فاصله طبقاتی در دولت گذشته شتاب گرفت

به گزارش خبرنگار مهر، فرهاد رهبر رئیس سابق سابق مدیریت و برنامه ریزی در بخش گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما در پاسخ به محمد ستاری فر رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در دولت سید محمد خاتمی که مناظره را به سمت مسایل سیاسی سوق می‌داد، گفت : من آدم حزبی نیستم ولی ناچارم به خواست دکتر ستاری فر وارد حوزه اقتصاد سیاسی شوم. اقتصاد سیاسی از حوزه های اقتصادی و علمی است. گزارشات ربع قرن عملکرد نظام جمهوری اسلامی ایران در دوره شما و در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور منتشر شده است.

وی ادامه داد: از دوره اقتصاد جنگ که تصور می کنم مردم رضایت نسبی خوبی از آن دوره دارند، گذر می کنم. من یک دوره 16 ساله و دو دوره 8 ساله را بررسی می کنم و می خواهم که مردم به آن توجه کنند.

رهبر تصریح کرد: سئوالی که از دکتر ستاری فر دارم این است که آیا رشد 4 برنامه اقتصادی کشور که 3 برنامه آن به اتمام رسیده و دو سال از برنامه چهارم را نیز پشت سر گذاشته ایم، آیا یک رشد برنامه ای است؟ اگر رشد برنامه ای و پایدار است نوسان رشد اقتصادی طی 16 سال اخیر به چه دلیل است و رشد 6/1 درصد را در این 16 سال تجربه کردیم و رشد 7 درصد را نیز تجربه کردیم و دائما نوسان و بی ثباتی رشد اقتصدی حکایت از این دارد که ما با برنامه حرکت نمی کنیم یا اگر برنامه ای در حال حرکت هستیم لا اقل این برنامه ها کفایت لازم برای تحقق اهدافی که تعقیب می کنیم، ندارد.

وی خطاب به ستاری فر گفت: شما به رشد 7 و 8 درصد انتهای برنامه سوم اشاره کردید و بعد اشاره کردید که در برنامه چهارم توسعه رشد ما 8 درصد را مبنا قرار داد اما رشد اقتصادی ماطی 8 سال اول 4 درصد و طی 8 سال دوم نیز 4 درصد بوده است. متوسط سالانه رشد اقتصادی طی این دو دوره 8 ساله 4 درصد بوده است؛ اگر متوسط رشد اقتصادی طی این دو دوره 8 ساله 4 درصد است و در آغاز حرکت دولت ها نیز رشد 6/1 درصد را هم تجربه کردیم چطور می توانیم انتقاد کنیم که در دو سال اول برنامه رشد 5/5 درصد رشد مطلوبی نیست.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: ما به اهداف مربوط به رشد واقعی اقتصاد دسترسی پیدا کردیم، منتهی در این برنامه رشد اقتصادی دو بعد دارد؛ یک رشد واقعی و یک رشد ناشی از افزایش بهره وری، می گوییم رشد ناشی از افزایش بهره وری به نظر مطلوب خود نرسید. دکتر ستاری فر اشاره دارد به اینکه 120 میلیارد دلار درآمد کسب شده ما بوده است ولی آیا 120 میلیارد دلار هزینه کرده ایم. اعداد و ارقام غیر از این می گوید. این اعدادی که من دارم طبق قانون است، همانی که شما به آن اعتقاد دارید و مصوب است.

وی ادامه داد: یک سئوال از شما آقای دکتر ستاری فر می پرسم؟ آیا دولت مبلغی، ریالی، دلاری خارج از مصوبه مجلس، قانون خرج کرده است؟ مسلما نه. هر جا که خرج شده تا دلار آخر آن از مجلس مجوز دارد و خرج ها نیز این گونه است. 6/29 میلیارد دلار در سال 84، 9/35 میلیارد دلار در سال 85 و پیش بینی و مصوب شده که 9/30 میلیارد دلار در سال 86 خرج کند. 120 میلیارد دلاری که شما ذکر می کنید از کجا آمده  است. چرا سعی دارید با بزرگ نمایی و غیر واقعی برخورد کردن، برخورد سیاسی نمائید.

رهبر در ادامه چنین گفت: " من دولت سال 68 تا 74 را می گویم. آیا کشور را مواجه با 40 میلیارد دلار بحران بدهی خارجی نکردیم، آیا مبنا فقط درآمد ارزی است که ما خرج کردیم؟ آیا در دوره دوم از سال 76 به این سو ما مواجه با قراردهای منعقد شده با شرکت های دیگر سرمایه گذاری نبودیم که سرمایه گذاری هایی شکل می گرفت که عمدتا دولتی بود و باید از منابع نفتی طی سال های آتی این بدهی ها پرداخت شود که امروز دارد پرداخت می شود. این ها واقعیاتی است که ما با آن مواجه هستیم. یعنی اگر درآمد ارزی 30 میلیارد دلار می بینیم باید 40 میلیارد دلار بدهی را نیز ببینیم.40 میلیارد دلار سرمایه گذاری را هم که امروز داریم، پرداخت بدهی این سرمایه گذاری ها را می کنیم که این را نیز باید ببینیم.

دکتر ستاری فر شما اشاره کردید که گندم و برنج وارد کشور کرده ایم. ما شرایطی را در حال پشت سرگذاشتن بودیم که بنا بود که یک بودجه اضطراری در کنار بودجه طبیعی کشور خود داشته باشیم. پیش بینی برای آینده می کنیم  و بر مبنای پیش بینی آینده برنامه ریزی می کنیم. ما هم اکنون در حال جنگ هستیم اما نه به صورت جنگ دهه 60 بلکه به شکل دیگری. این استراتژی تهاجمی در سیاست  خارجی خودمان که دستاوردهای بزرگی را برای ما به همراه داشته است و این دسترسی به انرژی هسته ای است.ما به چه قیمتی می خواهیم عوض کنیم. جناب آقای دکتر ستاری فر انصاف داشته باشید.

آیا می توانیم بگوییم این دستاوردی که امروز ما در استراتژی سیاست خارجی کشور به دست آورده ایم می توانیم به دلار ارزیابی کنیم. تحت این شرایط ما نباید اطمینان لازم را به مردم بدهیم؟ و بگوییم مردم مطمئن باشید گندم شما را تامین می کنیم و امنیت غذایی شما را فراهم می کنیم. نمی توانیم؟ مسما یکی از خرج هایی که اشاره کردم یعنی 6/29 میلیارد دلار و 9/35 میلیارد دلار که جمع این دو کمتر از 60 میلیارد دلار است و 120 میلیارد دلار نیست. بخش قابل توجهی از آن حدود 10 میلیارد دلار مربوط به واردات بنزین است. امروز دولت برنامه ریزی می کند برای اینکه این 10 میلیارد دلار را پس انداز کند و برای سایر اموراتی که اقتصاد به آن نیاز دارد، خرج کند.

آقای ستاری فر همان طور نیاییم قضاورت کنیم با اطلاعات نه چندان صحیح و ذهن مردم را مغشوش کنیم. سئوالی از دکتر ستاری فر دارم؟ اینکه همه هدف ما باید رشد اقتصدی باشد، همان چیزی که دیروز به آن اشاره کردم، اگر توسعه و رشد اقتصادی را بدون در نظر گرفتن عدالت اجتماعی ببینیم قطعا برنامه های توسعه ما مواجه با اختلاف خواهد شد. به این دلیل که مردم تحمل نمی کنند. شما در همان سالی که رشد اقتصادی به 7 و 6 درصد رسید، ضریب جینی را مطالعه کنیم. شکاف درآمدی بین طبقات بالا وپایین را مطالعه کنید. آیا ضریب جینی کاهش پیدا کرده است؟ آیا شکاف درآمدی دهک اول به دهک آخر کاهش یا افزایش یافته است؟ ما نباید این نکات را از نظر دور داشته باشیم. ضمن اینکه رشد اقتصادی نیز تحقق پیدا نکرده است و رشد مستمر و پایداری نیز نداشته ایم."

این اقتصاددان ادامه داد: " در سال‌هایی که اشاره کردم، متوسط رشد اقتصادی ما 4 درصد بوده است. ما در ضریب جینی، شکاف درآمد و به عبارتی شاخص‌های عدالت اجتماعی عقب رفته ایم و این خواست مردم و قانون اساسی نیست . اشاره می کنم به قانون برنامه چهارم توسعه ولی هرگز قانون اساسی طی 16 سال گذشته از بعد عدالت اجتماعی مورد بررسی، مطالعه و توجه قرار نگرفته است. ما متوازن حرکت نکردیم. همه مردم ما از این رشد اقتصدی بهره مند نشدند و این یکی از آسیب پذیر ترین نقاط اقتصادی کشور است و باید به آن توجه کرد.یعنی اینکه چشم خود را ببندیم و بگوییم که رشد اقتصادی آن هم نه رشد اقتصادی پایدار بدون توجه به شاخص های دیگر توسعه. این موضوع بعد از مدتی که امروز دنیای سرمایه داری با آن با مشکل مواجه کرده، کشور ما را نیز قطعا با مشکل مواجه خواهد کرد."

رهبر در ادامه خطاب به ستاری فر گفت: آیا احکام قانون برنامه چهارم با جداول برنامه چهارم باهم سازگاری دارند، احکام برنامه چهارم در دولت گذشته تنظیم و به مجلس گذشته رفت ، در مجلس ششم تصویب شد و به شورای نگهبان علیرغم تغییراتی که  دولت در مجلس تصویب کرده بود اعطا شد. شواری نگهبان بیش از  126 مورد ایراد قانون اساسی گرفت واین برنامه دوباره  به مجلس ششم بازگشت و از آنجا که  این مجلس فرصت رسیدگی نداشت  احکام قانون برنامه چهارم را به مجمع  تشخیص مصلحت نظام ارجاع داد .

پس  از روی کارآمدن مجلس هفتم ، این احکام دوباره  به مجلس برگشت و و اصلاحات جدی درآن ایجاد شد وعلیرغم این اصلاحات در احکام ، هیچ  گونه تغییری در جداول برنامه چهارم صورت نگرفت.

حال سئوال این است ، اگر در دولت احکامی به تصویب رسید و جداول نیز براساس آن احکام تنظیم شد چگونه است که پس از  از تغییر این احکام  این جداول تغییر نکرده است .

وی ادامه داد: نکته دیگر اینکه ، در تصویب و تنظیم برنامه چهارم توسعه نیازمند به یکسری اطلاعات پایه بودیم که از نتایج سرشماری سال 85 به دست آمد این درحالی است که تناقصاتی در برنامه و احکام وجود داشت. به عنوان مثال ، در آنجا گفته شده بود که  سالانه 760 هزار نفر به جمع بیکاران کشور افزوده می شود و این رقم طی سال های آتی برنامه با یک روند صعودی به یک میلیون نفر تا پایان سال برنامه می رسد.

در ادامه آن نیز آمده بود باید تدابیری اندیشیده شود که نرخ بیکاری را  به 8/8 درصد کاهش دهیم. یعنی حداقل باید بیش از آن چه که عرضه نیروی کار می شود برنامه ریزی  صورت گیرد تا نرخ بیکاری را کاهش دهیم .

این اقتصاددان اظهارداشت: امروز از مرکز آمار ایران اطلاعات سرشماری را دریافت کرده ام ،  که می گوید : در سال 85 ، یک میلیون و 200 هزار نفر نیروی کار سالانه به اقتصاد کشور عرضه می شود. به عبارتی دیگر باید یک میلیون و 200 هزار نفر سالانه ظرفیت شغلی  ایجاد کرد تا نرخ بیکاری در حد فعلی ثابت بماند؛ درنتیجه چطور ممکن است همین اقدام را انجام دهیم و نرخ بیکاری را به 8/8 درصد برسانیم و این جداول را رعایت کنیم که شدنی نیست.

رهبر گفت: " از آنجا که دکتر ستاری فر به سیاست های کلی و فرمایش مقام معظم رهبری  تاکید بسیاری دارند، من از ایشان سوال می کنم که در برنامه اول ، دوم ، سوم ، چقدر نیات مقام معظم رهبری  در برنامه های جای داده شده است  و چه کسی این موضوع را  ارزیابی می کند، یا سئوال دیگر من این است مگر ما برنامه چهارم را بر مبنای دستورات مقام معظم رهبری ننوشته ایم، زیرا ماده سوم برنامه چهارم که  در دولت و مجلس ششم به  تصویب رسیده بود در مجلس هفتم به منظور رعایت دستورات مقام رهبری تغییر کرد.

این ماده بر  بهره مالکانه داشت. البته برخلاف میل باطنی مجبور به باز کردن و توضیح بیشتر این موضوع هستم، زیرا این ماده منافع ملی ایران را به خطر می انداخت. یک زمانی مرحوم مصدق و آیت الله کاشانی باید از قبر خارج شوند و بگویند ما نفت را ملی کردیم اما در دوره جمهوری اسلامی ایران نفت مجددا به دامن انگلیس برگشت ، یعنی ماده سوم برنامه چهارم یک پدیده خطرناک بود که نفت ملی شده ما در دامن بیگانه می گذاشت."

این اقتصاددان تصریح کرد: " سوال من این است که اگرما بر اجرای دستورات مقام رهبری تاکید می کنیم ، پس چرا نفت را به وضعیت 40 سال گذشته خود برمی گردانیم و این امر دور از شان دکتر ستاری است. از سویی دیگر، دکتر ستاری فر به طور مستمر به سیاست های ابلاغی اصل 44 اشاره می کنند و ما هم این مهم را قبول داریم اما این برنامه تمام  جهت گیری های سیاست های ابلاغی رهبری را پوشش نمی دهد.

مدعای آن این است که سعی کردیم برنامه چهارم را براساس اهداف چشم انداز، در سال 85 بودجه را عملیاتی کنیم و برای اولین باردر تاریخ بودجه ریزی ایران برنامه سالانه دولت تنظیم شد.

این برنامه سالانه طبق یک چارچوب تنظیم شده ، قرار بود از چشم انداز آغازکنیم  ، سیاست های کلی ، برنامه چهارم و احکامی که در بودجه سالانه می آید و الزاماتی را که فراهم می کنیم در قالب برنامه سالانه برای تحقق اهداف چشم اندازوسیاست های مقام معظم رهبری  آمده است.

براساس برنامه منابع و دارایی بالقوه را باید به منابع بالفعل تبدیل کنیم و دکتر ستاری در گفته های خود به ساخت سد در گذشته اشاره کردند اما این مخزن آب که تنظیم کننده آب های سطحی است  آیا به دارایی های مولد تبدیل شده و اگر سدی ساخته شده است چرا زمین و  سطح پایین دستی سد تشنه است ،پس این سد به چه دردی می خورد.

وی درباره بودجه های عمرانی گفت: در دولت یا دربرنامه های گذشته 96 بیمارستان 96 تختخوابه ساخته شده است، اما بهره وری این بیمارستان ها بسیار پایین است، زیرا تعداد زیادی ازاین تخت ها خالی هستند، این درحالی است که برای  هر تخت بیمارستانی بر اساس استاندارد بین المللی بین 70 تا 90 متر مربع فضا نیاز داریم که این عدد به 170 تا 180 مترمربع برای هر تخت  افزایش یافته است اما نکته مهم این است که عمدتا  این تخت ها خالی بوده و هزینه نگهداری آنها  بالاست. دوم اینکه هزینه ساخت هر مترمربع ساختمان در کشورایران  حداکثر با هز ینه های زمین و شهرداری 200 هزار تومان برای هر مترمربع است .

وی ادامه داد: هزینه های عمرانی ما برای ساخت بیمارستان بیش از 700 هزار تومان غیر از تجهیزات بیمارستانی است که بدین ترتیب به جرات می توانم بگویم که هزینه های عمرانی طی سال‌های گذشته سه برابر قیمت تمام شده قیمت طبیعی و عادی بوده است و دربعضی موارد تا سه برابر نورم و استاندارد هزینه شده  و باید پرسید آیا این اتلاف منابع نیست.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: دولت نهم بودجه ریزی عملیاتی را طراحی کرد و در این بودجه ریزی با برنامه ریزی سالانه به سمت افزایش بهره وری بودجه دولت حرکت کرد و از آنجا که یکی از ایرادات دکتر ستاری به برنامه وجود متمم بوده است درپاسخ باید بگویم ، این متمم ها برای قانونی بوده که قبلا تدوین شده است ، یعنی همان توازن منطقه ای . به عبارتی دیگر ما با عدم تعادل منطقه ای داریم مناطق محرومی که مدارس آنها کپر است و مدارس آن رفاه ندارند.

به گفته وی، یکی از این متمم ها دو درصد درآمد نفتی نام دارد ، که براساس آن دو درصد از درآمدهای نفتی باید به مناطق محروم و نفت خیز اختصاص یابد. به عنوان مثال ، درحال حاضر مردم آبادان درکنار رودخانه تشنه هستند، دولت تحت شرایطی که مردم در مضیقه قرار دارند و امکانات بودجه با جداول و احکام متناسب نیست درنتیجه باید دو درصد از درآمد نفت را باید به همان منطقه بدهیم. یا  در مسجد سلیمان ذخایر زیر زمینی را استخراج می کنیم اما مردم این شهر در بدترین وضعیت زندگی می کنند درنتیجه دولت از مجلس اجازه گرفت تا دو درصد از درآمد نفت را به این شهرها اختصاص دهد.

همچنین مقرر شده است برنامه سالانه تدوین کنیم، این برنامه سالانه دولت به منظور تحقق اهداف چشم انداز این برنامه تدوین می شود.

این برنامه پشتوانه تئوری و تقویم و تبدیل اهداف چشم اندازبه  بودجه سالانه است ، دربودجه سالانه  تمام شاخص ها را اعم از مخارج دولت به تولید ناخالص ملی ، نسبت هزینه های جاری به کل بودجه ، نسبت هزینه عمرانی به کل بودجه دولت ، نسبت مالیات به کل بودجه دولت را ثابت می کنم و حکایت از کاهش وابستگی بودجه دولت به نفت دارد. ولی شاخص ها دایما در بودجه دولت رو به بهبود است.

رهبر درباره سفرهای استانی دولت گفت: عملکرد سه برنامه توسعه ای منطقه ای  در این سفرها کاملا مشخص می شود، و متاسفانه باید گفت دربعضی موارد نتایج مناسبی نداشته ،  به عبارتی دیگر عدم تعادل منطقه ای همچنان وجود دارد.

وی درپاسخ به گفته دکترستاری درباره سفرهای استانی نیز اظهارداشت: سفرهای استانی یک دوره اقتصاد ایران برای کل  مسئولین بود تا از نزدیک با مشکلات مردم آشنا شوند. تدوین سند توسعه بدون ملموس و لمس مشکلات منطقه آیا می تواند در برنامه ریزی ها تاثیر جدی بگذارد ، سفرها استانی موفق بوده ، دولت را با مشکلات مردم آشنا می‌کند ، به مردم روحیه همگرایی بدهد و مردم به یک وحدت ملی برسند برای اینکه به جهش بزرگ اقتصادی دست یابند. شادابی و نشاط در استان‌ها طی سال های گذشته بی سابقه بوده و حل مشکلات در همان لحظه بی سابقه است.