خبرگزاری مهر؛ گروه استانها- فریده خدادادی: امروزه آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین معضلات زیست‌محیطی کلان‌شهرهای دنیاست که متأسفانه با افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی و مصرف بیشتر سوخت‌های فسیلی، روزبه‌روز بر شدت آن افزوده می‌شود.
هرساله با آغاز فصل پاییز و سرد شدن تدریجی هوا و افزایش غلظت ذرات معلق در شهرهای مختلف کشور، به‌ویژه شهرهای صنعتی تشدید می‌شود، اما امسال هم‌زمانی آن با شیوع ویروس کرونا شرایط متفاوتی را رقم‌زده است؛ به‌طوری‌که در شهر اراک در آبان ماه ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون بیش از ۲۰ روز هوای شهر را برای گروه‌های حساس ناسالم کرد.
در ماه‌های اخیر علاوه بر آلودگی هوا که قصه پر غصه اراک بوده و هست، ویروس کرونا هم دست در دست ذرات معلق در شهر جولان می‌دهد؛ جولانی که بهایش جان مردم این شهر است.
به گفته پزشکان، متخصصان و دست‌اندرکاران بهداشت و سلامت جامعه، پدیده آلودگی هوا بر دستگاه‌های داخلی بدن همچون دستگاه قلبی و عروقی و تنفسی و همچنین اندام‌های خارجی مانند چشم و پوست که به‌طور مستقیم در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند، اثرات مخربی دارد.
بر اساس اظهارنظر برخی از متخصصان علوم مختلف پزشکی، بروز بیماری‌های مزمنی همچون آسم و آلرژی‌های پوستی و بعضاً بیماری‌های صعب‌العلاجی مانند سرطان ازجمله تأثیرهای مخرب و غیرقابل‌جبران آلودگی هوا بر سلامت افراد جامعه است.
آلودگی هوا و سرما سرعت انتشار ویروس کرونا را افزایش می‌دهد
بر اساس گفته برخی کارشناسان، متخصصان و اعلام سازمان جهانی بهداشت، افزایش غلظت آلاینده‌ها ازجمله ذرات معلق می‌تواند بر شیوع ویروس کرونا مؤثر باشد و حتی مرگ‌ومیر ناشی از آن را افزایش بدهد. اخیراً در مصاحبه‌ای معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همچنان وضعیت شیوع ویروس کرونا در تهران را بسیار نگران‌کننده عنوان کرده بود زیرا آلودگی هوا و نیز سرما موجب افزایش انتشار ویروس کرونا خواهد شد.
با توجه به خطرات ناشی از غلظت آینده‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها در افزایش آمار مرگ‌ومیر افراد کرونایی باید گفت در مدت‌زمان طولانی روزهای آلوده شهر اراک هیچ کمیته اضطراری تشکیل و حتی جلساتی برای کاهش آلودگی‌ها برگزار نشد و در حقیقت به نظر می‌رسد با توجه به شیوع کرونا مسئولان از توجه لازم به مسئله آلودگی هوا غفلت کردند.
بااینکه محدودیت‌های کرونایی موجب کاهش حجم تردد وسایل نقلیه در سطح شهر شد، اما بازهم عوامل مؤثر بر آلایندگی فعال بودند به‌طوری‌که در روزهای مه‌آلود و سرد پاییزی آبان ماه دودکش صنایع بهتر از روزهای قبل ذرات مضر را خارج می‌ساخت و این‌گونه بود که هوای پاک در ساعت‌های طولانی برای مردم شهر اراک آرزو بود.
اراک در دو راهی صنعت و سلامت
باید توجه داشت اراک ازجمله شهرهای صنعتی کشور ایران است که ازلحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، ازلحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به‌طورکلی یکی از چهار قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود بااین‌همه مزیت چرا صنایع از توجه به موضوع سلامتی مردم غافل هستند؟
برخورداری از هوای پاک یکی اصلی‌ترین حقوق مردم است غافل از اینکه صنایع آلاینده باوجود درک مردم نسبت به شرایط دشوار اقتصادی به‌جای همراهی، حق طبیعی نفس کشیدن را با تداوم فعالیت واحدهای تولیدی خود به دست فراموشی سپرده‌اند.
سال ۱۳۹۴ رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، در نامه‌ای به رؤسای قوا، سیاست‌های کلی محیط‌زیست را ابلاغ کردند. در بند چهار سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط‌زیست تأکید شده است که از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز ممانعت و تخریب محیط‌زیست نیز جرم انگاری شود.
در بند یک سیاست‌های ابلاغی درباره وضعیت هوا و مدیریت جامع آن، در بند پنج به پایش مستمر و کنترل منابع و عوامل آلاینده و در بند هفت به‌طور مستقیم به مدیریت تغییرات اقلیم و مقابله با تهدیدات زیست‌محیطی اشاره‌شده است حال باوجود تأکیدات ایشان باید دید در این برهه حساس تا چه اندازه عمل به منویات و سیاست‌های رهبر معظم انقلاب از سوی مسئولان موردتوجه قرارگرفته است.
اقدام و تلاش دولت‌های مختلف برای کاهش این معضل زیست‌محیطی کمترین تأثیر را داشته و با جدیت برنامه‌ریزی در این زمینه انجام‌نشده و فقط به‌صورت گذرا اقداماتی صورت گرفته است.
با توجه به اهمیت موضوع آلودگی هوای اراک که مشکلات بسیاری را برای شهروندان ایجاد کرده است، شاهد اقدام تأثیرگذار و درخور توجهی در این حوزه نبوده و نیستیم و واکنش مسئولان و مدیران بیشتر مقطعی و شعاری بوده است. وقتی مسئله‌ای با این درجه از اهمیت وجود دارد که بی‌تفاوتی به آن موجب تضییع حقوق شهروندی می‌شود نیاز به اقدامی جدی و با برنامه مدون بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
خبرنگار مهر در این روزهای کرونایی از منظر مردم به مسئله این روزهای شهر اراک یعنی وضعیت آلودگی هوا پرداخته و نظر آن‌ها را جویا شده است.
صنایع مردم را نمی‌بینند / آرزوی داشتن شهری با آسمان پاک
یکی از همشهری‌های اراکی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: هوا سرد است و زدن ماسک این شرایط را برای مردم دشوار ساخته است اما آلوده بودن هوا بیشتر از همه ما را ناراحت می‌کند.تردد خودروها در خیابان‌ها در بعضی ساعت‌ها افزایش پیدا می‌کند که اکثراً تک‌سرنشین هستند و اوج حضور مردم هم که خود نشان‌دهنده شلوغی و ترافیک و حجم آلایندگی است.
رضا ناصری گفت: از صنایع که بهتر است نگوییم انگار ما را نمی‌بینند بااینکه خودشان هم اهل این خطه هستند. در این شرایط دشوار انتظار همکاری داریم تا حداقل آسمان شهرمان پاک باشد.
دیگر شهروند اراکی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بنده ناراحتی تنفسی دارم و برای کارهای درمانی مجبورم ساعاتی را در مرکز شهر تردد کنم که متأسفانه این کرونا وضعیت ما بیماران را حادتر کرده است، از طرفی در روزهای گذشته آلودگی هوا اضافه‌شده است. به‌اندازه کافی از این بیماری هراس داریم با آلودگی هوا چه‌کار کنیم؟ باید یک چاره اساسی در نظر گرفت زیرا در ماه‌های آینده هم احتمال آلوده‌تر شدن هوا وجود دارد واقعاً مسئولان به فکر باشند و علاوه بر کرونا این کاهش آلودگی را هم در نظر بگیرند تا دوباره با مصیبت دیگری مواجه نشویم.
در حین مصاحبه‌های مختلف ماسک‌ها خود بر صورت‌های مردم با هر گروه سنی سنگینی می‌کرد و نشان‌دهنده سختی اوضاع بود اما فصل الخطاب همه این صحبت‌ها این بود که مردم زندگی با کرونا را باوجود سختی‌ها و هراس‌هایش پذیرفتند اما نمی‌خواهند که بار دیگر عاملی بر انتقال این ویروس منحوس اضافه شود و امیدشان را از زندگی ناامید کند.
خبرنگار مهر در ادامه با چند نفر از فعالان محیط‌زیست نیز در خصوص این موضوع به گفت‌وگو پرداخته است.
پالایشگاه مازوت می‌سوزاند!
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: عوامل اصلی ایجاد آلایندگی شامل بخش‌های صنعتی و مسکونی می‌شود. در بخش صنعت منشأ بیشتر آلاینده‌های پنج‌گانه شهر اراک خارج از شهر یعنی صنایع نفتی در دشت شازند و همان‌طور نیروگاه شازند هستند.
حمیدرضا مهاجرانی افزود: ماده‌ای به نام مازوت برای سوخت نیروگاه برق شازند نباید استفاده شود اما این مشکل حل‌نشده است. علاوه بر نیروگاه برق، پالایشگاه هم مازوت را می‌سوزاند و درواقع این کار آدرس اشتباه دادن به مردم است، حتی مسئولان استانی عنوان می‌کنند که مشکل حل‌شده و مسیر لوله پالایشگاه به نیروگاه مازوتی را منتقل نمی‌کند اما از سمت دیگر مشاهده می‌شود که مازوت تولیدی همچنان تلنبار می‌شود و اگر درصدد نگهداری آن باشند، امکان ذخیره‌سازی آن وجود ندارد زیرا حجم آن زیاد است و اگر درصدد فروش آن باشند خریدار ندارد و بحث تحریم‌ها نیز مشکلات را چند برابر کرده است. با کنار هم قرار دادن این مسائل باید گفت مازوت تولیدی توسط پالایشگاه باید از دو جنبه موردتوجه قرار گیرد جنبه اول که با مازاد آنچه می‌شود و در بخش دوم باید بررسی کرد کیفیت مازوت مازاد به‌گونه‌ای است که احتراق آن با آلایندگی همراه نباشد؟
وی عنوان کرد: با سوختن مازوت به دلیل وجود گوگرد زیاد، گازهایی تحت عنوان «اس او ایکس» ( sox) متصاعد می‌شود که هرچه میزان این گازها بیشتر شود آلایندگی بیشتر می‌شود و تاکنون در پالایشگاه فرآیندی برای بالا بردن کیفیت مازوت تولیدی طی نشده است تا هنگامی‌که مجبور به سوزاندن آن هستند با کیفیت بالا سوزانده شود.
این فعال محیط زیستی ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضع سایر آلاینده‌ها، عنوان کرد: باوجوداینکه نیروگاه برق شازند دوگانه‌سوز است اما از مازوت استفاده می‌کند و متأسفانه برنامه‌هایی برای توسعه آن وجود دارد.
اخذ مجوز تأسیس واحد پروپیلن از هیأت وزیران در دشت شازند!
مهاجرانی با بیان اینکه برنامه‌هایی برای توسعه واحدهای پتروشیمی در حال انجام است، گفت: اخیراً یک واحد پروپیلن از هیئت‌وزیران در دشت شازند مجوز تأسیس گرفته است بدون اینکه تأییدیه اداره کل محیط‌زیست استان را داشته باشد؛ این کار غیرقانونی نبوده اما سوءاستفاده از تبصره‌های قانونی بود که اجازه می‌داد مصوبه را از هیئت دولت بگیرند. با این اقدام بار آلایندگی دشت شازند افزایش پیدا می‌کند و مردم شهرهای اراک، مهاجران و تمامی نقاط مسکونی منطقه سربند تحت تأثیر آلاینده‌های جدید قرار خواهند گرفت.
وی عنوان کرد: پرداخت عوارض ناشی از آلایندگی توسط صنایع استان مشکلی را حل نمی‌کند زیرا یکی از مسئله‌های اصلی این است که شهرداری منطقه‌ای که تحت تأثیر آلودگی قرار گیرد، باید این سهم را دریافت کند و در صورت دریافت این سهم به مسائل دیگر اختصاص پیدا می‌کند و فلسفه پرداخت این عوارض به شهرداری‌ها به این شکل ایراد دارد و در دست اصلاح است.
به‌روزرسانی طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک
مدیر گروه محیط‌زیست دانشگاه اراک در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: شهر اراک از شرایط حساسی برخوردار است، نه‌تنها آلایندگی صنایع که بحث مصرف منابع خانگی و تردد خودروها در سطح شهر نیز در بروز آلودگی هوا مؤثر بوده است.
امیر انصاری بیان کرد: در گذشته توان اکولوژیکی محیط مدنظر بود و اکنون توان اکولوژیک اقلیم باید موردسنجش قرار گیرد تا بتوان به این مهم دست پیدا کرد که در این شرایط، چقدر گنجایش کیفیت هوای مطلوب در شهر اراک وجود دارد و نیازمند انجام کار علمی دقیق در این حوزه هستیم.
وی افزود: مطالعات طرح کاهش جامع آلودگی هوای اراک باید به‌روزرسانی شود، چراکه با تغییر آلاینده‌ها مواجه هستیم و در حوزه دانشگاه اراک در صورت تأمین اعتبارات و حمایت لازم این آمادگی وجود دارد در حوزه محیط زیست و آلودگی طرح‌های پژوهشی را برای شهر اراک انجام بدهد.
شانه خالی کردن صنایع از عمل به مسئولیت اجتماعی
رئیس شبکه مردم‌نهاد زیست‌محیطی استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بحران کرونا شرایط ویژه و خاصی را در کشور ایجاد کرده که علاوه بر بی‌توجهی مسئولین نسبت به کنترل آلودگی هوا، خود واحدهای صنعتی هم که از نقش اجتماعی مهمی در شرایط درگیری با کووید ۱۹ برخوردار هستند، مسئولیت خود را فراموش کرده‌اند و نه‌تنها به مسئولیت نقش اجتماعی خود در حوزه این بیماری توجه نمی‌کنند بلکه در حوزه وظایف قانونی خود مبنی بر مدیریت و کنترل آلودگی‌های تولیدی واحد خود بی‌تفاوت هستند.
سیاوش آقاخانی گفت: ماهیت اصلی آلایندگی فعلی هوای کلان‌شهر اراک به استناد مطالعات طرح جامع کاهش آلودگی هوا، آلایندگی صنایع عنوان‌شده است البته مطالعات جدید حاکی از آن است که تنها یک عامل آلاینده در شهر اراک وجود ندارد بلکه هرلحظه و ساعت از روز یک آلاینده متفاوتی وجود دارد به‌طور مثال وزش بادهای شمالی شرقی به سمت کویر میقان، پیک ترافیکی و آلودگی خودروها، ایجاد سکون هوا در اوایل صبح و انتهای شب و آلایندگی صنایع بزرگ در حاشیه شهر مسئول آلایندگی هستند و وضعیت هوا را نامطلوب می‌سازند.
توقف جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا
وی عنوان کرد: در آبان ماه بیش از ۲۰ روز پدیده آلودگی و هوای ناسالم در شهر اراک را شاهد بودیم و اتفاق خاصی رخ نداد، حتی کمیته اضطرار آلودگی هوای کلان‌شهر اراک تشکیل نشد.
این فعال محیط‌زیست ادامه داد: نه‌تنها واحدهای صنعتی بلکه مدیران در این حوزه به بی‌تفاوتی رسیده‌اند و برگزاری جلسات کاهش آلودگی هوا که تنها جایی بود که ماهیت آلودگی را در قالب یک اقدام بین بخشی دستگاه‌ها به ریاست مدیر ارشد استان پیگیری می‌کرد، متوقف‌شده و متأسفانه بحران کرونا ما را از حوزه‌های دیگر به‌ویژه آلودگی هوا غافل کرده است.
آقاخانی بیان کرد: بر اساس مطالعات صورت گرفته آلودگی هوا بر بیماران کرونا تأثیر می‌گذارد و اوضاع آن‌ها را وخیم‌تر می‌کند.
صنایع به عنوان سربازان حوزه اقتصادی به بخش درمان کمک کنند
آقاخانی گفت: با توجه به تحریم و بروز بیماری کرونا و تعطیلی صنوف، واحدهای صنعتی در شرایط فعلی از نقش مهمی برخوردار هستند و باید در این جنگ خانمان‌برانداز با کرونا به‌عنوان سربازان حوزه اقتصادی به بخش درمان کمک کنند و به تجهیز مراکز درمانی ازجمله ونتیلاتور، وسایل حفاظتی و تأمین دارو و درمان کمک کنند.
وی تصریح کرد: متأسفانه در استان مرکزی وضعیت در شهرستان‌ها به لحاظ درگیری با این بیماری وخیم‌تر است و واحدهای صنعتی دین خود را به مردم شهر اراک و استان به دلیل سال‌ها تولید آلودگی و تضییع منابع طبیعی انجام ندادند و امروز باید صنعت کنار مردم استان باشد و وظیفه اجتماعی خود را انجام دهد و از طرفی مدیران نیز باید در این حوزه کمک کنند.
به گفته رئیس شبکه مردم‌نهاد زیست‌محیطی استان مرکزی، کمک‌های واحدهای صنعتی در حوزه بهداشت و درمان را باید به‌عنوان هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی‌شان لحاظ کنند، عوارض آلودگی واحدهای صنعتی مانند پتروشیمی و پالایشگاه که می‌تواند در حوزه آموزش و محیط‌زیست هزینه شود را استاندار، مدیرکل محیط‌زیست و امور مالیاتی به حوزه بهداشت و درمان گسیل کنند.
آقاخانی گفت: فوت روزانه بیش از ۳۰ نفر بر اثر کرونا در استان بسیار دردناک است چراکه آن‌ها اعضای خانواده‌هایی هستند که از دست دادن آن‌ها هزینه‌های اجتماعی بسیاری را برای خانواده‌هایشان ایجاد می‌کند حال واحدهای صنعتی باید پیش‌قدم شوند و استانداری، محیط‌زیست، اداره کل امور مالیاتی تشکیلاتی را برای این موضوع ایجاد کنند.
وی با اشاره به آلودگی هوا ناشی از آلایندگی واحدهای صنعتی اظهار کرد: اگر واحد صنعتی مدعی است که شرایط اقتصادی خوبی ندارد تا نقش اجتماعی خود را ایفا کند اکنون می‌تواند با مدیریت و کنترل آلودگی خود در فرآیندهای تولید نقش خود را در این حوزه ایفا کنند و با خود اظهاری و خودکنترلی سیستم خود یاریگر مردم در این شرایط دشوار باشد.
یک فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بر اساس مقالات و پژوهش‌های علمی منتشرشده در چین، آمریکا و آلمان به ازای هر ۱۰ میکروگرم افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نرخ مرگ‌ومیر به علت کرونا ۱۵ درصد افزایش پیدا می‌کند از طرفی بر اساس پژوهش‌های وزارت بهداشت در کشور نرخ مرگ‌ومیر ناشی از کرونا براثر افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون شش درصد افزایش می‌یابد.
بختیاری افزود: با توجه به ورود به فصل سرما و وارونگی هوا آلودگی تشدید می‌شود و ممکن است نرخ مرگ‌ومیر ناشی از کرونا افزایش پیدا کند.
این فعال محیط‌زیست عنوان کرد: بهبود وضعیت هوای اراک به دلیل شرایط جو و بارندگی‌ها بوده است این در حالی است که اقدام خاصی از سوی مدیران شهری، اداره کل محیط‌زیست و استانداری نسبت به کاهش آلودگی هوای اراک باوجود روزهای آلوده صورت نگرفت.
بختیاری عنوان کرد: اگر حاکمیت درصدد این است که برای کنترل کرونا اقدامی انجام دهد بایستی با مراکز دانشگاهی و استادان دانشگاه همکاری کند. البته طرحی از وزارت کشور به‌تمامی شهرداری‌ها ابلاغ شد که مسیر تردد خودرو را کاهش دهند تا به عابران پیاده و دوچرخه‌سواران اختصاص پیدا کند، از طرفی به عقیده بنده محدودیت‌های طول روز کمکی به کاهش ابتلاء نمی‌کند زیرا محدودیت‌ها ازدحام بیشتری برای مردم به وجود می‌آورد.
صنایع به مسئولیت‌های اجتماعی خود پایبند باشند
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز ضمن گلایه از صنایع استان در این روزهای سخت، عنوان کرد: از صنایع استان انتظار می‌رود نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی خود پایبند باشند تا به‌واسطه این تعامل و همکاری بتوان در راستای کنترل و مقابله با بیماری کرونا، گام‌های مؤثرتری برداشت.
جمالیان با اشاره به اینکه در استان‌های سمنان، اصفهان، خراسان و مناطق نفت‌خیز مساعدت‌های بسیار زیادی از سوی صنایع و واحدهای تولیدی به دانشگاه علوم پزشکی صورت گرفته است خاطرنشان کرد: مسئولان دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز تاکنون در راستای مقابله با بیماری کرونا، دست یاری و مساعدت را به‌سوی صاحبان صنایع دراز کرده اما هیچ‌گونه بازخورد مناسبی از سوی فعالان اقتصادی استان صورت نگرفته است.
به گزارش مهر؛ موضوع آلودگی هوای شهر اراک سال‌های طولانی است که منتظر اقدام عاجل و تصمیم‌گیری نهایی است، اما گاه جلسات پی‌درپی و با شتاب فراوان تشکیل می‌شود که صحبت‌های طرح‌شده تا مدت‌ها تیتر یک رسانه‌ها قرار می‌گیرد و گاه در این ایام پرآشوب کرونایی به دست فراموشی سپرده می‌شود. گویی شهر در سکوت است و صنایع در خوابی آشکار به سر می‌برند!
بالاخره تکلیف دوگانه سلامت و صنعت در اراک باید حل شود و حل این مسئله جز با همکاری و هماهنگی و جدیت اتفاق نمی‌افتد.
خبرگزاری مهر همچنان مطالبات مردم در مورد معضل آلودگی هوای اراک را پیگیری و مسئولان استان و صاحبان صنایع را به پاسخ‌گویی دعوت می‌کند.
نظر شما