به گزارش خبرنگار مهر، روان شناسی اسلامی دانشی است که دست کم، یکی از منابع اصلی آن قرآن و حدیث است و پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی از آنجا که مبنای خود را حرکت روشمندانه در پژوهش‌های روان شناختی قرار داده است، برای روش فهم متون دینی اهمیت فراوانی قائل است.
به اعتقاد نویسنده، فهم متون مقدس (قرآن و حدیث)، روش شناسی خاص خود را می‌طلبد که در ادبیات دین به عنوان تفسیر قرآن و فقه الحدیث شناخته می‌شود. تجربه پژوهشی نشان داده که روش فهم متون دینی دو بخش عمده دارد، فهم عمومی و فهم روان شناختی.
در باره فهم عمومی متون دینی تلاش‌های زیادی صورت گرفته و منابع مختلفی نوشته شده است، اما این منابع، رویکردی روان شناختی ندارند و بیشتر با فضای تفسیر عمومی قرآن کریم و دانش فقه تدوین شده اند و به همین جهت برای دانش پژوهان روانشناس، گاه نامأنوس و غیرقابل فهم می‌شود.
هدف روان شناسی اسلامی این است که بر اساس منابع اسلامی، رفتارها، انگیزه‌ها و فرایندهای روانی انسان را فهم و تبیین کند، نه اینکه مانند دانش فقه، حکم رفتارها را مشخص سازد.
بنابراین دستیابی به این هدف با استفاده از منابع دینی نیازمند روش خاص خود است، از این رو هدف این کتاب ارائه روشی برای فهم عمومی متون دینی با رویکرد روان شناختی است.
روش دیگر نیز، روش فهم روان شناختی متون دینی است. یادآور می‌شود این روش پیشتر در کتابی با عنوان «روش فهم روان شناختی متون دینی» به چاپ رسیده است.
با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر در شش فصل تدوین و سامان یافته است؛ فصل اول به پیش نیازهای فهم اختصاص دارد تا متن برای اجرای فرایند فهم آماده شود. این مباحث عبارتند از: صحت استناد، صحت عبارت متن و اعتبار متن.
فصل دوم نیز به فهم مفردات و فهم ترکیبات اختصاص دارد. در فهم مفردات، شناخت نوع کلمه و شناخت معنای کلمه مورد بررسی قرار می‌گیرد و در فهم ترکیبات، ترکیبات خرد و ترکیب کل بحث می‌شوند.
در فصل سوم به فهم قرینه‌های متن اشاره شده است. در این فصل قرینه لفظی پیوسته، قرینه غیرکلامی پیوسته، قرینه کلامی ناپیوسته و قرینه ناپیوسته علوم انسانی مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین در فصل چهارم به معرفی برخی از عوامل مؤثر بر فهم حدیث اختصاص دارد که عبارتند از مسئله‌های نقل معنا، نقش فهم عالمان و دانشمندان دین در فهم معنا، و نیز نقش دانش بشری در فهم معنا.
در فصل پنجم به مسئله پژوهی اشاره شده است که دامنه آن بزرگ‌تر از یک متن و کوچک‌تر از یک موضوع است. در این فصل به شیوه جمع آوری متون یک مسئله و نیز تحلیل و جمع بندی آن پرداخته می‌شود.
فصل ششم به عنوان آخرین فصل این کتاب، به موضوع پژوهی اختصاص دارد. در این فصل شیوه گردآوری خانواده حدیث و دسته بندی و تحلیل آن مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب روش فهم عمومی متون دینی با رویکرد روان شناختی تألیف حجت الاسلام عباس پسندیده از سوی پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی، به زبان فارسی، در قطع وزیری، در ۲۴۸ صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۹۹ با همکاری بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است.
نظر شما