خبرگزاری مهر - گروه استانها: روزنامه نگاران استان فارس در میان کار رسانه‌ای هرچند وقت کمتری برای مطالعه دارند، اما هستند خبرنگاران و عکاسان خبری که با وجود بسیاری نیازهای صنفی همچنان در افزایش دانش این شغل به کتاب پناه می‌برند و خود را محدود به فضای مجازی نمی‌کنند.
با وجود اینکه ظرف چند سال گذشته با گسترش ارتباطات و ایجاد فضای مجازی دسترسی به منابع و کتاب‌های روزنامه نگاری و رشته ارتباطات افزایش یافته اما آنچه در این میان به شدت افزایش یافته اتکا به فضای پر تناقضی است که در اینترنت روی داده و خبرنگاران و عکاسان خبری را در کسب دانش به روز غافل از گسترش دامنه شغل روزنامه نگاری کرده است.
از سویی افزایش بهای کتاب روی دیگر سکه ایست که اهالی رسانه را محدود به کسب دانش از مجرای فضای مجازی کرده است؛ گو اینکه این فضای مجازی سرشار از اطلاعاتی گاهاً اشتباه و بی بنیه علمی است.
یکی از بانوان فرهنگی نویس شیراز به خبرنگار مهر می‌گوید: من در اوان تحصیل به کتابخانه دانش آموز شیراز مراجعه می‌کردم سپس در دوران دبیرستان فرهنگ به دلیل وجود کتابخانه خوب و با کیفیت و با ارزشی که داشت از آن استفاده می‌کردم.
سمیرا متین نژاد ادامه می‌دهد: در دوران دانشجویی از کتابخانه میرزای شیرازی دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز استفاده کردم؛ آخرین باری که از کتابخانه عمومی یا تخصصی دانشگاهی استفاده کردم بر می‌گردد به سال ۱۳۹۳ و بعد از آن متقاضی استفاده از کتابخانه نبودم اما در حوزه رسانه به جز روزی که کتابخانه خانه مطبوعات استان فارس افتتاح شد، دیگر به این کتابخانه مراجعه نکردم.
وی می‌گوید: آنچه را که در حوزه رسانه نیاز داشتم خریداری کردم به چند دلیل که این کتاب‌ها خیلی مهم است در دسترس باشند و دیگر اینکه استفاده از آن کتابخانه دردسر دارد و نیاز به مراجعه به کتابخانه تخصصی رسانه است.
متین نژاد محدودیت زمانی که کتاب نزد روزنامه نگار باشد را علت دیگری برای عدم احساس نیاز به کتابخانه تخصصی رسانه عنوان می‌کند و می‌افزاید: احساس می‌کنم کتابخانه شخصی ام از این لحاظ غنی‌تر است و آنچه در حوزه گزارش نویسی، اصطلاحات روزنامه نگاری و دیگر بخش‌ها نیازم را بر آورده می‌کند و از آن راضی هستم.
علاقه به دانش افزایی با استفاده از کتاب وجود ندارد
این خبرنگار که در عین حال در حوزه اجتماعی هم به گزارش نویسی می‌پردازد، به مشکلات تهیه کتاب‌های مختص دانش رسانه اشاره کرده و می‌گوید: فعالیت در حوزه کتاب در رسانه و میزان کسانی که نشست کتابخوان رسانه را دنبال می‌کنند نشان دهنده این است که همکاران رسانه‌ای ما علاقه‌ای به مطالعه در این حوزه ندارند و تعداد خبرنگاران فرهنگی هم انگشت شمار است بنابر این به نظر می‌رسد علاقه‌ای به دانش افزایی با استفاده از کتاب وجود ندارد و یکی از دلایلش می‌تواند این باشد که خبرنگاران بیشتر در حوزه‌های دیگر و پولساز متمرکز هستند و کمتر دغدغه کتابخوانی دارند و معیشتشان در اولویت است.
متین نژاد از سویی تمرکز روزنامه‌ها بر تهیه گزارش آگهی را دیگر علت عدم تمایل خبرنگاران به دانش افزایی از مسیر کتاب می‌داند و ادامه می‌دهد: روزنامه نگار دغدغه مندی نداریم که به حوزه کتاب بخواهد ورود کند؛ اگر مطالبه وجود داشت مسئولان هم به هر حال فکری می‌کردند که کتاب‌های اختصاصی رسانه را بیشتر در دسترس بگذارند چون متقاضی داشت.
این بانوی خبرنگار در ادامه می‌گوید: از سویی کتاب‌های تخصصی رسانه در برخی کتابفروشی های شیراز هرچند با شمارگان اندک به روز می‌شود زیرا متقاضی چندانی ندارد و حتی قفسه آن جایی است کوچک و در دیدرس نیست.
وی با این حال تکراری شدن برخی کتاب‌ها را مورد اشاره قرار می‌دهد و می‌گوید: داشتن چند کتاب مرجع تخصصی در زمینه روزنامه نگاری کفایت نمی‌کند.
متین نژاد پیرامون وجود فروشگاه تخصصی کتاب‌های روزنامه نگاری، عنوان می‌کند: لزومی ندارد زیرا خریدار ندارد زیرا اکنون مسئله اصلی کتابفروش ها و افرادی که در حوزه نشر این است که کتاب اندک شمار خریدار دارد؛ خریدارها عمدتاً دانشجو، فرهنگ مدار و هنرمند بودند که آنها هم بنابر سلیقه و علاقه خود تنها کسانی هستند که به کتابفروشی های شیراز سر می‌زنند و یادآوری می‌کنم که قفسه کتاب‌های حوزه رسانه و ارتباطات در شیراز خیلی محدود است.
این خبرنگار فرهنگی، ادامه می‌دهد: خیلی باید کسی پیگیر باشد و تمایل به روز بودن داشته باشد که بخواهد به کتابفروشی های تخصصی مراجعه کند بنابر این چون این آمار اندک است و به جز دانشجویان حوزه رسانه، علوم اجتماعی، پژوهشگران و فعالان دانشگاهی علوم اجتماعی و اندک خبرنگارانی که علاقه مند به کتاب هستند برای آنان کتابفروشی تخصصی ضروری نیست زیرا باعث زیان آن کتابفروش می‌شود.
متین نژاد طیف وسیعی از کتاب‌ها برای تولید محتوای رسانه‌ای متصور است و می‌گوید: از کتاب‌های دستور زبان فارسی، ویرایشی، فرهنگ املایی که آثار مرجع هستند و باید در دسترس هم خبرنگاران و هم فعالان حوزه روابط عمومی باشد زیرا در این زمینه وضع چندان مطلوبی ندارند چراکه خبرهای ارسالی از روابط عمومی‌ها افزون بر مشکلات ویرایشی و جمله بندی از نظر کیفیت نگارشی هم مشکلات بی شماری دارند.
خبرنگار باید مدام بخواند و از رمان و روایت پرهیز نکند
وی ادامه می‌دهد: فکر می‌کنم خبرنگار باید به طور مداوم به کتاب‌های ادبی، رمان، داستان و کتاب‌هایی که به ویژه به حوزه روایت پردازی مربوط هستند دسترسی داشته باشد و مدام بخواند زیرا خواندن رمان و داستان چند ویژگی خیلی خوب دارد اول اینکه ذهن فرد قلم به دست را به روز نگه می‌دارد و تصاویر تازه ای در ذهن ایجاد می‌کند و یاد می‌دهد چطور دیگران یک واقعه را شرح دادند و تو چگونه می‌توانی خلاقیت و نوآوری داشته باشی و از جهت دیگر نشان می‌دهد نویسندگان بزرگی که خبرنگار بودند مانند همینگوی یا بسیاری دیگر مانند گابریل گارسیا مارکز و امثال کسانی مانند ماریو بارگاس یوسا که از روزنامه نگاری آغاز کردند زاویه دیدشان به جهان چطور بوده و ما این زاویه دید را چگونه می‌توانیم الهام بگیریم برای اینکه زیباتر و گیراتر بنویسیم و از ساختار و چهارچوب سفت و سختی که اکنون دیگر مورد پسند نیست دور بشویم.
متین نژاد همچنین عنوان می‌کند: در کتابخانه شخصی مجموعه از کتاب‌های روزنامه نگاری دارم که از فرهنگ املایی خط فارسی تا مقدمات روزنامه نگاری سیروس رومی و واژه‌های کلیدی در روزنامه نگاری دکتر احمد توکلی در این کتابخانه دیده می‌شود، همچنین از نظریه روایت والاس مارتین تا کتابی با عنوان فرهنگ واژه‌های روزنامه نگاری و کتاب روزنامه نگاری جدید که از مجموعه کتاب‌های نقطه نشر ثانیه است تهیه کردم.
وی کتاب‌های برشمرده را آثاری جامع و قابل اعتماد برای گزارش نویسان و خبرنگاران می‌داند و می‌افزاید: به تازگی هم یک مجموعه ۷ جلدی از نشر اطراف در حوزه روایت پردازی و جستارنویسی تهیه کردم که احساس می‌کنم برای خبرنگاران حوزه فرهنگ بسیار اهمیت دارد که چطور بتواند جستار و روایت بنویسند زیرا روایت نویسی داستانی یا روایت نویسی مستند خیلی می‌تواند به حوزه روزنامه نگاری و مطبوعات کمک کند.
به گفته خبرنگار ایرنا، استفاده از امکانات فضای مجازی برای تهیه کتاب به شکل اینترنتی و غیرحضوری یکی از فرصت‌هایی است که از سوی ناشران و کتابفروشی ها فراهم شده است و می‌تواند در همه گیری کرونا کمک شایانی به علاقه مندان کتاب کند.
صفدر دوام، خبرنگار حوزه فرهنگ و ادب روزنامه عصرمردم شیراز هم به خبرنگار مهر، می‌گوید: با توجه به وجود برخی کتاب‌های دایره المعارف در این حوزه در کتابخانه شخصی هنوز به کتابخانه رسانه خانه مطبوعات مراجعه نکرده‌ام.
این فعال حوزه رسانه با اشاره به اینکه بیشتر کتاب‌های تخصصی در این حوزه به شیراز نمی‌رسد، پیرامون راه اندازی کتابفروشی تخصصی در این باره، اظهار می‌کند: با توجه به جایگاه رسانه‌ای شیراز وجود این کتاب‌ها در شیراز شایسته و بایسته است.
دوام که بیش از ٢٠ کتاب در حوزه‌های مختلف خبرنویسی، گزارش نویسی و شیوه‌های روزنامه نگاری نوین در کتابخانه شخصی دارد، عنوان می‌کند: بسیاری از کتاب‌ها در این حوزه را اینترنتی خریداری کردم؛ کاش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این کتاب‌ها را به فعالان رسانه‌ای می‌رساند و حتی هزینه اش را هم دریافت کند.
با فقدان تولید محتوا در رسانه‌های مجازی و مکتوب مواجه هستیم
خبرنگار عصرمردم درباره اینکه خبرنگاران شیرازی برای تولید محتوا نیاز به چه آثاری دارند، می‌گوید: تولید محتوا در حوزه روزنامه نگاری اگر با تکیه بر ذوق اصحاب رسانه در حوزه روزنامه نگاری مربوطه باشد؛ شایسته‌تر خواهد بود هر چند در عصر کنونی با فقدان تولید محتوا در رسانه‌های مجازی و مکتوب مواجه هستیم و بیشتر به نمونه برداری و تقلیدهای عجولانه در این حوزه اکتفا می‌شود با این حال روزنامه نگاران باید برای خود تقویمی در حوزه فعالیت حرفه‌ای تدوین کنند و در عین حال مطالعه کتاب «شیوه نامه روزنامه‌نگاری» به قلم مجید رضائیان به همکاران رسانه‌ای پیشنهاد می‌کنم.
این در حالیست که مسئول کتابخانه خانه مطبوعات و رسانه‌های استان فارس به خبرنگار مهر توضیحاتی پیرامون چگونگی شکل گیری، راه اندازی، تأمین منابع و فعالیت کتابخانه داده و می‌گوید: کتابخانه تخصصی رسانه به عنوان یکی از دغدغه‌های اهالی رسانه استان فارس، پس از سال‌ها وعده‌های محقق نشده، سال گذشته همزمان با هفته خبرنگار در جوار خانه مطبوعات و رسانه‌های فارس واقع در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان افتتاح شد.
غیاث ملک حسینی می‌افزاید: طبیعتاً راه اندازی کتابخانه و تخصیص مکانی برای چینش کتاب در قفسه‌ها و همچنین آماده کردن فضا و امکاناتی برای استقرار و مطالعه همکاران رسانه‌ای، اولین قدم برای دست یافتن به کتابخانه تخصصی رسانه است و قطعاً به معنای رسیدن به شرایط ایده آل و مطلوب نیست.
وی ادامه می‌دهد: در واقع تمام تلاش ما این بود که تابوی سال‌ها محقق نشدن انتظار به حق جامعه رسانه شکسته شود و کتابخانه رسانه از وعده‌ای که سال‌ها توسط مدیران تکرار می‌شد، به رویداد و اتفاقی که رخ داده است، تبدیل شود.
به گفته ملک حسینی که از فعالان رسانه‌ای استان به شمار می‌رود، طبیعتاً در این راه هم با مشکلات جدی مواجه بودیم؛ چراکه هم برای تأمین مکان مناسب و هم برای تأمین بودجه و اعتبار لازم برای خرید کتاب‌ها چالش‌های جدی داشتیم.
وی اضافه می‌کند: در عین حال بانک اطلاعاتی جامع و منابع مشخص و از پیش تعریف شده‌ای هم وجود نداشت تا با مراجعه به آنها بتوانیم کتاب‌های مورد نیاز را شناسایی و براساس آن اقدام به سفارش و خرید کنیم.
کتابخانه رسانه خانه مطبوعات فارس به روز رسانی و تکمیل شد
به گفته عضو هیئت رئیسه خانه مطبوعات فارس، در حال حاضر بالغ بر ۲۵۰ عنوان کتاب و نشریه در حوزه‌های عمومی و تخصصی رسانه اعم از شناخت رسانه‌ها، تهیه خبر، گزارش، مصاحبه، عکاسی خبری، گرافیک مطبوعاتی، صفحه آرایی، سواد رسانه، تاریخچه مطبوعات و… در این کتابخانه وجود دارد؛ همچنین تعداد معدودی منابع آموزش دیجیتالی در قالب سی. دی و دی. وی. دی نیز در کتابخانه موجود است.
ملک حسینی، ادامه می‌دهد: خوشبختانه کار کدگذاری کتاب‌ها و منابع موجود انجام شده و آماده به امانت سپردن کتاب‌ها هستیم، کما اینکه تعدادی هم توسط برخی همکاران به امانت گرفته شده‌اند؛ بخش‌هایی از کتاب‌ها و منابع موجود در کتابخانه از انتشارات و مجموعه‌های تخصصی رسانه همچون انتشارات ثانیه، همشهری، اطلاعات، جام جم، مرکز مطالعات رسانه‌ها و تعدادی هم از سایر انتشارات دارای مجوز خریداری شده است، در عین حال هنوز هم به دنبال تأمین کتاب و منابع مطالعاتی بیشتر در قالب کتاب‌های کاغذی یا الکترونیک برای کتابخانه هستیم.
وی با این حال اظهار می‌کند: متأسفانه شیوع بیماری کرونا باعث شد تا نسبت به اجرای برنامه‌هایی که علاقه مند بودیم در این کتابخانه برگزار شود موفق نباشیم، هر چند در وهله اول هدف ما این بود که کتابخانه تخصصی رسانه در حد حرف باقی نماند و بعد از مدت‌ها انتظار، عینیت پیدا کند، با این حال می‌خواستیم بعد از افتتاح و تهیه برخی ملزومات و تجهیزات مورد نیاز، نشست‌های کتابخوانی، به همراه جلسات همفکری و بحث و بررسی فعالیت‌های رسانه‌ای را به صورت ماهیانه در این مکان برگزار کنیم.
این درحالیست که به گفته ملک حسینی، در حال حاضر همکاران رسانه‌ای علاقه مند می‌توانند در ساعت اداری با مراجعه به دفتر خانه مطبوعات، نسبت به امانت گرفتن کتاب مورد علاقه شأن اقدام کنند. همچنین با فراهم کردن ۳ میز و صندلی مجزا امکان مطالعه کتاب‌ها در فضای کتابخانه نیز وجود دارد که ممکن است با توجه به شرایط کرونایی موجود چندان باب طبع همکاران نباشد.
وی با بیان اینکه عضویت در کتابخانه هم مختص اصحاب رسانه است و همکاران در صورت تمایل می‌توانند به عضویت کتابخانه درآیند که برای آنها کارت عضویت نیز صادر می‌شود، می‌گوید: ما برای تأمین منابع و غنای بیش از پیش کتابخانه چند پیشنهاد هم داریم که امیدواریم همکاران با توجه به آنها در توسعه کتابخانه ما را یاری دهند. در واقع همکاران علاقمند می‌توانند با «اهدای کتاب» یا «امانت دادن کتاب‌های خود به کتابخانه برای استفاده دیگران» و یا «معرفی کتاب‌های مفید در حوزه رسانه» ما را در زمینه تکمیل منابع کتابخانه یاری دهند.
ملک حسینی با تاکید بر اینکه از هر انتقاد و پیشنهاد سازنده‌ای برای افزایش کارایی کتابخانه رسانه استان فارس با کمال میل استقبال می‌شود، اضافه می‌کند: در پایان ضرورت دارد از همه تلاش و حمایت همه عزیزانی که در مسیر تحقق این خواسته اهالی رسانه استان ما را یاری کردند، بویژه صابر سهرابی مدیرکل و شهاب میرباقری، مدیر گروه رسانه و تبلیغات اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس قدردانی کنم.
نظر شما