به دریافت مک داول از برداشت هایدگر از حکمت عملی(فرونسیس) نزد ارسطو اشاره کرد و گفت: از دید مک دال جدا کردن دو طبقه ذهن و عمل نزد دریفوس موجه نیست، به عبارت دیگر بحث اصلی فقط اسطوره داده ها نیست، بلکه اساسا جدا کردن این دو طبقه از یکدیگر است. به عبارت بهتر توجه جسمانی از دید ارسطو و هایدگر یک نوع آگاهی ویژه است که موقعیت خاص خود را دارد و چنان که دریفوس می گفت، یکسره از فضای آگاهی جدا نیست. در این جا مک داول به همان شیوه کانت استدلال می کند و به گونه ای نیز از ایده طبیعت ثانی ارسطو بهره می گیرد. در حالی که دریفوس معتقد است که فرونسیس یا فرزانگی گونه ای حکمت عملی است که در آن انسان از طریق استدلال و گزاره با جهان مواجه نمی شود بلکه گونه ای حالت ادراک حسی و ذهنی است که به طور بی واسطه و بدون استفاده از استدلال و گزاره با عالم سر و کار دارد.

وی در پایان به همراهی دیدگاههای خود با مک داول تاکید کرد و گفت: مک داول معتقد است که اقلیم بیان مفهومی و تفکرات قابل فهم در بر خورد ما با جزییات حسی هم هست و نباید فضای استدلالی را محدود به آنچه از آن می توان سخن گفت کرد. مک داول برداشت متفاوتی از ارسطو و هایدگر دارد و معتقد است که اقلیم لوگوس آن طور که دریفوس می گوید محدود به فضای استدلالی نیست و در برخورد ما با جهان حسی نیز هست.