دکتر معین معتمد تقی زاده هم بود
به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این مراسم علی دهباشی مدیر مسئول مجله بخارا با اشاره به ویژگی های شخصیتی دکتر معین گفت : معین چنان بود که دهخدا و نیما او را معتمد خود می دانستند و کلیه آثارشان را به معین سپردند و حتی سید حسن تقی زاده نیز یادداشت های تحقیقی خود را درباره فرقه اسماعیلیه به دکتر معین سپرد.
وی افزود: دکتر معین از اولین استادانی بود که تدریس متن های فارسی را از صورت کهنه و فرسوده بیرون آورد و به معنی کردن لغت های مشکل و شرح مفهوم جمله قانع نشد بلکه آن را با اصول زبان شناسی و لغت شناسی و دستور زبان و اصول علمی امروزی همراه کرد.
دهباشی با اشاره به جریان درگذشت دکتر معین گفت : او پنجاه و چند سال شب و روز برای این فرهنگ و تاریخ و ادبیاتش کار کرد. وقتی پزشکان انگلیسی در دوران بیهوشی دکتر معین را معاینه کردند گفتند تن خسته این مرد فرسودگی 90 ساله ها را پیدا کرده است.
یادداشت هایم بر فرهنگ معین چاپ نشده، مانده اند
علی اشرف صادقی پژوهشگر و از شاگردان سال های دور دکتر معین نیز در سخنانی به چگونگی آشنایی اش با او پرداخت و گفت: من سال 1338 به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران وارد و دانشجوی دکتر معین شدم اما شاگردی من و استادی او به زودی تبدیل به دوستی شد و سال سوم تحصیلم با دعوت او به موسسه لغت نامه دهخدا رفتم و بخشی از حرف " گ " را به من سپرد که آن را تنظیم کنم و پس از آن بود که به فرانسه رفتم.
وی افزود: پس از چاپ جلد اول فرهنگ فارسی معین یادداشت هایی را برای آن فراهم کردم و به صورت مداوم آنها را برای دکتر معین می فرستادم و قرار بود که به همراه یادداشت های دیگران در آخر جلد چهارم چاپ شوند اما بیماری او مجال این کار را نداد. این یادداشت ها که به نظرم بسیار مهم نیز هستند همچنان چاپ نشده باقی مانده است.
صادقی اضافه کرد: اگر قرار باشد علم پیشرفت کند باید همیشه انتقاد در کار باشد و شاگرد نکته ای را به مطلب استادش اضافه کند چرا که کار علمی برخلاف کار هنری – که همیشه جاویدان است - کهنه می شود. مثلاً مرحوم دهخدا فرهنگ نسبتاً جامعی عرضه کرد و مرحوم معین فرهنگی جدید با اسلوبی بهتر نوشت و بعداً انوری نیز فرهنگ نویسی را چند قدم جلوتر برد.
انتشار این فرهنگ آرزوی دوران بچگی ام بود
در این مراسم عبدالرحیم جعفری موسس انتشارات امیرکبیر ( ناشر فرهنگ فارسی معین) نیز در سخنانی خاطرات خود را از چگونگی چاپ و نشر این فرهنگ شش جلدی بیان کرد و گفت : از همان دوران بچگی و در سال 28 که انتشارات امیرکبیر را تاسیس کردیم، آرزو داشتم ما هم روزی بتوانیم در ایران فرهنگی همانند لاروس، وبستر و المنجد داشته باشیم.
وی با اشاره به آشنایی اش با دکتر معین افزود: پس از قراردادی که با دکتر معین امضا کردم قرار بر این شد که علی اصغر شمیم و محمد علی خلیلی کار تصحیح و ویرایش فرهنگ معین را به دست بگیرند و ما از سال 37 تا 42 که نخستین جلد این فرهنگ چاپ شد مدام در ارتباط مداوم با یکدیگر بودم. چهار جلد آن با بهای 300 تومان چاپ شده بود ولی با بیماری دکتر معین و به کما رفتن او، انتشار دو جلد دیگر این فرهنگ به مدت 19 سال متوقف ماند اما بالاخره توانستیم شش جلد آن را به همراه اعلام و با همان نرخ 300 تومان منتشر کنیم.
در مراسم شب دکتر معین، دختر وی مهدخت معین نیز در سخنانی گفت : نقش مادرم در موفقیت دکتر معین چشمگیر بود و اگر زن دیگری همسر او بود، دکتر معین نمی توانست به این موفقیت ها دست یابد. معین زندگی خود را وقف کار و علم کرده بود. پس از درگذشت وی نیز کتابخانه شخصی اش را با 7000 جلد کتاب به دانشکده ادبیات دانشگاه گیلان هدیه کردیم و قرار بر این شد که دانشجویان فوق لیسانس و دکتری و اساتید از آن استفاده کنند.
وی درباره یادداشت های علی اشرف صادقی نیز افزود: ما تا کنون هیچ یک از یادداشت هایی را که دکتر صادقی می گوید بر فرهنگ معین نوشته است نیافته ایم تا آنها را به دست چاپ بسپاریم. شاید در جای دیگری موجود باشند.
در این مراسم محمد دبیر سیاقی از همکاران دکتر معین به دلیل بیماری حضور نداشت و بیتا رهاوی متن سخنان وی را قرائت کرد.
مشاجره لفظی معین با یک دانشجوی چپ سلامت او را مختل کرد
دبیر سیاقی به جریان آشنایی اش با دکتر معین اشاره کرده و گفته بود: سال 1319 که در دانشکده ادبیات ثبت نام کردم دکتر معین یکی از استادان من بود. سال بعد که از شهریور آن ایران به اشغال قوای متفقین درآمد و قشون بیگانه آثار ناگواری در کشور برجا گذاشتند و فعالیت گروه چپ شدت گرفت، دولتمردان خردمند و خردمندان گرم و سرد روزگار چشیده تصمیم گرفتند هیئت های مذهبی تشکیل دهند و به مقابله با آنها بپردازند.
وی افزود: در این راستا مرحوم ابراهیم پورداوود با کمک انجمن زرتشتیان ایران، انجمن ایران شناسی را تاسیس کرد که من به همراه دکتر معین نیز دو دبیر آن شدیم و فعالیت انجمن تا سال درگذشت دکتر پورداوود در سال 47 ادامه داشت.
دبیرسیاقی اضافه کرد: در یکی از روزهای آذر 46 خبر دادند که میان دکتر معین و یکی از شاگردان ظاهراً متمایل به چپ بحث غیر درسی و مشاجره ای درگرفته و آن برخورد ناملایم با ضعف بنیه ناشی از کثرت کار فکری در سلامت استاد ایجاد اختلال کرد و وی را به بیمارستان مننقل کردند و متاسفانه بعد از پنج سال که در بیهوشی مطلق بود درگذشت.
نظر شما